دوره ۳۱، شماره ۳ - ( پاییز ۱۴۰۳ )
جلد ۳۱ شماره ۳ صفحات ۲۲۲-۲۱۵ |
برگشت به فهرست نسخه ها
Research code: 25/12/00110
Ethics code: IR.ZAUMS.AEC.1403.002
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Yousefi M, Badakhshan Y, Mirakzehi M, Malekzade F, Malekzade A. Effects of Lavender (Lavandula angustifolia) and Black tea (Camellia sinensis) herbal infusions on anxiety behavior in male rats. J Birjand Univ Med Sci. 2024; 31 (3) :215-222
URL: http://journal.bums.ac.ir/article-1-3406-fa.html
URL: http://journal.bums.ac.ir/article-1-3406-fa.html
یوسفی منوچهر، بدخشان یدالله، میرک‌زهی محمدطاهر، ملک‌زاده فاطمه، ملک‌زاده آیدا. تأثیر دم‌نوش‌های گیاهی اسطوخودوس (Lavandula angustifolia) و چای سیاه (Camellia sinensis) بر رفتار اضطرابی موش‌های صحرایی نر. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند. ۱۴۰۳; ۳۱ (۳) :۲۱۵-۲۲۲
منوچهر یوسفی*۱ 
، یدالله بدخشان۲ ، محمدطاهر میرک‌زهی۳ ، فاطمه ملک‌زاده۴ ، آیدا ملک‌زاده۵
، یدالله بدخشان۲ ، محمدطاهر میرک‌زهی۳ ، فاطمه ملک‌زاده۴ ، آیدا ملک‌زاده۵
۱- گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه سراوان، سراوان، ایران ، m_usofi2001@yahoo.com
۲- گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه جیرفت، جیرفت، ایران
۳- گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه سراوان، سراوان، ایران
۴- کمیته تحقیقات دانشجویی، گروه علوم آزمایشگاهی، دانشکده پیراپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی زاهدان، زاهدان، ایران
۵- کمیته تحقیقات دانشجویی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی زاهدان، زاهدان، ایران
۲- گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه جیرفت، جیرفت، ایران
۳- گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه سراوان، سراوان، ایران
۴- کمیته تحقیقات دانشجویی، گروه علوم آزمایشگاهی، دانشکده پیراپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی زاهدان، زاهدان، ایران
۵- کمیته تحقیقات دانشجویی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی زاهدان، زاهدان، ایران
متن کامل [PDF 496 kb]
(۳۲۶ دریافت)
| چکیده (HTML) (709 مشاهده)
متن کامل: (۱۳۳ مشاهده)
چکیده
زمینه و هدف: اضطراب واکنشی طبیعی است که بر ذهن و بدن تأثیر می‌گذارد و با علائمی مانند تعریق، تپش قلب و سردرد همراه است. این مطالعه اثرات ضد اضطرابی دم‌نوش‌های اسطوخودوس و چای سیاه را مقایسه می‌کند.
روش تحقیق: در این مطالعه تجربی برای انجام آزمایش از 21 موش صحرایی نر با وزن 200 تا 250 گرم استفاده شد. موش‌ها به سه گروه 7 تایی شامل گروه کنترل: دریافت کننده آب آشامیدنی ساده، گروهCS : دریافت کننده دمنوش Camellia sinensis (چای سیاه) و گروه LA دریافت کننده دمنوش Lavandula angustifolia (اسطوخودوس) تقسیم‌‌بندی شدند. در طول 24 ساعت پیش از آزمایش، به موش‌های گروه‌های درمانی به جای آب آشامیدنی، دمنوش تهیه‌شده از چای سیاه با غلظت 3/0 درصد (3 گرم برگ در 1 لیتر آب( و دمنوش تهیه‌شده از گل اسطوخودوس با همان غلظت تجویز شد. پس‌ازآن، رفتار موش‌ها از نظر فعالیت‌های آرام‌بخش و ضداضطراب در ماز بعلاوه‌ای شکل مرتفع (Elevated plus maze) مورد ارزیابی قرار گرفت. دادهها به‌صورت میانگین±خطای استاندارد (mean±S.E.M) نمایش داده شده‌اند. دادهها با استفاده از نرم‌افزار Graph Pad Prism 8 تحلیل شدند که آنالیز واریانس یک‌طرفه و سپس آزمون توکی انجام گرفت. مقدار 05/0P< معنادار در نظر گرفته شد.
یافته‌ها: زمان سپری شده در بازوهای باز ماز مرتفع در گروه دریافت کننده دم نوش اسطوخودوس (LA) به‌طور معناداری بیشتر از گروه کنترل (001/0P<) و گروه دمنوش چای سیاه (CS) (001/0P<) بود. گروه LA همچنین تعداد ورود به بازوهای باز بیشتری نسبت به گروهCS (01/0P<) داشت. زمان سپری شده در بازوهای بسته در گروه LA به طور معنی‌داری کمتر از گروه کنترل (05/0P<) و گروه CS (001/0P<) بود.
نتیجه‌گیری: دمنوش اسطوخودوس اثرات ضد اضطرابی معناداری در موش‌های نر نشان داد که نشان‌دهنده پتانسیل آن به‌عنوان یک درمان طبیعی برای اضطراب است. تحقیقات بیشتری برای تأیید این یافته‌ها در انسان مورد نیاز است.
واژه‌های کلیدی: اضطراب، چای سیاه، ماز بعلاوه‌ای شکل مرتفع، اسطوخودوس
مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند. 1403؛ 31 (3): 215-222.
دریافت: 17/04/1403 پذیرش: 03/06/1403
مقدمه
اضطراب یک حالت هیجانی پیچیده است که هم از نظر جسمی و هم از نظر ذهنی افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد و با احساس تنش، افکار نگران و تغییرات فیزیکی مانند افزایش فشار خون مشخص می‌شود. هنگامی که فرد اضطراب را تجربه می‌کند، می‌تواند منجر به علائم مختلفی مانند تعریق، تپش قلب، سردرد و احساس سفتی در قفسه سینه شود. این علائم بخشی از پاسخ طبیعی بدن به استرس یا تهدیدات درک شده است. همچنین سیستم عصبی سمپاتیک را فعال می‌کند و بدن را برای مبارزه یا فرار آماده می‌کند (2, 1).
برای سال‌ها، بنزودیازپین‌ها به‌عنوان اولین خط درمان برای اضطراب تجویز می‌شدند. این داروها شامل نام‌های معروفی مانند آلپرازولام (Xanax)، دیازپام (Valium) و لورازپام (Ativan) هستند. بنزودیازپین‌ها با افزایش اثر گاما آمینوبوتیریک اسید (GABA[1]) که یک انتقال‌دهنده عصبی مهاری است، بر سیستم عصبی مرکزی تأثیر می‌گذارند. این فرآیند باعث کاهش تحریک‌پذیری در سیستم عصبی می‌شود و اثرات آرام‌بخشی، خواب‌آوری، ضد اضطرابی، ضد تشنجی و شل‌کنندگی عضلانی ایجاد می‌کند (3).
علیرغم اثربخشی، بنزودیازپین‌ها با خطر وابستگی و انواع عوارض جانبی ازجمله خواب‌آلودگی، گیجی و احتمال مصرف بیش‌ازحد همراه هستند. شاخص درمانی باریک بنزودیازپین‌ها - به معنای فاصله اندک بین دوز مؤثر و بالقوه مضر - تحقیقات را برای درمان‌های جایگزین اضطراب که عوارض جانبی کمتری دارند، برانگیخته است (4).
مطالعات اخیر درمان‌های مختلف مکمل و جایگزینی را برای اختلال اضطراب فراگیر بررسی کرده‌اند. این‌ها شامل دارو‌های گیاهی مانند کاوا کاوا، اسطوخودوس و همچنین مداخلات دیگری مانند آب‌درمانی است. درحالی‌که برخی از این درمان‌ها در کارآزمایی‌های بالینی امیدوارکننده بوده‌اند، شواهد هنوز در حال ظهور هستند و تحقیقات بیشتری برای تأیید اثربخشی و ایمنی آن‌ها موردنیاز است (5).
دم‌نوش‌های گیاهی متعددی وجود دارند که دارای خواص آرام‌بخش هستند. در منطقه مدیترانه، جنس اسطوخودوس به‌طور طبیعی رشد می‌کند و با نام علمی Lavandula angustifolia (LA) عضوی از خانواده Labiatae نشان داده می‌شود (6). بر اساس گزارش‌ها، اسطوخودوس یک گیاه دارویی قدرتمند برای درمان میگرن، استرس، افسردگی و سردردهای التهابی است (7). مصرف اسطوخودوس به‌عنوان یک گیاه دارویی در درمان اضطراب مؤثر بوده است. مطالعات بالینی نشان داده‌اند که اسطوخودوس اثرات ضد اضطراب دارد (8).
گیاه با نام علمی Camellia sinensis در ایران کشت می‌شود و سه نوع چای سبز، سیاه و اولانگ را شامل می‌شود. این سه نوع چای ازنظر درجه اکسیداسیون ترکیبات پلی‌فنولی متفاوت هستند، به‌طوری‌که چای سیاه اکسیده شده و چای سبز اکسیده نمی‌شود (9). چای اولانگ تا حدی اکسید می‌شود که بین 15% تا 80% اکسیداسیون متغیر است. این چای را از نظر رنگ و طعم بین چای سبز و سیاه قرار می‌گیرد. بسته به سطح اکسیداسیون اولانگ می‌تواند از طعم‌های سبک‌تر تا طعم‌دارتر متفاوت باشد. ترکیبات شیمیایی چای سیاه شامل آلکالوئیدها، پلی‌فنول‌ها، اسیدهای آمینه، کربوهیدرات‌ها، پروتئین‌ها، کلروفیل و ترکیبات فرار است (10). برخی تحقیقات نشان داده‌اند که چای سیاه می‌تواند به کاهش اضطراب در موش‌های نر کمک کند، اگرچه آن حاوی کافئین است که معمولاً اثرات اضطراب‌زا دارد (11).
این مطالعه تجربی با هدف بررسی تأثیر دمنوش چای سیاه و اسطوخودوس بر رفتار اضطرابی در موش‌های صحرایی نر انجام‌شده است. این پژوهش می‌تواند امیدهای جدیدی را برای درمان‌های طبیعی و مؤثر اضطراب نویدبخش باشد و به افرادی که به دنبال راه‌حل‌های غیردارویی هستند، امیدواری بخشد.
روش تحقیق
این مطالعه از نوع تجربی بوده و در طول آزمایش، اصول اخلاقی در کار با حیوانات آزمایشگاهی رعایت گردید. حیوان مورداستفاده در این پژوهش، موش صحرایی نر نژاد Wistar بود. این موش‌ها در اتاق نگهداری حیوانات مجتمع آموزش عالی سراوان تکثیر شده و مطابق با کمیته اخلاق در پژوهش‌های زیست‌پزشکی و با مجوز کد اخلاق به شماره IR.ZAUMS.AEC.1403.002 مورد آزمایش قرار گرفتند. در این مطالعه، 21 موش صحرایی نر نژاد ویستار با وزنی بین 200 تا 250 گرم به‌صورت تصادفی انتخاب شدند. آن‌ها در شرایط استاندارد زیست‌محیطی نگهداری شدند که شامل دمای 22 درجه سانتی‌گراد و رطوبت نسبی 40 تا 60 درصد بود. چرخه نوری 12 ساعتی نیز تنظیم شده بود که در آن چراغ‌ها در ساعت 8:00 صبح روشن می‌شدند. موش‌ها به سه گروه هفت‌تایی شامل گروه کنترل: دریافت کننده آب آشامیدنی ساده، گروهCS : دریافت کننده دمنوش Camellia sinensis (چای سیاه) و گروهLA : دریافت‌کننده دمنوش Lavandula angustifolia (اسطوخودوس) تقسیم‌‌بندی شدند. در این تحقیق، از برگ‌های چای CS و گل‌های LA استفاده شد و ازآنجایی‌که حل کردن دارو در آب روشی مؤثر و کم‌استرس برای تجویز دارو به حیوانات است و اینکه دم‌نوش‌ها معمولاً با دوز یک قاشق چای‌خوری در 150 الی 200 سی‌سی آب 80 درجه به مدت 5-10 دقیقه تهیه می‌شوند و مصرف مرسوم آن‌ها سه بار در روز است (12)؛ بنابراین در این تحقیق استفاده از دوز 3 گرم در لیتر (حدوداً معادل با دوز بالا) به‌صورت دمنوش مورداستفاده قرار گرفت (13). در این روش، حیوانات بر اساس وزن و نیاز خود از آن مصرف می‌کنند.
موش‌ها در گروه‌های CS و LA به مدت یک روز کامل (24 ساعت) قبل از آزمایش، به ترتیب دسترسی نامحدود به دمنوش SinensisC. با غلظت 3/0 درصد (3 گرم در 1000 میلی‌لیتر آب آشامیدنی با دمای حدود 80 درجه سانتی‌گراد به مدت 10 دقیقه قرار داده شد و پس از خنک شدن به‌جای آب آشامیدنی در اختیار گروه دریافت‌کننده چای سیاه قرار گرفت) و دمنوش angustifoliaL. با همان غلظت 3/0 درصد داشتند. سپس، تأثیرات آرام‌بخش و ضد‌اضطرابی این دم‌نوش‌ها بر رفتار موش‌ها با استفاده از ماز مرتفع بعلاوه‌ای شکل (Elevated plus maze) مورد بررسی قرار گرفت. این ماز از چوب ساخته شد و شامل دو بازوی باز با ابعاد 50 * 10 سانتی‌متر، دو بازوی بسته با ابعاد 50 *10 * 40 سانتی‌متر و یک صفحه مرکزی به ابعاد 10 * 10 سانتی‌متر است. بازوهای باز و بسته در ارتفاع 50 سانتی‌متری از کف اتاق و روبروی یکدیگر قرار دارند. برای این آزمایش که به‌منظور سنجش اضطراب طراحی شده، نیازی به آموزش قبلی حیوانات نیست (14).
روز آزمایش، حیوانات بین ساعت 17:00 تا 20:00 به آزمایشگاه منتقل شدند. هر حیوان در یک ماز قرار گرفت و به مدت 5 دقیقه حرکات آن با استفاده از دوربین نصب‌شده در فاصله دو متری بالای دستگاه ماز فیلم‌برداری گردید. پس‌ازآن برای ارزیابی شاخص‌های اصلی اضطراب (تعداد ورود به بازوهای باز و بسته و مدت‌زمان حضور در آن‌ها) فیلم‌های گرفته‌شده مورد بررسی قرار گرفت (15, 14). فعالیت حرکتی به‌عنوان مجموع ورودی‌ها به هر دو بازو تعریف شد (16). در پایان این تحقیق حیوانات با استفاده از بی‌هوشی با دوز بالای زایلازین (mg/kg10) و کتامین (mg/kg100) کشته شدند.
آنالیز آماری
دادهها با استفاده از نرم‌افزار آماری Graph Pad Prism 8 تجزیه‌وتحلیل شدند. از آزمون Shapiro–wilk برای بررسی نرمال بودن توزیع دادهها استفاده شد. دادهها با استفاده از تحلیل واریانس یک‌طرفه (ANOVA) و تست تعقیبی توکی مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفتند و نتایج با ارزش P کمتر از 05/0 به‌عنوان معنی‌دار از نظر آماری در نظر گرفته شدند.
یافته‌ها
همان‌طور که در شکل 1 نشان داده شده است، میانگین زمان سپری‌شده در بازوی باز در گروه LA به‌طور قابل‌توجهی نسبت به گروه کنترل (P>0/001) و CS (P>0/0001) افزایش یافت. در شکل 2، تفاوت معنی‌داری بین میانگین تعداد ورودی به بازوهای باز در گروه‌های LA و CS نسبت به گروه کنترل مشاهده نشد. بااین‌حال، میانگین تعداد ورودی به بازوهای باز در گروه LA به‌طور قابل‌توجهی بیشتر از گروه CS بود (P>0/01).
شکل 3 نشان می‌دهد که میانگین زمان سپری‌شده در بازوهای بسته در گروه LA به‌طور معنی‌داری نسبت به گروه کنترل (P>0/05) و CS (P>0/001) کاهش یافت.
شکل 4 و 5 نشان می‌دهد که تفاوت معنی‌داری بین گروه‌ها ازنظر تعداد ورودی بازوهای بسته و تعداد کل ورودی‌ها به بازوهای باز و بسته وجود ندارد.
زمینه و هدف: اضطراب واکنشی طبیعی است که بر ذهن و بدن تأثیر می‌گذارد و با علائمی مانند تعریق، تپش قلب و سردرد همراه است. این مطالعه اثرات ضد اضطرابی دم‌نوش‌های اسطوخودوس و چای سیاه را مقایسه می‌کند.
روش تحقیق: در این مطالعه تجربی برای انجام آزمایش از 21 موش صحرایی نر با وزن 200 تا 250 گرم استفاده شد. موش‌ها به سه گروه 7 تایی شامل گروه کنترل: دریافت کننده آب آشامیدنی ساده، گروهCS : دریافت کننده دمنوش Camellia sinensis (چای سیاه) و گروه LA دریافت کننده دمنوش Lavandula angustifolia (اسطوخودوس) تقسیم‌‌بندی شدند. در طول 24 ساعت پیش از آزمایش، به موش‌های گروه‌های درمانی به جای آب آشامیدنی، دمنوش تهیه‌شده از چای سیاه با غلظت 3/0 درصد (3 گرم برگ در 1 لیتر آب( و دمنوش تهیه‌شده از گل اسطوخودوس با همان غلظت تجویز شد. پس‌ازآن، رفتار موش‌ها از نظر فعالیت‌های آرام‌بخش و ضداضطراب در ماز بعلاوه‌ای شکل مرتفع (Elevated plus maze) مورد ارزیابی قرار گرفت. دادهها به‌صورت میانگین±خطای استاندارد (mean±S.E.M) نمایش داده شده‌اند. دادهها با استفاده از نرم‌افزار Graph Pad Prism 8 تحلیل شدند که آنالیز واریانس یک‌طرفه و سپس آزمون توکی انجام گرفت. مقدار 05/0P< معنادار در نظر گرفته شد.
یافته‌ها: زمان سپری شده در بازوهای باز ماز مرتفع در گروه دریافت کننده دم نوش اسطوخودوس (LA) به‌طور معناداری بیشتر از گروه کنترل (001/0P<) و گروه دمنوش چای سیاه (CS) (001/0P<) بود. گروه LA همچنین تعداد ورود به بازوهای باز بیشتری نسبت به گروهCS (01/0P<) داشت. زمان سپری شده در بازوهای بسته در گروه LA به طور معنی‌داری کمتر از گروه کنترل (05/0P<) و گروه CS (001/0P<) بود.
نتیجه‌گیری: دمنوش اسطوخودوس اثرات ضد اضطرابی معناداری در موش‌های نر نشان داد که نشان‌دهنده پتانسیل آن به‌عنوان یک درمان طبیعی برای اضطراب است. تحقیقات بیشتری برای تأیید این یافته‌ها در انسان مورد نیاز است.
واژه‌های کلیدی: اضطراب، چای سیاه، ماز بعلاوه‌ای شکل مرتفع، اسطوخودوس
مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند. 1403؛ 31 (3): 215-222.
دریافت: 17/04/1403 پذیرش: 03/06/1403
مقدمه
اضطراب یک حالت هیجانی پیچیده است که هم از نظر جسمی و هم از نظر ذهنی افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد و با احساس تنش، افکار نگران و تغییرات فیزیکی مانند افزایش فشار خون مشخص می‌شود. هنگامی که فرد اضطراب را تجربه می‌کند، می‌تواند منجر به علائم مختلفی مانند تعریق، تپش قلب، سردرد و احساس سفتی در قفسه سینه شود. این علائم بخشی از پاسخ طبیعی بدن به استرس یا تهدیدات درک شده است. همچنین سیستم عصبی سمپاتیک را فعال می‌کند و بدن را برای مبارزه یا فرار آماده می‌کند (2, 1).
برای سال‌ها، بنزودیازپین‌ها به‌عنوان اولین خط درمان برای اضطراب تجویز می‌شدند. این داروها شامل نام‌های معروفی مانند آلپرازولام (Xanax)، دیازپام (Valium) و لورازپام (Ativan) هستند. بنزودیازپین‌ها با افزایش اثر گاما آمینوبوتیریک اسید (GABA[1]) که یک انتقال‌دهنده عصبی مهاری است، بر سیستم عصبی مرکزی تأثیر می‌گذارند. این فرآیند باعث کاهش تحریک‌پذیری در سیستم عصبی می‌شود و اثرات آرام‌بخشی، خواب‌آوری، ضد اضطرابی، ضد تشنجی و شل‌کنندگی عضلانی ایجاد می‌کند (3).
علیرغم اثربخشی، بنزودیازپین‌ها با خطر وابستگی و انواع عوارض جانبی ازجمله خواب‌آلودگی، گیجی و احتمال مصرف بیش‌ازحد همراه هستند. شاخص درمانی باریک بنزودیازپین‌ها - به معنای فاصله اندک بین دوز مؤثر و بالقوه مضر - تحقیقات را برای درمان‌های جایگزین اضطراب که عوارض جانبی کمتری دارند، برانگیخته است (4).
مطالعات اخیر درمان‌های مختلف مکمل و جایگزینی را برای اختلال اضطراب فراگیر بررسی کرده‌اند. این‌ها شامل دارو‌های گیاهی مانند کاوا کاوا، اسطوخودوس و همچنین مداخلات دیگری مانند آب‌درمانی است. درحالی‌که برخی از این درمان‌ها در کارآزمایی‌های بالینی امیدوارکننده بوده‌اند، شواهد هنوز در حال ظهور هستند و تحقیقات بیشتری برای تأیید اثربخشی و ایمنی آن‌ها موردنیاز است (5).
دم‌نوش‌های گیاهی متعددی وجود دارند که دارای خواص آرام‌بخش هستند. در منطقه مدیترانه، جنس اسطوخودوس به‌طور طبیعی رشد می‌کند و با نام علمی Lavandula angustifolia (LA) عضوی از خانواده Labiatae نشان داده می‌شود (6). بر اساس گزارش‌ها، اسطوخودوس یک گیاه دارویی قدرتمند برای درمان میگرن، استرس، افسردگی و سردردهای التهابی است (7). مصرف اسطوخودوس به‌عنوان یک گیاه دارویی در درمان اضطراب مؤثر بوده است. مطالعات بالینی نشان داده‌اند که اسطوخودوس اثرات ضد اضطراب دارد (8).
گیاه با نام علمی Camellia sinensis در ایران کشت می‌شود و سه نوع چای سبز، سیاه و اولانگ را شامل می‌شود. این سه نوع چای ازنظر درجه اکسیداسیون ترکیبات پلی‌فنولی متفاوت هستند، به‌طوری‌که چای سیاه اکسیده شده و چای سبز اکسیده نمی‌شود (9). چای اولانگ تا حدی اکسید می‌شود که بین 15% تا 80% اکسیداسیون متغیر است. این چای را از نظر رنگ و طعم بین چای سبز و سیاه قرار می‌گیرد. بسته به سطح اکسیداسیون اولانگ می‌تواند از طعم‌های سبک‌تر تا طعم‌دارتر متفاوت باشد. ترکیبات شیمیایی چای سیاه شامل آلکالوئیدها، پلی‌فنول‌ها، اسیدهای آمینه، کربوهیدرات‌ها، پروتئین‌ها، کلروفیل و ترکیبات فرار است (10). برخی تحقیقات نشان داده‌اند که چای سیاه می‌تواند به کاهش اضطراب در موش‌های نر کمک کند، اگرچه آن حاوی کافئین است که معمولاً اثرات اضطراب‌زا دارد (11).
این مطالعه تجربی با هدف بررسی تأثیر دمنوش چای سیاه و اسطوخودوس بر رفتار اضطرابی در موش‌های صحرایی نر انجام‌شده است. این پژوهش می‌تواند امیدهای جدیدی را برای درمان‌های طبیعی و مؤثر اضطراب نویدبخش باشد و به افرادی که به دنبال راه‌حل‌های غیردارویی هستند، امیدواری بخشد.
روش تحقیق
این مطالعه از نوع تجربی بوده و در طول آزمایش، اصول اخلاقی در کار با حیوانات آزمایشگاهی رعایت گردید. حیوان مورداستفاده در این پژوهش، موش صحرایی نر نژاد Wistar بود. این موش‌ها در اتاق نگهداری حیوانات مجتمع آموزش عالی سراوان تکثیر شده و مطابق با کمیته اخلاق در پژوهش‌های زیست‌پزشکی و با مجوز کد اخلاق به شماره IR.ZAUMS.AEC.1403.002 مورد آزمایش قرار گرفتند. در این مطالعه، 21 موش صحرایی نر نژاد ویستار با وزنی بین 200 تا 250 گرم به‌صورت تصادفی انتخاب شدند. آن‌ها در شرایط استاندارد زیست‌محیطی نگهداری شدند که شامل دمای 22 درجه سانتی‌گراد و رطوبت نسبی 40 تا 60 درصد بود. چرخه نوری 12 ساعتی نیز تنظیم شده بود که در آن چراغ‌ها در ساعت 8:00 صبح روشن می‌شدند. موش‌ها به سه گروه هفت‌تایی شامل گروه کنترل: دریافت کننده آب آشامیدنی ساده، گروهCS : دریافت کننده دمنوش Camellia sinensis (چای سیاه) و گروهLA : دریافت‌کننده دمنوش Lavandula angustifolia (اسطوخودوس) تقسیم‌‌بندی شدند. در این تحقیق، از برگ‌های چای CS و گل‌های LA استفاده شد و ازآنجایی‌که حل کردن دارو در آب روشی مؤثر و کم‌استرس برای تجویز دارو به حیوانات است و اینکه دم‌نوش‌ها معمولاً با دوز یک قاشق چای‌خوری در 150 الی 200 سی‌سی آب 80 درجه به مدت 5-10 دقیقه تهیه می‌شوند و مصرف مرسوم آن‌ها سه بار در روز است (12)؛ بنابراین در این تحقیق استفاده از دوز 3 گرم در لیتر (حدوداً معادل با دوز بالا) به‌صورت دمنوش مورداستفاده قرار گرفت (13). در این روش، حیوانات بر اساس وزن و نیاز خود از آن مصرف می‌کنند.
موش‌ها در گروه‌های CS و LA به مدت یک روز کامل (24 ساعت) قبل از آزمایش، به ترتیب دسترسی نامحدود به دمنوش SinensisC. با غلظت 3/0 درصد (3 گرم در 1000 میلی‌لیتر آب آشامیدنی با دمای حدود 80 درجه سانتی‌گراد به مدت 10 دقیقه قرار داده شد و پس از خنک شدن به‌جای آب آشامیدنی در اختیار گروه دریافت‌کننده چای سیاه قرار گرفت) و دمنوش angustifoliaL. با همان غلظت 3/0 درصد داشتند. سپس، تأثیرات آرام‌بخش و ضد‌اضطرابی این دم‌نوش‌ها بر رفتار موش‌ها با استفاده از ماز مرتفع بعلاوه‌ای شکل (Elevated plus maze) مورد بررسی قرار گرفت. این ماز از چوب ساخته شد و شامل دو بازوی باز با ابعاد 50 * 10 سانتی‌متر، دو بازوی بسته با ابعاد 50 *10 * 40 سانتی‌متر و یک صفحه مرکزی به ابعاد 10 * 10 سانتی‌متر است. بازوهای باز و بسته در ارتفاع 50 سانتی‌متری از کف اتاق و روبروی یکدیگر قرار دارند. برای این آزمایش که به‌منظور سنجش اضطراب طراحی شده، نیازی به آموزش قبلی حیوانات نیست (14).
روز آزمایش، حیوانات بین ساعت 17:00 تا 20:00 به آزمایشگاه منتقل شدند. هر حیوان در یک ماز قرار گرفت و به مدت 5 دقیقه حرکات آن با استفاده از دوربین نصب‌شده در فاصله دو متری بالای دستگاه ماز فیلم‌برداری گردید. پس‌ازآن برای ارزیابی شاخص‌های اصلی اضطراب (تعداد ورود به بازوهای باز و بسته و مدت‌زمان حضور در آن‌ها) فیلم‌های گرفته‌شده مورد بررسی قرار گرفت (15, 14). فعالیت حرکتی به‌عنوان مجموع ورودی‌ها به هر دو بازو تعریف شد (16). در پایان این تحقیق حیوانات با استفاده از بی‌هوشی با دوز بالای زایلازین (mg/kg10) و کتامین (mg/kg100) کشته شدند.
آنالیز آماری
دادهها با استفاده از نرم‌افزار آماری Graph Pad Prism 8 تجزیه‌وتحلیل شدند. از آزمون Shapiro–wilk برای بررسی نرمال بودن توزیع دادهها استفاده شد. دادهها با استفاده از تحلیل واریانس یک‌طرفه (ANOVA) و تست تعقیبی توکی مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفتند و نتایج با ارزش P کمتر از 05/0 به‌عنوان معنی‌دار از نظر آماری در نظر گرفته شدند.
یافته‌ها
همان‌طور که در شکل 1 نشان داده شده است، میانگین زمان سپری‌شده در بازوی باز در گروه LA به‌طور قابل‌توجهی نسبت به گروه کنترل (P>0/001) و CS (P>0/0001) افزایش یافت. در شکل 2، تفاوت معنی‌داری بین میانگین تعداد ورودی به بازوهای باز در گروه‌های LA و CS نسبت به گروه کنترل مشاهده نشد. بااین‌حال، میانگین تعداد ورودی به بازوهای باز در گروه LA به‌طور قابل‌توجهی بیشتر از گروه CS بود (P>0/01).
شکل 3 نشان می‌دهد که میانگین زمان سپری‌شده در بازوهای بسته در گروه LA به‌طور معنی‌داری نسبت به گروه کنترل (P>0/05) و CS (P>0/001) کاهش یافت.
شکل 4 و 5 نشان می‌دهد که تفاوت معنی‌داری بین گروه‌ها ازنظر تعداد ورودی بازوهای بسته و تعداد کل ورودی‌ها به بازوهای باز و بسته وجود ندارد.
[1] Gamma-aminobutyric acid
بحث
گمان می‌رود که افزایش درصد و مدت‌زمان حضور در بازوهای باز نشانه‌ای مهم از تأثیر ضد اضطرابی یک دارو، افزایش درصد و مدت‌زمان حضور در بازوهای باز ماز بعلاوه‌ای شکل، بدون تغییر در فعالیت حرکتی باشد (15). ارتباط بین تعداد ورود به بازوهای باز و مدت‌زمانی که در این بازوها سپری می‌شود، در مقایسه با همان شاخص‌ها در گروه کنترل، مشخص می‌کند که آیا داروی موردبررسی اثرات کاهش‌دهنده اضطراب یا افزایش‌دهنده اضطراب دارد. بر اساس یک مطالعه ارتباط خاصی بین فعالیت حرکتی و ورود به بازوهای بسته وجود دارد. به‌طوری‌که افزایش ورود به بازوهای بسته با داروهایی که فعالیت حرکتی را افزایش می‌دهند و بدن را تحریک می‌کنند، مرتبط است (17). اگرچه افزایش کل ورودی به بازوهای باز و بسته ممکن است یک اثر فعالیت حرکتی را نشان دهد؛ اما این اثر یک اثر غیراختصاصی است که در حقیقت بار مشترک فعالیت حرکتی و اضطراب است درحالی‌که ورودی بازوهای بسته به‌شدت و به‌طور انتخابی نشان‌دهنده فعالیت حرکتی می‌باشند (19, 18). به‌هرحال در یک ماز بعلاوه‌ای شکل مرتفع افزایش زمان گذرانده شده در بازوهای باز، درصد ورودی‌ها به بازوهای باز، تعداد کل ورودی‌ها و ورودی‌های بازوی بسته، نشانه‌هایی از اثر ضد اضطرابی را نمایان می‌کنند.
در این مطالعه، گروهی که دمنوش اسطوخودوس دریافت کرده بودند، زمان بیشتری را در بازوهای باز ماز بعلاوه‌ای شکل مرتفع سپری کردند و تعداد ورودی به این بازوها نیز افزایش یافت. این نتایج نشان‌دهنده اثرات ضد اضطرابی دمنوش اسطوخودوس در مقایسه با گروه کنترل است. مطالعه‌ای دیگر نیز نشان داده‌است که عصاره هیدروالکلی اسطوخودوس در موش‌های صحرایی نر دارای اثرات ضد اضطرابی است (20). به طوری‌که عصاره اسطوخودوس (در دوزهای 50 و 100 میلی‌گرم بر کیلوگرم) در مقایسه با گروه کنترل، درصد ورود به بازوهای باز و زمان سپری‌شده در بازوهای باز را افزایش داده است (21).
ترکیبات فعال موجود در اسطوخودوس لینالول، لینالیل استات، سینئول، ترپینن-4-اُل و کافور هستند (23, 22). روغن اسطوخودوس و جزء اصلی آن، لینالول (یک ترکیب مونوترپن که به مقدار زیاد در اسانس اسطوخودوس یافت می‌شود)، هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک پلاسما(ACTH[1]) ، کاتکول آمین و گنادوتروپین را تغییر می‌دهد. این تغییرات هورمونی ممکن است به کاهش تنش و کاهش استرس کمک کند (21). اسطوخودوس از طریق مکانیسم مبتنی بر پیک ثانویه cAMP[2] بر روی سیستم عصبی سمپاتیک تأثیر می‌گذارد و به خواص ضد اضطراب آن کمک می‌کند (24). تزریق مزمن روغن اسطوخودوس، باعث تغییر هومئوستاز پیاز بویایی زیرگروه گیرنده دوپامین D3 و ایجاد تغییر رفتاری شده است (25). روغن اسطوخودوس دارای خواص ضداضطراب قوی از طریق مدولاسیون کانال‌های کلسیمی دریچه دار ولتاژی است (22). انتقال گلوتامینرژیک توسط لینالول، مختل می‌شود (23). علاوه بر این، عنوان‌شده است که روغن اسطوخودوس می‌تواند تون بازدارنده سیستم عصبی را بهبود بخشد و انتقال عصبی GABAergic را به‌ویژه در گیرنده‌های GABAA تعدیل کند (27, 26).
در این مطالعه، محققان همچنین به بررسی اثرات دمنوش چای سیاه بر رفتارهای مرتبط با اضطراب پرداختند. نتایج نشان داد که بین گروه CS و گروه کنترل از نظر زمان صرف شده و تعداد ورودی به بازوهای باز تفاوت معناداری وجود ندارد. این یافته‌ها نشان می‌دهد که CS به‌تنهایی نمی‌تواند به‌عنوان یک عامل ضد اضطراب در نظر گرفته شود. هرچند که در برخی مطالعات ادعا شده است که CS اثرات ضد اضطرابی دارد (11) اما نتایج این مطالعه این ادعا را تأیید نمی‌کند. از سوی دیگر، مطالعه دیگری اضطراب را به‌عنوان یکی از عوارض جانبی مصرف چای در نظر گرفته است (28). به‌هرحال در توجیه این تناقض می‌توان به این نکته اشاره کرد که شاید دوز مصرفی، جنسیت، روش تزریق، روش استخراج و سن مصرف دارو از عوامل این ناهماهنگی باشد. به‌عنوان‌مثال، در یک مطالعه نشان داده‌شده است که CS دارای اثرات ضد اضطراب است؛ اما به‌جای موش‌های نر از موش‌های ماده استفاده شد (29). همچنین بر اساس تحقیقات قبلی، CS بر موش‌های نر و ماده به‌طور متفاوتی تأثیر می‌گذارد؛ به‌طوری‌که در موش‌های نر و ماده به ترتیب دارای اثرات اضطراب‌زا و ضد اضطرابی است (30). علاوه براین، بحث درباره ارتباط بین هورمون‌های جنسی و رفتارهای مرتبط با اضطراب دارای اهمیت است. بسیاری از مطالعات نشان می‌دهد که استروژن دارای اثرات محافظتی ضد اضطراب و ضدافسردگی است. این پیچیدگی نشان می‌دهد که تأثیر هورمونی بر اضطراب ساده نیست و ممکن است در تعامل با سایر متغیرهای بیولوژیکی یا محیطی باشد.
نتیجه‌گیری
یافته‌های این مطالعه نشان داد که دمنوش اسطوخودوس در موش‌های صحرایی نر به‌طور معنی‌داری دارای اثرات ضد اضطرابی بر اساس استفاده از Elevated plus maze در مقایسه با گروه دریافت‌کننده دمنوش چای سیاه و گروه کنترل است ولی این اثرات برای گروه دریافت‌کننده دمنوش چای سیاه نسبت به گروه کنترل معنی‌دار نبود.
تقدیر و تشکّر
این مقاله مستخرج از طرح تحقیقاتی با کد پروپوزال 00110/12/25 می باشد. نویسندگان، از معاونت محترم پژوهشی و همه کسانی که در اجرای این مطالعه همکاری کردند، تشکر و قدردانی می‌نمایند.
ملاحظات اخلاقی
مطالعه حاضر توسط شورای پژوهشی مجتمع آموزش عالی سراوان و کد اخلاق IR.ZAUMS.AEC.1403.002 تصویب شد.
حمایت مالی
این مطالعه با حمایت مالی دانشگاه سراوان انجام شده است.
مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در آماده‌سازی این مقاله مشارکت داشتند.
تضاد منافع
نویسندگان مقاله اعلام می‌دارند که هیچ گونه تضاد منافعی در پژوهش حاضر وجود ندارد.
گمان می‌رود که افزایش درصد و مدت‌زمان حضور در بازوهای باز نشانه‌ای مهم از تأثیر ضد اضطرابی یک دارو، افزایش درصد و مدت‌زمان حضور در بازوهای باز ماز بعلاوه‌ای شکل، بدون تغییر در فعالیت حرکتی باشد (15). ارتباط بین تعداد ورود به بازوهای باز و مدت‌زمانی که در این بازوها سپری می‌شود، در مقایسه با همان شاخص‌ها در گروه کنترل، مشخص می‌کند که آیا داروی موردبررسی اثرات کاهش‌دهنده اضطراب یا افزایش‌دهنده اضطراب دارد. بر اساس یک مطالعه ارتباط خاصی بین فعالیت حرکتی و ورود به بازوهای بسته وجود دارد. به‌طوری‌که افزایش ورود به بازوهای بسته با داروهایی که فعالیت حرکتی را افزایش می‌دهند و بدن را تحریک می‌کنند، مرتبط است (17). اگرچه افزایش کل ورودی به بازوهای باز و بسته ممکن است یک اثر فعالیت حرکتی را نشان دهد؛ اما این اثر یک اثر غیراختصاصی است که در حقیقت بار مشترک فعالیت حرکتی و اضطراب است درحالی‌که ورودی بازوهای بسته به‌شدت و به‌طور انتخابی نشان‌دهنده فعالیت حرکتی می‌باشند (19, 18). به‌هرحال در یک ماز بعلاوه‌ای شکل مرتفع افزایش زمان گذرانده شده در بازوهای باز، درصد ورودی‌ها به بازوهای باز، تعداد کل ورودی‌ها و ورودی‌های بازوی بسته، نشانه‌هایی از اثر ضد اضطرابی را نمایان می‌کنند.
در این مطالعه، گروهی که دمنوش اسطوخودوس دریافت کرده بودند، زمان بیشتری را در بازوهای باز ماز بعلاوه‌ای شکل مرتفع سپری کردند و تعداد ورودی به این بازوها نیز افزایش یافت. این نتایج نشان‌دهنده اثرات ضد اضطرابی دمنوش اسطوخودوس در مقایسه با گروه کنترل است. مطالعه‌ای دیگر نیز نشان داده‌است که عصاره هیدروالکلی اسطوخودوس در موش‌های صحرایی نر دارای اثرات ضد اضطرابی است (20). به طوری‌که عصاره اسطوخودوس (در دوزهای 50 و 100 میلی‌گرم بر کیلوگرم) در مقایسه با گروه کنترل، درصد ورود به بازوهای باز و زمان سپری‌شده در بازوهای باز را افزایش داده است (21).
ترکیبات فعال موجود در اسطوخودوس لینالول، لینالیل استات، سینئول، ترپینن-4-اُل و کافور هستند (23, 22). روغن اسطوخودوس و جزء اصلی آن، لینالول (یک ترکیب مونوترپن که به مقدار زیاد در اسانس اسطوخودوس یافت می‌شود)، هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک پلاسما(ACTH[1]) ، کاتکول آمین و گنادوتروپین را تغییر می‌دهد. این تغییرات هورمونی ممکن است به کاهش تنش و کاهش استرس کمک کند (21). اسطوخودوس از طریق مکانیسم مبتنی بر پیک ثانویه cAMP[2] بر روی سیستم عصبی سمپاتیک تأثیر می‌گذارد و به خواص ضد اضطراب آن کمک می‌کند (24). تزریق مزمن روغن اسطوخودوس، باعث تغییر هومئوستاز پیاز بویایی زیرگروه گیرنده دوپامین D3 و ایجاد تغییر رفتاری شده است (25). روغن اسطوخودوس دارای خواص ضداضطراب قوی از طریق مدولاسیون کانال‌های کلسیمی دریچه دار ولتاژی است (22). انتقال گلوتامینرژیک توسط لینالول، مختل می‌شود (23). علاوه بر این، عنوان‌شده است که روغن اسطوخودوس می‌تواند تون بازدارنده سیستم عصبی را بهبود بخشد و انتقال عصبی GABAergic را به‌ویژه در گیرنده‌های GABAA تعدیل کند (27, 26).
در این مطالعه، محققان همچنین به بررسی اثرات دمنوش چای سیاه بر رفتارهای مرتبط با اضطراب پرداختند. نتایج نشان داد که بین گروه CS و گروه کنترل از نظر زمان صرف شده و تعداد ورودی به بازوهای باز تفاوت معناداری وجود ندارد. این یافته‌ها نشان می‌دهد که CS به‌تنهایی نمی‌تواند به‌عنوان یک عامل ضد اضطراب در نظر گرفته شود. هرچند که در برخی مطالعات ادعا شده است که CS اثرات ضد اضطرابی دارد (11) اما نتایج این مطالعه این ادعا را تأیید نمی‌کند. از سوی دیگر، مطالعه دیگری اضطراب را به‌عنوان یکی از عوارض جانبی مصرف چای در نظر گرفته است (28). به‌هرحال در توجیه این تناقض می‌توان به این نکته اشاره کرد که شاید دوز مصرفی، جنسیت، روش تزریق، روش استخراج و سن مصرف دارو از عوامل این ناهماهنگی باشد. به‌عنوان‌مثال، در یک مطالعه نشان داده‌شده است که CS دارای اثرات ضد اضطراب است؛ اما به‌جای موش‌های نر از موش‌های ماده استفاده شد (29). همچنین بر اساس تحقیقات قبلی، CS بر موش‌های نر و ماده به‌طور متفاوتی تأثیر می‌گذارد؛ به‌طوری‌که در موش‌های نر و ماده به ترتیب دارای اثرات اضطراب‌زا و ضد اضطرابی است (30). علاوه براین، بحث درباره ارتباط بین هورمون‌های جنسی و رفتارهای مرتبط با اضطراب دارای اهمیت است. بسیاری از مطالعات نشان می‌دهد که استروژن دارای اثرات محافظتی ضد اضطراب و ضدافسردگی است. این پیچیدگی نشان می‌دهد که تأثیر هورمونی بر اضطراب ساده نیست و ممکن است در تعامل با سایر متغیرهای بیولوژیکی یا محیطی باشد.
نتیجه‌گیری
یافته‌های این مطالعه نشان داد که دمنوش اسطوخودوس در موش‌های صحرایی نر به‌طور معنی‌داری دارای اثرات ضد اضطرابی بر اساس استفاده از Elevated plus maze در مقایسه با گروه دریافت‌کننده دمنوش چای سیاه و گروه کنترل است ولی این اثرات برای گروه دریافت‌کننده دمنوش چای سیاه نسبت به گروه کنترل معنی‌دار نبود.
تقدیر و تشکّر
این مقاله مستخرج از طرح تحقیقاتی با کد پروپوزال 00110/12/25 می باشد. نویسندگان، از معاونت محترم پژوهشی و همه کسانی که در اجرای این مطالعه همکاری کردند، تشکر و قدردانی می‌نمایند.
ملاحظات اخلاقی
مطالعه حاضر توسط شورای پژوهشی مجتمع آموزش عالی سراوان و کد اخلاق IR.ZAUMS.AEC.1403.002 تصویب شد.
حمایت مالی
این مطالعه با حمایت مالی دانشگاه سراوان انجام شده است.
مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در آماده‌سازی این مقاله مشارکت داشتند.
تضاد منافع
نویسندگان مقاله اعلام می‌دارند که هیچ گونه تضاد منافعی در پژوهش حاضر وجود ندارد.
نوع مطالعه: مقاله اصیل پژوهشی |
موضوع مقاله:
فارماكولوژي
دریافت: 1403/4/17 | پذیرش: 1403/6/3 | انتشار الکترونیک پیش از انتشار نهایی: 1403/7/11 | انتشار الکترونیک: 1403/9/15
دریافت: 1403/4/17 | پذیرش: 1403/6/3 | انتشار الکترونیک پیش از انتشار نهایی: 1403/7/11 | انتشار الکترونیک: 1403/9/15
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
Attribution-NoneCommercial CC BY-NC