Volume 25, Issue 3 (October 2018)
J Birjand Univ Med Sci. 2018, 25(3): 223-233 |
Back to browse issues page
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Noferesti H, Afzalpour M E, Abtahi Ivari S H, Amirabadizadeh M. Effect of Ziziphus Jujube fruit on serum levels Tumor necrosis factor alpha and Interleukin-6 in sedentary men Following the implementation of the Wingate test. Journals of Birjand University of Medical Sciences 2018; 25 (3) :223-233
URL: http://journal.bums.ac.ir/article-1-2409-en.html
URL: http://journal.bums.ac.ir/article-1-2409-en.html
Hossin Noferesti1 
, Mohammad Esmaeil Afzalpour *2 , Sayd Hosin Abtahi Ivari3 , Mojtaba Amirabadizadeh4
, Mohammad Esmaeil Afzalpour *2 , Sayd Hosin Abtahi Ivari3 , Mojtaba Amirabadizadeh4
1- Department of Exercise Physiology, Faculty of sport Sciences, University of Birjand, Birjand, Iran.
2- Department of Exercise Physiology, Faculty of Sport Sciences, University of Birjand, Birjand, Iran. ,afzalpour.me@gmail.com
3- Department of Basic Sciences, Faculty of Medicine, Gonabad University of Medical Sciences, Gonabad, Iran.
4- Student Research Committee, Sabzevar University of Medical Sciences, Sabzevar, Iran.
2- Department of Exercise Physiology, Faculty of Sport Sciences, University of Birjand, Birjand, Iran. ,
3- Department of Basic Sciences, Faculty of Medicine, Gonabad University of Medical Sciences, Gonabad, Iran.
4- Student Research Committee, Sabzevar University of Medical Sciences, Sabzevar, Iran.
Full-Text [PDF 868 kb]
(1503 Downloads)
| Abstract (HTML) (11577 Views)
بحث
نتایج مطالعه حاضر نشان داد که هم در گروه تمرین به‌همراه مصرف مکمل و هم در گروه تمرین، بلافاصله بعد از اجرای آزمون 30ثانیه‌ای وینگیت، میزان IL-6 به‌طور معنـی‌داری بالا رفت؛ به‌علاوه، هر چند اختلاف معنی‌داری بین IL-6 دو گروه از همان ابتدا وجود داشت، ولی این اختلاف بلافاصله بعد از آزمون30ثانیه‌ای وینگیت نسبت به مرحله پایه و قبل از آزمون، به‌طور معنی‌دار بیشتر شد که دالّ بر تأثیر افزایشی تمرین بر این شاخص می‌باشد.
در بررسی علل و عوامل مؤثّر بر افزایش سایتوکین‌ها بعد از ورزش، عوامل متعددی گزارش شده است که آسیب عضلانی و نیز انرژی سلول‌های عضلانی از جمله آن محسوب می‌شود؛ به‌طوری که برخی از مطالعات نشان داده‌اند در حین فعالیت‌های شدید ورزشـی، IL-6 آزادشدن گلوکـز از سلول‌های کـبدی را از طریق اتصال به گـیرنده‌های آن و تولید cAMP و متعاقب فعال‌کـردن آنزیم‌های گلوکز 6 - فسفاتاز و نیز فسفوریلاز را افزایش می‌دهد (16). با این حال تحقیقات دیگری حضور شاخص‌های التهابی در خون را نشان‌دهنده آسیب عضلانی معرفی کرده و گزارش نموده‌اند که فعالیت‌های عضلانی با افزایش عوامل آسیب‌رسان به عضله همانند رادیکـال‌های آزاد و نیز بی‌کـربنات، همراه هستند. به همین دلیل، محققین عـوامل مختلفی را برای کـاستن از شاخص‌های التهابی معرفی کرده‌اند که استفاده از گیاهان دارویی و مکمل‌های ضدّ التهابی از آن جمله است.
بر اساس نتایج مطالعات گذشته، عناب بر کاهش تولید رادیکالهای آزاد و عوامل التهابی اثرگذار است. افضل‌پور و همکاران و گلیملکآبادی و همکاران نشان داده‌اند که عناب با ترکیبات ضدّ اکسایشی که دارد، منجر به کاهش میزان عوامل اکسایشی یا التهابی می‌شود (15، 19). افضل‌پور و همکاران نیز پس از یک جلسه تمرین مقاومتی با شدت بالا و مصرف عناب (4/0 گرم به‌ازای هر کیلوگرم وزن بدن به مدت 3هفته)، کاهش معنی داری را در تولید رادیکالهای آزاد گزارش کردند (15). طاعتی و همکاران اثر ضدّ اکسایشی عصاره آبی میوه عناب را بر فشار اکسایشی ناشی از مصرف اتانول بررسی کرده و گزارش نمودند که عصاره میوه عناب باعث افزایش فعالیت آنزیم گلوتاتیون پراکسیداز و سوپر اکسید دیسموتاز و کاهش مقادیر مالون‌دی‌آلدهید[13] (MDA) می‌شود. همچنین آنها نشان دادند که عصاره میوه عناب دارای فعالیت ضدّ اکسایشی بالاتر یا مشابه بوتیل هیدروکسی آنیزول[14] (BHA) و اسید آسکوربیک (ویتامین C) است (10).
با وجود نتایج اشاره‌شده که به نحوی تأثیر میوه عناب بر حمایت از دستگاه دفاعی ضدّ اکسایشی بدن پس از تمرینات شدید مقاومتی را تأیید می‌نمایند، در مطالعه حاضر عناب تأثیر مطلوبی بر شاخص IL-6 نداشت. هر چند در مورد اثر عناب بر عوامل التهابی، گزارش‌های مبسوطی وجود ندارد؛ اما گزارش‌های غیر مستقیمی هم‌راستا با نتایج مطالعه حاضر نیز وجود دارد. آتشک و همکاران تأثیر مکمل عصاره شاه توت را متعاقب یک جلسه فعالیت مقاومتی سنجیده و نشان دادند که غلظت MDA در گروه دارونما در مقایسه با گروه دریافت‌کننده مکمل شاه‌توت، بعد از انجام تمرین مقاومتی به‌طور معنی‌داری افزایش یافت؛ در حالی که [15]TAC پلاسما تفاوت معنی‌داری را در هیچ‌یک از زما‌ن‌های قبل و 24 ساعت بعد از فعالیت ورزشی در دو گروه نشان نداد (20). Jówko و همکاران با بررسی تأثیر یک جلسه مصرف چای سبز بر روی شاخص‌های فشار اکسایشی در فوتبالیست‌های جوان، نشان دادند که مصرف 640 میلی‌گرم چای سبز، سبب افزایش MDA و عدم تغییر TAC به‌دنبال یک آزمون استقامت عضلانی شدید با شدت 60 درصد RM1[16] می‌شود (21). اختلاف نتایج می‌تواند در اثر نوع، میزان و زمان مصرف مکمل‌های ضد اکسایشی، تفاوت در شدت تمرین ورزشی و از همه مهم‌تر نوع شاخص‌های بررسی شده باشد. در اغلب گزارش‌های اشاره شده، شاخص‌های ضدّ اکـسایشی یا فشار اکـسایشی بررسـی شده‌اند و پر واضح است که در مورد عـوامل التهابی مانند IL-6، می‌تواند نتیجه متفاوت باشد.
از دیگر نتایج مطالعه حاضر، افزایش معنی‌دار میزان TNF-α فقط در گروه تمرین به‌همرا مصرف مکمل بلافاصله بعد از اجرای آزمون 30 ثانیه‌ای وینگیت بود. در واقع، نه‌تنها تأثیر مطلوبی دیده نشد، بلکه حتی در گروهی که عناب مصرف کرده بودند، میزان TNF-α بعد از آزمون بالاتر رفت. این یافته با نتایج مطالعه افضل‌پور و همکاران، شیروانی و همکاران و جعفری و همکاران مبنی بر تأثیر کاهشی مکمل‌سازی ضدّ اکسایشی بر تولید عامل التهابی TNF-α همسو نمی‌باشد (15، 22، 23). شیروانی و همکاران در مطالعه‌ای که انجام دادند مشاهده کردند، گروهی که مکمل تورین مصرف کرده‌اند، مقادیر IL-6 و TNF-α سرم آنها نسبت به دو گروه کنترل و دارونما به‌طور معنی‌داری کمتر است (22). جعفری و همکاران نیز طی یک وهله فعالیت مقاومتی وامانده‌ساز با مکمل‌سازی کافئین، پاسخ کاهشی TNF-α را گزارش نمودند (23). افضل‌پور و همکاران پس از یک جلسه تمرین مقاومتی شدید به‌همراه مصرف عناب نشان دادند که ظرفیت ضدّ اکسایشی تام در گروهی که عناب مصرف کرده‌اند، به‌طور معنی‌داری افزایش یافت (15). همان‌طور که استنباط می‌شود، در هیچ‌کدام از مطالعات بیان‌شده، نقش عناب بر TNF-α بررسی نشده است؛ اما استنباط کلی آن است که استفاده از مکمل‌های ضدّ اکسایشی مشابه عناب، عوامل التهابی مانند TNF-α را کنترل می‌نمایند؛ این دقیقاً همان نقشی است که از عناب در کنترل TNF-α به‌دنبال آزمون 30ثانیه‌ای ویـنگیت انتظار داشتیم؛ اما پاسخ متفاوتی دریافت کردیم.
در خصوص تأثیر ترکیبی تمرین شدید بی‌هوازی و میوه عناب بر شاخص TNF-α هم گزارش‌های مستقیمی یافت نشد؛ اما همسو با نتایج پژوهش حاضر، جعفری و همکاران در پژوهشی روی مردان غیرورزشکار نشان دادند که مصرف روزانه ۷۰۰میلی‌گرم قرص سیر برای ۱۴روز، بر MDA سرم در حالت استراحت تأثیر معنی‌داری نداشت (24). Cornish و همکاران در مطالعه‌ای نشان دادند که ترکیب اسید لینولئیک، کراتین و پروتئین وی[17] در جریان تمرین مقاومتی، سبب تغییر در فشار اکسایشی نمی‌شود. همچنین Su و همکاران در پژوهشی روی افراد ورزشکار گزارش کردند که مصرف ۸۰ میلی‌گرم مکمل آلیسین (از ترکیبات سیر) به‌مدت ۱۴روز قبل از فعالیت ورزشی (دویدن تا حد واماندگی روی نوارگردان با شیب منفی ۱۰)، نمی‌تواند از آسیب‌های اکسایشی، سلولی و التهابی به‌دنبال دویدن جلوگیری نماید (25). نتایج مطالعه حاضر هم نشان داد که مکمل‌سازی با عناب در کاهش میزان TNF-α سرم به‌دنبال یک جلسه آزمون بی‌هوازی وینگیت، تأثیر ندارد. در واقع، شاخص TNF-α پس از فعالیت شدید بی‌هوازی بالا رفت؛ اما مصرف عناب طی دوره 21 روزه و با دوز 4/0 گرم به‌ازای هر کیلوگرم از وزن بدن در هر روز، نتوانست این تغییر التهابی را مهار کند. دلیل ناهمسو بودن نتایج پژوهش حاضر با بعضی از دیگر پژوهش‌ها، می‌تواند به علت تفاوت در شدت تمرینات به اجرا درآمده و نوع مکمل استفاده شده باشد؛ ضمن آنکه می‌بایست بر طول دوره مصرف و دوز مصرف هم توجه کرد. از طرف دیگر، نقش ضدّ التهابی عناب هم هنوز کاملاً شناخته نشده است و نتایج تحقیق حاضر، بر لزوم مطالعه بیشتر در این زمینه تأکید دارد.
نتیجه‌گیری
به‌نظر می‌رسد که مصرف عناب، در کنترل عوامل التهابی IL-6 و TNF-α پس از تمرینات شدید و کوتاه بی‌هوازی، نقش ندارد و نمی‌توان با اطمینان در مورد مصرف عناب برای کنترل عوامل التهابی پس از تمرینات شدید بی‌هوازی اظهار نظر کرد؛ با این حال، مصرف این میوه به‌دلیل داشتن خاصیت ّضد اکسایشی و یافته‌های مبتنی بر مطالعات قبل، احتمالاً برای ورزشکارانی که سخت تمرین می‌کنند، تا حدودی مفید خواهد بود.
تقدیر و تشکر
بدین‌وسیله نویسندگان مقاله بر خود لازم می‌دانند که از تمامی افراد شرکت‌کننده در مطالعه حاضر قدردانی و تشکر نمایند.
منابع:
1- Halliwell B, Gutteridge JM. Free radicals in biology and medicine. Oxford: Clarendon Press; 1999.
2- Florence TM. The role of free radicals in disease. Aust N Z J Ophthalmol. 1995; 23(1): 3-7.
3- Ridker PM, Buring JE, Cook NR, Rifai N. C-reactive protein, the metabolic syndrome, and risk of incident cardiovascular events: an 8-year follow-up of 14 719 initially healthy American women. Circulation. 2003; 107(3): 391-7.
4- Amani Shalamzari S, Agha Alinejad H, Gharakhanlou R, Molanouri Shamsi M, Talebi Badrabadi K. The Effect of Body Composition and Physical Activity on Basal Levels of Insulin, Glucose, IL-18, IL-6 & CRP and Their Relationship with Insulin Resistance. Iran J Endocrin Metab. 2009; 11(6): 699-706. [Persian]
5- Rodríguez A, Catalán V, Gómez-Ambrosi J, Frühbeck G. Visceral and subcutaneous adiposity: are both potential therapeutic targets for tackling the metabolic syndrome? Curr Pharm Des. 2007; 13(21): 2169-75.
6- Germanou EI, Chatzinikolaou A, Malliou P, Beneka A, Jamurtas AZ, Bikos C, et al. Oxidative stress and inflammatory responses following an acute bout of isokinetic exercise in obese women with knee osteoarthritis. Knee. 2013; 20(6): 581-90.
7- Timmons BW, Tarnopolsky MA, Snider DP, Bar-Or O. Immunological changes in response to exercise: influence of age, puberty, and gender. Med Sci Sports Exerc. 2006; 38(2): 293-304.
8- Packer L. Protective role of vitamin E in biological systems. Am J Clin Nutr. 1991; 53(4 Suppl): 1050S-1055S.
9- Al-Reza SM, Bajpai VK, Kang SC. Antioxidant and antilisterial effect of seed essential oil and organic extracts from Zizyphus jujuba. Food Chem Toxicol. 2009; 47(9): 2374-80.
10- Taati M, Alirezaei M, Meshkatalsadat M, Rasoulian B, Kheradmand A, Neamati S. Antioxidant effects of aqueous fruit extract of Ziziphus jujuba on ethanol-induced oxidative stress in the rat testes. Iran J Vet Res. 2011;12(1):39-45.
11- Zhang H, Jiang L, Ye S, Ye Y, Ren F. Systematic evaluation of antioxidant capacities of the ethanolic extract of different tissues of jujube (Ziziphus jujuba Mill.) from China. Food Chem Toxicol. 2010; 48(6): 1461-5.
12- Choi SH, Ahn JB, Kozukue N, Levin CE, Friedman M. Distribution of free amino acids, flavonoids, total phenolics, and antioxidative activities of jujube (Ziziphus jujuba) fruits and seeds harvested from plants grown in Korea. J Agric Food Chem. 2011; 59(12): 6594-604.
13- Xue Z, Feng W, Cao J, Cao D, Jiang W. Antioxidant activity and total phenolic contents in peel and pulp of Chinese jujube (Ziziphus jujuba Mill) fruits. J Food Biochem. 2009; 33(5): 613-29.
14- Lesjak MM, Beara IN, Orčić DZ, Petar KN, Simin NĐ, Emilija SĐ, et al. Phytochemical composition and antioxidant, anti-inflammatory and antimicrobial activities of Juniperus macrocarpa Sibth. et Sm. J Funct Foods. 2014; 7: 257-68.
15- Afzalpour ME, Rezezadeh A, Abtahi Ivari SH. Effects of Ziziphus Jujube on Total Antioxidant Capacity and Lipid Peroxidation in Young Women after an Intensive Resistance Exercise Session. Journal of Sport in Biomotor Sciences. 2014; 6(11): 16-26. [Persian]
16- Tartibian B, Parse R, Baghaiee B. Effect of olive oil on IL-6, TNF-α and cortisol hormone levels in active girls after one session of an exhaustive exercise: a brief report. Tehran Univ Med J. 2013; 71(6): 404-9. [Persian]
17- Minaseyan V, Eslami M, Sabaghe Langroudi M. The Effect of Sodium Bicarbonate Supplement on Anaerobic Power and Blood Lactate Level of Futsal Players. Sport Biosci (Harakat). 2013; 5(16): 5-19. [Persian]
18- Ghasemi E, Esmaeil Afzalpour M, Saghebjoo M, Zarban A. Effects of Short-Term Green Tea Supplementation on Total Antioxidant Capacity and Lipid Peroxidation in Young Women after a Resistance Training Session. J Isfahan Med Sch. 2012; 30(202): 1268-76. [Persian]
19- Goli-malekabadi N, Asgary S, Rashidi B, Rafieian-Kopaei M, Ghannadian M, Hajian S, et al. The protective effects of Ziziphus vulgaris L. fruits on biochemical and histological abnormalities induced by diabetes in rats. J Complement Integr Med. 2014; 11(3): 171-7.
20- Atashak S, Niloufari A, Azizbaygi K. The effect of blackberry extract on the total antioxidant capacity and lipid peroxidation after acute resistance exercise in obese men. J Food Technol Nutr. 2014; 11(2): 55-62. [Persian]
21- Jówko E, Sacharuk J, Balasińska B, Ostaszewski P, Charmas M, Charmas R. Green tea extract supplementation gives protection against exercise-induced oxidative damage in healthy men. Nutr Res. 2011; 31(11): 813-21.
22- Shirvani H, Rostamkhani F, Sobhani V. The Interactive Effect of Taurine Supplementation and Intensive Training Protocols on Serum Inflammatory Cytokines (IL -6 and TNF -α) levels in Elite Soccer Players. Iran J Nutr Sci Food Technol. 2015; 10(3): 29-38. [Persian]
23- Jafari A, Zarghami Khameneh A, Akhtari Shojaei E. Modulation of serum level of TNF-α following caffeine intake in response to a single bout of resistance exhaustive exercise. Scientific-Research Journal of Shahed University. 2014; 21(112): 1-10. [Persian]
24- Jafari A, Zekri R, Dehghan G, Malekirad A. Effect of short-term garlic extract supplementation on oxidative stress and inflammatory indices in non-athlete men after an aerobic exercise. J Cell Tissue. 2011; 2(1): 25-33. [Persian]
25- Cornish SM, Candow DG, Jantz NT, Chilibeck PD, Little JP, Forbes S, et al. Conjugated linoleic acid combined with creatine monohydrate and whey protein supplementation during strength training. Int J Sport Nutr Exerc Metab. 2009; 19(1): 79-96.
Full-Text: (6085 Views)
Abstract Original Article
Sayd Hosin Abtahi Ivari[3], Mojtaba Amirabadizadeh4
Background and Aim: The antioxidant supplements to reduce the damaging effects of free radicals after extreme sports is crucial; Thus, the effect of Jujube fruit consumption on serum levels of interleukin-6 (IL-6) and tumor necrosis factor alpha (TNF-α) young men after an intensive anaerobic exercise is studied.
Materials and Methods: The present study was a control quasi-experimental research with two-group including exercise with and without jujube fruit juice. 20 young males were randomly assigned into two homogeneous groups including exercise and user jujube fruit (0.4 mg/kg for 3 weeks) and exercise group. Both groups participated in 30-second Wingate test. Blood samples were collected at three stages including the base, after jujube fruit consumption and after the exercise protocol. Results in SPSS software (version 15) with independent t-tests, analysis of variance with repeated measurements and Post-Hoc Bonferroni, at a significant level, p≤0.05 was extracted.
Results: The baseline IL-6 was significantly lower than before and after the Wingate test (p<0.05) and in the training group, IL-6 was significantly higher after the Wingate test than the baseline (p=0.01). The TNF-α post- Wingate test was significantly higher than the baseline and before the test (p<0.05). In the training group, the TNF-α was not statistically significant (p=0.06) in three phases. Moreover, there were no significant differences between the IL-6 and TNF-α changes in the post and or pre-test with the baseline in both experimental or control groups (p>0.05).
Conclusion: Jujube fruits do not have the potential to control the IL-6 and TNF-α as inflammatory markers following of the intensive anaerobic workouts.
Key Words: Interleukin -6, Tumor Necrosis Factor Alpha, Extreme Anaerobic Test, Jujube Fruit.
Journal of Birjand University of Medical Sciences. 2018; 25 (3): 223-233.
Received: January 8, 2018 Accepted: May 16, 2018
تأثیر مصرف میوه عناب بر سطوح اینترلوکین –6 و فاکتور
حسین نوفرستی[4]، محمداسماعیل افضل‌پور[5]، سیدحسین ابطحی ایوری[6]،
مجتبی امیرآبادی‌زاده4
چکیده
زمینه و هدف: مکمل‌های ضدّ اکسایشی برای کاهش اثرات تخریبی رادیکالهای آزاد پس از ورزش‌های شدید، حیاتی هستند؛ در پژوهش حاضر تأثیر مصرف میوه عناب بر سطوح سرمی اینترلوکین-6 (IL-6) و فاکتور نکروزدهنده تومور آلفا (TNF-α)مردان جوان پس از یک آزمون شدید بی‌هوازی، مورد بررسی قرار گرفت.
روش تحقیق: مطالعه حاضر، یک طرح نیمه‌تجربی شاهد دار دو گروهی (تمرین با و بدون مصرف میوه عناب) بود. 20 مرد جوان به‌طور تصادفی در دو گروه همگن شامل: گروه تمرین حاد بی‌هوازی و گروه مکمل عناب (gr/kg 4/0 به‌مدت 3 هفته) و تمرین حاد بی‌هوازی، قرار گرفتند. ابتدا آزمون 30 ثانیه‌ای وینگیت به اجرا درآمد؛ سپس نمونه‌های خونی در سه مرحله پایه، پس از مصرف میوه عناب و پس از پروتکل تمرینی جمع‌آوری گردید. نتایج در محیط نرم‌افزار SPSS ویرایش 15 با آزمون‌های t مستقل، تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرّر و تست تعقیبی بونفرونی، در سطح معنی‌داری 05/0≥P استخراج گردید.
یافته‌ها: IL-6 در مرحله پایه به‌طور معنی‌داری کمتر از مراحل قبل و بعد از آزمون وینگیت بود (05/0P<) و در گروه تمرین IL-6 در مرحله بعد از آزمون وینگیت به‌طور معنی‌داری بیشتر از مرحله پایه بود (01/0P=). TNF-αدر مرحله بعد از آزمون وینگیت به‌طور معنی‌داری بیشتر از مراحل پایه و قبل از آزمون وینگیت بود (05/0P<) و در گروه تمرین در سه مرحله با یکدیگر اختلاف آماری معنی‌داری نداشتند (06/0P=). همچنین تغییرات این شاخص ها در مراحل بعد و قبل از آزمون وینگیت با مرحله پایه دو گروه، اختلاف آماری معنی‌داری نداشتند (05/0P>).
نتیجه‌گیری: مصرف عناب نتوانست عوامل التهابی IL-6 و TNF-α را که معمولاً پس از تمرینات شدید بی‌هوازی بالا می روند، کنترل نماید.
واژه‌های کلیدی: اینترلوکین –6؛ فاکتور نکروزدهنده تومور آلفا؛ آزمون شدید بی‌هوازی؛ میوه عناب.
مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند. 1397؛ 25 (3): 223-233.
دریافت: 18/10/1396 پذیرش: 26/02/1397
Effect of Ziziphus Jujube fruit on serum levels Tumor necrosis factor alpha and Interleukin-6 in sedentary men Following the implementation of the Wingate test
Hossin Noferesti[1], Mohammad Esmaeil Afzalpour[2],Sayd Hosin Abtahi Ivari[3], Mojtaba Amirabadizadeh4
Background and Aim: The antioxidant supplements to reduce the damaging effects of free radicals after extreme sports is crucial; Thus, the effect of Jujube fruit consumption on serum levels of interleukin-6 (IL-6) and tumor necrosis factor alpha (TNF-α) young men after an intensive anaerobic exercise is studied.
Materials and Methods: The present study was a control quasi-experimental research with two-group including exercise with and without jujube fruit juice. 20 young males were randomly assigned into two homogeneous groups including exercise and user jujube fruit (0.4 mg/kg for 3 weeks) and exercise group. Both groups participated in 30-second Wingate test. Blood samples were collected at three stages including the base, after jujube fruit consumption and after the exercise protocol. Results in SPSS software (version 15) with independent t-tests, analysis of variance with repeated measurements and Post-Hoc Bonferroni, at a significant level, p≤0.05 was extracted.
Results: The baseline IL-6 was significantly lower than before and after the Wingate test (p<0.05) and in the training group, IL-6 was significantly higher after the Wingate test than the baseline (p=0.01). The TNF-α post- Wingate test was significantly higher than the baseline and before the test (p<0.05). In the training group, the TNF-α was not statistically significant (p=0.06) in three phases. Moreover, there were no significant differences between the IL-6 and TNF-α changes in the post and or pre-test with the baseline in both experimental or control groups (p>0.05).
Conclusion: Jujube fruits do not have the potential to control the IL-6 and TNF-α as inflammatory markers following of the intensive anaerobic workouts.
Key Words: Interleukin -6, Tumor Necrosis Factor Alpha, Extreme Anaerobic Test, Jujube Fruit.
Journal of Birjand University of Medical Sciences. 2018; 25 (3): 223-233.
Received: January 8, 2018 Accepted: May 16, 2018
مقاله اصیل پژوهشی
تأثیر مصرف میوه عناب بر سطوح اینترلوکین –6 و فاکتور
نکروزدهنده تومور آلفای سرم مردان غیرفعال
به‌دنبال اجرای آزمون وینگیت
حسین نوفرستی[4]، محمداسماعیل افضل‌پور[5]، سیدحسین ابطحی ایوری[6]،مجتبی امیرآبادی‌زاده4
چکیده
زمینه و هدف: مکمل‌های ضدّ اکسایشی برای کاهش اثرات تخریبی رادیکالهای آزاد پس از ورزش‌های شدید، حیاتی هستند؛ در پژوهش حاضر تأثیر مصرف میوه عناب بر سطوح سرمی اینترلوکین-6 (IL-6) و فاکتور نکروزدهنده تومور آلفا (TNF-α)مردان جوان پس از یک آزمون شدید بی‌هوازی، مورد بررسی قرار گرفت.
روش تحقیق: مطالعه حاضر، یک طرح نیمه‌تجربی شاهد دار دو گروهی (تمرین با و بدون مصرف میوه عناب) بود. 20 مرد جوان به‌طور تصادفی در دو گروه همگن شامل: گروه تمرین حاد بی‌هوازی و گروه مکمل عناب (gr/kg 4/0 به‌مدت 3 هفته) و تمرین حاد بی‌هوازی، قرار گرفتند. ابتدا آزمون 30 ثانیه‌ای وینگیت به اجرا درآمد؛ سپس نمونه‌های خونی در سه مرحله پایه، پس از مصرف میوه عناب و پس از پروتکل تمرینی جمع‌آوری گردید. نتایج در محیط نرم‌افزار SPSS ویرایش 15 با آزمون‌های t مستقل، تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرّر و تست تعقیبی بونفرونی، در سطح معنی‌داری 05/0≥P استخراج گردید.
یافته‌ها: IL-6 در مرحله پایه به‌طور معنی‌داری کمتر از مراحل قبل و بعد از آزمون وینگیت بود (05/0P<) و در گروه تمرین IL-6 در مرحله بعد از آزمون وینگیت به‌طور معنی‌داری بیشتر از مرحله پایه بود (01/0P=). TNF-αدر مرحله بعد از آزمون وینگیت به‌طور معنی‌داری بیشتر از مراحل پایه و قبل از آزمون وینگیت بود (05/0P<) و در گروه تمرین در سه مرحله با یکدیگر اختلاف آماری معنی‌داری نداشتند (06/0P=). همچنین تغییرات این شاخص ها در مراحل بعد و قبل از آزمون وینگیت با مرحله پایه دو گروه، اختلاف آماری معنی‌داری نداشتند (05/0P>).
نتیجه‌گیری: مصرف عناب نتوانست عوامل التهابی IL-6 و TNF-α را که معمولاً پس از تمرینات شدید بی‌هوازی بالا می روند، کنترل نماید.
واژه‌های کلیدی: اینترلوکین –6؛ فاکتور نکروزدهنده تومور آلفا؛ آزمون شدید بی‌هوازی؛ میوه عناب.
مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند. 1397؛ 25 (3): 223-233.
دریافت: 18/10/1396 پذیرش: 26/02/1397
مقدمه
در ورزش حرفه‌ای، یعنی زمانی که پای تمرینات سخت و شدید به میان می‌آید، می‌بایست به سلامت ورزشکاران نیز توجه نمود. رشته‌های ورزشی که با فعالیت بدنی فشرده همراه هستند، همواره فشارزا نیز می‌باشند. تمرینات ورزشی شدید، اکسیژن مصرفی و تولید رادیکالهای آزاد داخل سلولی را افزایش می‌دهند؛ زیرا اکسیژن مصرفی عضلات اسکلتی در حین تمرینات ورزشی، 100 تا 200 برابر بیشتر می‌شود (1) که ممکن است عدم تعادل در هموستاز اکسایشی- ضدّ اکسایشی را به‌همراه داشته باشد. در صورتی که تولید رادیکالهای آزاد از توان مقابله سیستم دفاع ضدّ اکسایشی فراتر رود، فشار اکسایشی ایجاد می‌گردد. با افزایش فشار اکسایشی، توازن بین فشار اکسایشی و سیستم ضد اکسایشی بدن از بین می‌رود و با غلبه فشار اکسایشی بر سیستم ضدّ اکسایشی، پاسخ‌های التهابی تحریک شده و اندام‌ها آسیب می‌بینند؛ شرایطی که در نهایت منجر به بروز انواع بیماری‌ها و به‌مخاطره افتادن سلامتی افراد می‌گردد (2). مطالعات کلینیکی نشان داده است که شاخص‌های التهابی به‌عنوان پیشگویی‌کننده بیماری‌های قلبی- عروقی، مستقل از عوامل خطر متداول (سنّتی) و همچنین اضافه‌کننده اطلاعات به این عوامل خطر، بسیار حائز اهمیت هستند (3). از جمله این شاخص‌ها، اینترلوکین-6 [7] (IL-6) و عامل نکروزدهنده تومور آلفا[8] (TNF-α) هستند که جزء واکنش‌دهنده‌های مرحله حاد محسوب می‌شوند.
IL-6 یکی از سایتوکاین‌های پیش و ضد التهابی است که می‌تواند با تأثیر مهاری بر فعالیت سلول‌های تنظیم‌کننده T، موجب ترشحIL-10 از این سلول‌ها شده و بر عملکرد سلول‌های التهابی اثر منفی بگذارد (4). TNF-α از اصلی‌ترین و ابتدایی‌ترین واسطه‌های فرآیندهای التهابی و یک سایتوکاین مهم التهابی به حساب می‌آید که نقش مهم و محوری در تنظیم فرآیندهای سلولی و تولید IL-10 دارد. TNF-α به‌میزان زیاد در بافت چربی (به ویژه چربی احشایی) بیان می‌شود و سطح آن در گردش خون، نشانگر تولید این فاکتور در بافت چربی است (5).
اثر ورزش و فعالیت بدنی بر تولید IL-6 به شدّت و مدّت تمرین و حجم عضلانی بدن وابسته است. IL-6 معمولاً هنگام ورزش‌های شدید و کوتاه‌مدت افزایش می‌یابد. شیروانی و همکاران نشان دادند که پس از فعالیت تناوبی شدید 90دقیقه‌ای ویژه فوتبال، مقادیر IL-6 و TNF-αسرم بلافاصله پس از اجرای پروتکل تمرینی افزایش معنی‌داری پیدا می‌کند. Germanou و همکاران نیز در مطالعه خود مشاهده کردند که یک جلسه تمرینات حاد ایزوکنتیک منجر به افزایش معنی‌دار سطحIL-6 پس از تمرین می‌شود (6). همچنین Timmons و همکاران در مطالعه‌ای با اعمال یک فعالیت ورزشی بالاتر از آستانه لاکتات روی چرخ کارسنج نشان دادند که فعالیت ورزشی باعث افزایش میزان IL-6 کودکان چاق و معمولی می‌شود؛ ولی بر میزان TNF-α تأثیر معنی‌داری ندارد (7). از این رو به‌منظور کاهش التهاب می‌توان از روش‌های مختلفی استفاده کرد. یکی از این روش‌ها، استفاده از گیاهان دارویی و مکمل‌های ضدّ التهابی می‌باشد. این مکمّل‌های ضد اکسایشی با تقویت دفاع ضد اکسایشی، می‌توانند بدن را از فشار اکسایشی ناشی از ورزش، التهاب و آسیب عضلانی مصون دارند (8).
عناب[9] یکی از گیاهانی است که خاصیت ضد اکسایشی آن تأیید شده است (9، 10)؛ با این حال در مورد خواص ضد التهابی آن دیدگاه روشنی وجود ندارد. گونه‌های زیزیفوس[10] (خانواده رامناسه‌آ[11]) این گیاه در نواحی وسیعی از آسیا، آفریقا و آمریکای جنوبی یافت می‌شوند (11). مناطق زیادی از ایران برای استفاده از میوه آن، کشت می‌شود. میوه، برگ و حتی ریشه این گیاه به‌طور گسترده‌ای در طب سنّتی برای درمان انواع بیماری‌ها مانند: اختلالات گوارشی ضعف، اختلالات کبدی، چاقی، مشکلات کلیوی، دیابت، تب، کم‌خونی، بدخوابی و کاهش درد، مورد استفاده قرار می‌گیرد (11-13). این ماده مغذی دارای بیشترین سطوح AMP حلقوی، فلاونوئید، ویتامین C، B، B2، کربوهیدرات بالا و مواد معدنی به‌ویژه پتاسیم و آهن می‌باشد (12، 13). در این رابطه، Lesjaka و همکاران در مطالعه خود گزارش کردند که ترکیبات فنولی عناب می‌توانند به‌عنوان ضدّ اکسایش‌های قوی در فعالیت‌های ضدّ التهابی و ضدّ میکروبی، کارآیی مفیدی داشته باشند (14). از قسمت‌های مختلف این میوه، پالپ آن بیشترین خاصیت ضدّ اکسایشی را دارد (10). میوه عناب به‌دلیل خاصیت ضدّ اکسایشی آن (9، 11)، احتمالاً از بعضی از بیماری‌ها که در آن گونه‌های رادیکالهای آزاد در نتیجه فشار اکسایشی تولید می‌شود، جلوگیری می‌نماید (10). از میوه عناب، مدت طولانی است که برای مصارف انسانی و دارویی استفاده می‌شود؛ اما تحقیقات انجام‌شده در این زمینه اندک هستند. Ziping و همکاران به این نتیجه رسیدند که ظرفیت بالای ضدّ اکسایشی عناب به‌دلیل محتوای بالای فنولی آن است (13). شریف و همکاران دریافتند که عصاره عناب دارای خاصیت ضدّ میکروبی و ضدّ اکسایشی است (9). افضل‌پور و همکاران نشان دادند که مصرف 3هفته میوه عناب با ارتقای ظرفیت ضدّ اکسایشی پایه، از تغییرات نامطلوب شاخص‌های فشار اکسایشی پس از فعالیت مقاومتی شدید جلوگیری می‌کند (15).
از مجموع مطالعات چنین بر می‌آید که تمرین ورزشی شدید با افزیش عوامل التهابی همراه است و مصرف برخی مکمل‌ها و موارد ضدّ اکسایشی و ضدّ التهابی، می‌تواند رهایش این عوامل را محدود ساخته و از آسیب‌ها و مشکلات بعدی تولید آنها در ورزشکاران جلوگیری نماید. با این وجود، گزارش‌های کامل و متقنی در مورد میزان مصرف و یا ضرورت مصرف مواد ضدّ التهابی-ضدّ اکسایشی مبتنی بر نوع و شدّت تمرینات حاد ورزشی وجود ندارد و به‌خصوص در مورد میوه عناب، مطالعات اندکی انجام شده است؛ از این رو در مطالعه حاضر، تأثیر مصرف میوه عناب بر تولید عوامل التهابی IL-6 و TNF-α پس از یک جلسه تمرین حاد، بررسی شده است.
روش تحقیق
مطالعه حاضر، یک طرح نیمه‌تجربی شاهددار دو گروهی با اندازه‌گیری مکرّر (سه‌مرحله‌ای) بود که در راستای تعیین تأثیر مصرف میوه عناب بر شاخص‌های IL-6 و TNF-α سرم خون انجام شد. جامعه آماری این مطالعه، دانشجویان پسر ساکن خوابگاه‌های دانشگاه بیرجند بودند که در قالب دو گروه شامل: گروه تمرین به‌همراه مصرف میوه عناب و گروه تمرین بدون مصرف میوه عناب، مورد مطالعه قرار گرفتند. حجم نمونه در هر گروه بر اساس فرمول زیر و بر اساس مقاله ترتیبیان و همکاران، با سطح خطای اول 5درصد، توان 90درصد و با احتساب ریزش افراد، 10نفر در هر گروه به‌دست آمد (16).
فرمول (1):
معیارهای ورود به مطالعه شامل: قرار گرفتن در دامنه سنّی 26-19 سال، عدم سابقه ابتلا به بیماری‌های قلبی- عروقی، تنفسی، کلیوی و متابولیکی، عدم شرکت در هر گونه فعالیت ورزشی منظم از 6ماه قبل از شروع مطالعه حاضر، عدم مصرف هر گونه مکمل غذایی و عدم مصرف دخانیات بود.
نحوه انتخاب افراد به این صورت بود که با مراجعه به همه خوابگاه‌ها، با دادن فراخـوان و مصاحبه حضوری با افراد، 20نفر با توجه به معیارهای ورود به مطالعه انتخاب شدند. پس از اخذ رضایت‌نامه کتبی برای شرکت در تحقیق، کلیه افراد متقاضی حضور در مطالعه، به‌ترتیب شماره‌گذاری شدند؛ سپس با استفاده از نرم‌افزار، 20عدد به‌صورت تصادفی ساده انتخاب شد و افراد به‌صورت یکی در میان در دو گروه تمرین (10نفر) و تمرین به همراه مصرف عناب (10نفر) قرار گرفتند.
به‌منظور همسان‌سازی دو گروه، ویژگی‌هایی مانند: سن، وزن، قد، نمایه توده بدنی و درصد چربی بدن اندازه‌گیری شدند. وزن بدن شرکت‌کنندگان با استفاده از ترازوی عقربه‌ای (مدل مارک سکا 760، ساخت کشور آلمان) و قد افراد با استفاده از متر نواری اندازه‌گیری گردید؛ سپس نمایه توده بدنی افراد از تقسیم وزن بدن (بر حسب کیلوگرم) بر مجذور قد (بر حسب متر) به‌دست آمد. برای اندازه‌گیری درصد چربی بدن نیز از فرمول زیر استفاده شد:
(18- (5/1 × قد / دور باسن))=درصد چربی
به‌منظور اطمینان از سالم‌بودن شرکت‌کنندگان و عدم ابتلا آنها به بیماری‌ها و همچنین آگاهی از سابقه مصرف دارو یا اعتیاد به سیگار، از پرسشنامه وضعیت سلامتی استفاده گردید (17). همچنین وضعیت مصرف مکمل‌های ضدّ اکسایشی و رژیم غذایی شرکت‌کنندگان، با استفاده از پرسشنامه یادآمد غذایی 24ساعته و سابقه فعالیت بدنی آنها با کمک پرسشنامه فعالیت بدنی عادتی Baecke[12]، بررسی و کنترل گردید (18). از آنجایی که تمام افراد مورد مطالعه، دانشجویان ساکن خوابگاه بودند، از رژیم غذایی تقریباً مشابهی در طول دوره برخوردار بودند. همچنین از تمام افراد خواسته شد، در طول دوره مطالعه از مصرف هر گونه دارو یا مکمل‌های دارویی پرهیز کنند (18). افراد مورد مطالعه، 48ساعت قبل از شروع دوره، از هر گونه فعالیت بدنی منع شدند.
مدت زمان برنامه 3هفته بود. میوه عناب تهیه‌شده که از عمده محصولات خراسان جنوبی می‌باشد، برای هر فرد به‌میزان 4/0گرم به‌ازای هر کیلوگرم از وزن بدن (15)، در 21بسته برای مصرف روزانه طی دوره مطالعه (3هفته)، به افراد گروه مکمل تحویل داده شد و از افراد خواسته شد تا میوه عناب داخل هر بسته را نصف کرده و در ساعات مشابه و در دو نوبت صبح و عصر مصرف نمایند. همچنین به‌منظور یادآوری، هر روز در دو نوبت به شرکت‌کنندگان گروه مکمل، پیامک داده می‌شد.
تمرین ورزشی حاد:
به‌منظور اجرای یک فعالیت حاد شدید، از آزمون بی‌هوازی وینگیت (30ثانیه‌ای) استفاده شد. این آزمون بر روی چرخ کارسنج مونارک مدل 894 ساخت کشور سوئد اجرا گردید. پیش از اجرای آزمون، ارتفاع صندلی چرخ متناسب با طول اندام تحتانی افراد مورد مطالعه و مقدار بار مورد نیاز آزمون متناسب با توده بدن هر فرد (میزان 75گرم به ازای هر کیلوگرم از وزن بدن) تنظیم گردید. روش کار به این صورت بود که ابتدا افراد چند دقیقه عمل گرم‌کردن روی دوچرخه را انجام می‌دادند؛ سپس از آنها درخواست می‌شد تا با سرعت تمام شروع به رکاب‌زدن کنند تا زمانی که به بیشترین سرعت در رکاب زدن برسند؛ پس از آن بار مورد نظر به‌مدت 30 ثانیه اعمال شد (17).
تمام متغیّرهای وابسته تحقیق در سه مرحله شامل: ابتدای دوره (سطح پایه)، 3 هفته پس از مصرف عناب (بلافاصله قبل از تمرین) و بعد از آزمون بی‌هوازی وینگیت اندازه‌گیری گردیدند. از هر نفر در هر نوبت، 5 میلی‌لیتر خون در حالت ناشتا (12 ساعت) از ورید بازویی گرفته شد. همه اندازه‌گیری‌ها در شرایط یکسان (ساعت 8 تا 9 صبح، دمای 25-22 درجه سانتی‌گراد و رطوبت 40درصد) انجام شدند. نمونه‌های خونی در لوله‌های آزمایشی بدون ماده ضدّ انعقادی ریخته شده و پس از لخته‌شدن، سانتریفیوژ (2000 دور در دقیقه و به‌مدت 10دقیقه) گردیدند و از سرم حاصل برای اندازه‌گیری سطوح سرمی IL-6 و TNF-α استفاده گردید. سطح TNF-α سرم، با استفاده از کیت شرکت Diaclone فرانسه و حساسیت 8پیکوگرم در میلی‌لیتر و سطح IL-6 سرم با استفاده از کیت شرکت Diaclone فرانسه و حساسیت 5پیکوگرم در میلی‌لیتر به‌روش الایزای ساندویچی بر اساس دستورالعمل شرکت سازنده کیت انجام شد و نتایج به‌صورت pg/ml گزارش گردید.
پس از بررسی طبیعی‌بودن داده‌ها با استفاده از آزمون کلموگروف- اسمیرنوف، داده‌های خام توسط نرم‌افزار SPSS (ویرایش 15) و با کمک آزمون‌های t مستقل، تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرّر و تعقیبی بونفرونی، در سطح 05/0≥ P تجزیه و تحلیل شدند. همچنین مقاله حاضر بخشی از پایان‌نامه کارشناسی ارشد گرایش فیزیولوژی ورزشی دانشگاه بیرجند با کد اخلاق Ir.Zaums.1397.96 می‌باشد.
یافته‌ها
در این مطالعه 20نفر در قالب دو گروه شامل: گروه تمرین به‌همراه مصرف مکمل و گروه تمرین، مورد بررسی قرار گرفتند. میانگین سنّی افراد گروه تمرین 84/1±40/22 و میانگین سنّی افراد گروه تمرین به‌همراه مصرف مکمل 83/1±70/21 سال بود که اختلاف آماری معنی‌داری بین دو گروه در این زمینه وجود نداشت (40/0P=). میانگین شاخص توده بدنی در گروه تمرین 07/4± 56/21 و در گروه تمرین به‌همراه مصرف مکمل 45/2±90/21 بود که براساس نتایج آزمون تی‌مستقل شاخص توده بدنی بین دو گروه اختلاف آماری معنی‌داری نداشت (82/0P=)(جدول 1).
میانگین شاخص 6-IL در گروه تمرین به‌همراه مصرف مکمل در مرحله بعد از آزمون وینگیت برابر با 17/0±60/0 بود. نتایج آزمون آنالیز واریانس مکرر نشان داد که میانگین شاخص 6-IL در گروه تمرین به‌همراه مصرف مکمل در سه مرحله با یکدیگر اختلاف آماری معنی‌داری داشت (001/0P<). بر اساس نتایج آزمون بن‌فرونی میانگین شاخص 6-IL در مرحله پایه به‌طور معنی‌داری کمتر از مراحل قبل و بعد از آزمون وینگیت بود (05/0P<). در گروه تمرین میانگین 6-IL در مرحله بعد از آزمون وینگیت به‌طور معنی‌داری بیشتر از مرحله پایه بود (01/0P=)؛ اما سایر مراحل در گروه تمرین با یکدیگر اختلاف آماری معنی‌داری نداشت (05/0P>). همچنین بر اساس نتایج آزمون تی‌مستقل، میانگین شاخص 6-IL در سه مرحله در گروه تمرین به‌طور معنی‌داری بیشتر از گروه تمرین به‌همراه مصرف مکمل بود (05/0P<)(جدول 2).
در ورزش حرفه‌ای، یعنی زمانی که پای تمرینات سخت و شدید به میان می‌آید، می‌بایست به سلامت ورزشکاران نیز توجه نمود. رشته‌های ورزشی که با فعالیت بدنی فشرده همراه هستند، همواره فشارزا نیز می‌باشند. تمرینات ورزشی شدید، اکسیژن مصرفی و تولید رادیکالهای آزاد داخل سلولی را افزایش می‌دهند؛ زیرا اکسیژن مصرفی عضلات اسکلتی در حین تمرینات ورزشی، 100 تا 200 برابر بیشتر می‌شود (1) که ممکن است عدم تعادل در هموستاز اکسایشی- ضدّ اکسایشی را به‌همراه داشته باشد. در صورتی که تولید رادیکالهای آزاد از توان مقابله سیستم دفاع ضدّ اکسایشی فراتر رود، فشار اکسایشی ایجاد می‌گردد. با افزایش فشار اکسایشی، توازن بین فشار اکسایشی و سیستم ضد اکسایشی بدن از بین می‌رود و با غلبه فشار اکسایشی بر سیستم ضدّ اکسایشی، پاسخ‌های التهابی تحریک شده و اندام‌ها آسیب می‌بینند؛ شرایطی که در نهایت منجر به بروز انواع بیماری‌ها و به‌مخاطره افتادن سلامتی افراد می‌گردد (2). مطالعات کلینیکی نشان داده است که شاخص‌های التهابی به‌عنوان پیشگویی‌کننده بیماری‌های قلبی- عروقی، مستقل از عوامل خطر متداول (سنّتی) و همچنین اضافه‌کننده اطلاعات به این عوامل خطر، بسیار حائز اهمیت هستند (3). از جمله این شاخص‌ها، اینترلوکین-6 [7] (IL-6) و عامل نکروزدهنده تومور آلفا[8] (TNF-α) هستند که جزء واکنش‌دهنده‌های مرحله حاد محسوب می‌شوند.
IL-6 یکی از سایتوکاین‌های پیش و ضد التهابی است که می‌تواند با تأثیر مهاری بر فعالیت سلول‌های تنظیم‌کننده T، موجب ترشحIL-10 از این سلول‌ها شده و بر عملکرد سلول‌های التهابی اثر منفی بگذارد (4). TNF-α از اصلی‌ترین و ابتدایی‌ترین واسطه‌های فرآیندهای التهابی و یک سایتوکاین مهم التهابی به حساب می‌آید که نقش مهم و محوری در تنظیم فرآیندهای سلولی و تولید IL-10 دارد. TNF-α به‌میزان زیاد در بافت چربی (به ویژه چربی احشایی) بیان می‌شود و سطح آن در گردش خون، نشانگر تولید این فاکتور در بافت چربی است (5).
اثر ورزش و فعالیت بدنی بر تولید IL-6 به شدّت و مدّت تمرین و حجم عضلانی بدن وابسته است. IL-6 معمولاً هنگام ورزش‌های شدید و کوتاه‌مدت افزایش می‌یابد. شیروانی و همکاران نشان دادند که پس از فعالیت تناوبی شدید 90دقیقه‌ای ویژه فوتبال، مقادیر IL-6 و TNF-αسرم بلافاصله پس از اجرای پروتکل تمرینی افزایش معنی‌داری پیدا می‌کند. Germanou و همکاران نیز در مطالعه خود مشاهده کردند که یک جلسه تمرینات حاد ایزوکنتیک منجر به افزایش معنی‌دار سطحIL-6 پس از تمرین می‌شود (6). همچنین Timmons و همکاران در مطالعه‌ای با اعمال یک فعالیت ورزشی بالاتر از آستانه لاکتات روی چرخ کارسنج نشان دادند که فعالیت ورزشی باعث افزایش میزان IL-6 کودکان چاق و معمولی می‌شود؛ ولی بر میزان TNF-α تأثیر معنی‌داری ندارد (7). از این رو به‌منظور کاهش التهاب می‌توان از روش‌های مختلفی استفاده کرد. یکی از این روش‌ها، استفاده از گیاهان دارویی و مکمل‌های ضدّ التهابی می‌باشد. این مکمّل‌های ضد اکسایشی با تقویت دفاع ضد اکسایشی، می‌توانند بدن را از فشار اکسایشی ناشی از ورزش، التهاب و آسیب عضلانی مصون دارند (8).
عناب[9] یکی از گیاهانی است که خاصیت ضد اکسایشی آن تأیید شده است (9، 10)؛ با این حال در مورد خواص ضد التهابی آن دیدگاه روشنی وجود ندارد. گونه‌های زیزیفوس[10] (خانواده رامناسه‌آ[11]) این گیاه در نواحی وسیعی از آسیا، آفریقا و آمریکای جنوبی یافت می‌شوند (11). مناطق زیادی از ایران برای استفاده از میوه آن، کشت می‌شود. میوه، برگ و حتی ریشه این گیاه به‌طور گسترده‌ای در طب سنّتی برای درمان انواع بیماری‌ها مانند: اختلالات گوارشی ضعف، اختلالات کبدی، چاقی، مشکلات کلیوی، دیابت، تب، کم‌خونی، بدخوابی و کاهش درد، مورد استفاده قرار می‌گیرد (11-13). این ماده مغذی دارای بیشترین سطوح AMP حلقوی، فلاونوئید، ویتامین C، B، B2، کربوهیدرات بالا و مواد معدنی به‌ویژه پتاسیم و آهن می‌باشد (12، 13). در این رابطه، Lesjaka و همکاران در مطالعه خود گزارش کردند که ترکیبات فنولی عناب می‌توانند به‌عنوان ضدّ اکسایش‌های قوی در فعالیت‌های ضدّ التهابی و ضدّ میکروبی، کارآیی مفیدی داشته باشند (14). از قسمت‌های مختلف این میوه، پالپ آن بیشترین خاصیت ضدّ اکسایشی را دارد (10). میوه عناب به‌دلیل خاصیت ضدّ اکسایشی آن (9، 11)، احتمالاً از بعضی از بیماری‌ها که در آن گونه‌های رادیکالهای آزاد در نتیجه فشار اکسایشی تولید می‌شود، جلوگیری می‌نماید (10). از میوه عناب، مدت طولانی است که برای مصارف انسانی و دارویی استفاده می‌شود؛ اما تحقیقات انجام‌شده در این زمینه اندک هستند. Ziping و همکاران به این نتیجه رسیدند که ظرفیت بالای ضدّ اکسایشی عناب به‌دلیل محتوای بالای فنولی آن است (13). شریف و همکاران دریافتند که عصاره عناب دارای خاصیت ضدّ میکروبی و ضدّ اکسایشی است (9). افضل‌پور و همکاران نشان دادند که مصرف 3هفته میوه عناب با ارتقای ظرفیت ضدّ اکسایشی پایه، از تغییرات نامطلوب شاخص‌های فشار اکسایشی پس از فعالیت مقاومتی شدید جلوگیری می‌کند (15).
از مجموع مطالعات چنین بر می‌آید که تمرین ورزشی شدید با افزیش عوامل التهابی همراه است و مصرف برخی مکمل‌ها و موارد ضدّ اکسایشی و ضدّ التهابی، می‌تواند رهایش این عوامل را محدود ساخته و از آسیب‌ها و مشکلات بعدی تولید آنها در ورزشکاران جلوگیری نماید. با این وجود، گزارش‌های کامل و متقنی در مورد میزان مصرف و یا ضرورت مصرف مواد ضدّ التهابی-ضدّ اکسایشی مبتنی بر نوع و شدّت تمرینات حاد ورزشی وجود ندارد و به‌خصوص در مورد میوه عناب، مطالعات اندکی انجام شده است؛ از این رو در مطالعه حاضر، تأثیر مصرف میوه عناب بر تولید عوامل التهابی IL-6 و TNF-α پس از یک جلسه تمرین حاد، بررسی شده است.
روش تحقیق
مطالعه حاضر، یک طرح نیمه‌تجربی شاهددار دو گروهی با اندازه‌گیری مکرّر (سه‌مرحله‌ای) بود که در راستای تعیین تأثیر مصرف میوه عناب بر شاخص‌های IL-6 و TNF-α سرم خون انجام شد. جامعه آماری این مطالعه، دانشجویان پسر ساکن خوابگاه‌های دانشگاه بیرجند بودند که در قالب دو گروه شامل: گروه تمرین به‌همراه مصرف میوه عناب و گروه تمرین بدون مصرف میوه عناب، مورد مطالعه قرار گرفتند. حجم نمونه در هر گروه بر اساس فرمول زیر و بر اساس مقاله ترتیبیان و همکاران، با سطح خطای اول 5درصد، توان 90درصد و با احتساب ریزش افراد، 10نفر در هر گروه به‌دست آمد (16).
فرمول (1):
معیارهای ورود به مطالعه شامل: قرار گرفتن در دامنه سنّی 26-19 سال، عدم سابقه ابتلا به بیماری‌های قلبی- عروقی، تنفسی، کلیوی و متابولیکی، عدم شرکت در هر گونه فعالیت ورزشی منظم از 6ماه قبل از شروع مطالعه حاضر، عدم مصرف هر گونه مکمل غذایی و عدم مصرف دخانیات بود.
نحوه انتخاب افراد به این صورت بود که با مراجعه به همه خوابگاه‌ها، با دادن فراخـوان و مصاحبه حضوری با افراد، 20نفر با توجه به معیارهای ورود به مطالعه انتخاب شدند. پس از اخذ رضایت‌نامه کتبی برای شرکت در تحقیق، کلیه افراد متقاضی حضور در مطالعه، به‌ترتیب شماره‌گذاری شدند؛ سپس با استفاده از نرم‌افزار، 20عدد به‌صورت تصادفی ساده انتخاب شد و افراد به‌صورت یکی در میان در دو گروه تمرین (10نفر) و تمرین به همراه مصرف عناب (10نفر) قرار گرفتند.
به‌منظور همسان‌سازی دو گروه، ویژگی‌هایی مانند: سن، وزن، قد، نمایه توده بدنی و درصد چربی بدن اندازه‌گیری شدند. وزن بدن شرکت‌کنندگان با استفاده از ترازوی عقربه‌ای (مدل مارک سکا 760، ساخت کشور آلمان) و قد افراد با استفاده از متر نواری اندازه‌گیری گردید؛ سپس نمایه توده بدنی افراد از تقسیم وزن بدن (بر حسب کیلوگرم) بر مجذور قد (بر حسب متر) به‌دست آمد. برای اندازه‌گیری درصد چربی بدن نیز از فرمول زیر استفاده شد:
(18- (5/1 × قد / دور باسن))=درصد چربی
به‌منظور اطمینان از سالم‌بودن شرکت‌کنندگان و عدم ابتلا آنها به بیماری‌ها و همچنین آگاهی از سابقه مصرف دارو یا اعتیاد به سیگار، از پرسشنامه وضعیت سلامتی استفاده گردید (17). همچنین وضعیت مصرف مکمل‌های ضدّ اکسایشی و رژیم غذایی شرکت‌کنندگان، با استفاده از پرسشنامه یادآمد غذایی 24ساعته و سابقه فعالیت بدنی آنها با کمک پرسشنامه فعالیت بدنی عادتی Baecke[12]، بررسی و کنترل گردید (18). از آنجایی که تمام افراد مورد مطالعه، دانشجویان ساکن خوابگاه بودند، از رژیم غذایی تقریباً مشابهی در طول دوره برخوردار بودند. همچنین از تمام افراد خواسته شد، در طول دوره مطالعه از مصرف هر گونه دارو یا مکمل‌های دارویی پرهیز کنند (18). افراد مورد مطالعه، 48ساعت قبل از شروع دوره، از هر گونه فعالیت بدنی منع شدند.
مدت زمان برنامه 3هفته بود. میوه عناب تهیه‌شده که از عمده محصولات خراسان جنوبی می‌باشد، برای هر فرد به‌میزان 4/0گرم به‌ازای هر کیلوگرم از وزن بدن (15)، در 21بسته برای مصرف روزانه طی دوره مطالعه (3هفته)، به افراد گروه مکمل تحویل داده شد و از افراد خواسته شد تا میوه عناب داخل هر بسته را نصف کرده و در ساعات مشابه و در دو نوبت صبح و عصر مصرف نمایند. همچنین به‌منظور یادآوری، هر روز در دو نوبت به شرکت‌کنندگان گروه مکمل، پیامک داده می‌شد.
تمرین ورزشی حاد:
به‌منظور اجرای یک فعالیت حاد شدید، از آزمون بی‌هوازی وینگیت (30ثانیه‌ای) استفاده شد. این آزمون بر روی چرخ کارسنج مونارک مدل 894 ساخت کشور سوئد اجرا گردید. پیش از اجرای آزمون، ارتفاع صندلی چرخ متناسب با طول اندام تحتانی افراد مورد مطالعه و مقدار بار مورد نیاز آزمون متناسب با توده بدن هر فرد (میزان 75گرم به ازای هر کیلوگرم از وزن بدن) تنظیم گردید. روش کار به این صورت بود که ابتدا افراد چند دقیقه عمل گرم‌کردن روی دوچرخه را انجام می‌دادند؛ سپس از آنها درخواست می‌شد تا با سرعت تمام شروع به رکاب‌زدن کنند تا زمانی که به بیشترین سرعت در رکاب زدن برسند؛ پس از آن بار مورد نظر به‌مدت 30 ثانیه اعمال شد (17).
تمام متغیّرهای وابسته تحقیق در سه مرحله شامل: ابتدای دوره (سطح پایه)، 3 هفته پس از مصرف عناب (بلافاصله قبل از تمرین) و بعد از آزمون بی‌هوازی وینگیت اندازه‌گیری گردیدند. از هر نفر در هر نوبت، 5 میلی‌لیتر خون در حالت ناشتا (12 ساعت) از ورید بازویی گرفته شد. همه اندازه‌گیری‌ها در شرایط یکسان (ساعت 8 تا 9 صبح، دمای 25-22 درجه سانتی‌گراد و رطوبت 40درصد) انجام شدند. نمونه‌های خونی در لوله‌های آزمایشی بدون ماده ضدّ انعقادی ریخته شده و پس از لخته‌شدن، سانتریفیوژ (2000 دور در دقیقه و به‌مدت 10دقیقه) گردیدند و از سرم حاصل برای اندازه‌گیری سطوح سرمی IL-6 و TNF-α استفاده گردید. سطح TNF-α سرم، با استفاده از کیت شرکت Diaclone فرانسه و حساسیت 8پیکوگرم در میلی‌لیتر و سطح IL-6 سرم با استفاده از کیت شرکت Diaclone فرانسه و حساسیت 5پیکوگرم در میلی‌لیتر به‌روش الایزای ساندویچی بر اساس دستورالعمل شرکت سازنده کیت انجام شد و نتایج به‌صورت pg/ml گزارش گردید.
پس از بررسی طبیعی‌بودن داده‌ها با استفاده از آزمون کلموگروف- اسمیرنوف، داده‌های خام توسط نرم‌افزار SPSS (ویرایش 15) و با کمک آزمون‌های t مستقل، تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرّر و تعقیبی بونفرونی، در سطح 05/0≥ P تجزیه و تحلیل شدند. همچنین مقاله حاضر بخشی از پایان‌نامه کارشناسی ارشد گرایش فیزیولوژی ورزشی دانشگاه بیرجند با کد اخلاق Ir.Zaums.1397.96 می‌باشد.
یافته‌ها
در این مطالعه 20نفر در قالب دو گروه شامل: گروه تمرین به‌همراه مصرف مکمل و گروه تمرین، مورد بررسی قرار گرفتند. میانگین سنّی افراد گروه تمرین 84/1±40/22 و میانگین سنّی افراد گروه تمرین به‌همراه مصرف مکمل 83/1±70/21 سال بود که اختلاف آماری معنی‌داری بین دو گروه در این زمینه وجود نداشت (40/0P=). میانگین شاخص توده بدنی در گروه تمرین 07/4± 56/21 و در گروه تمرین به‌همراه مصرف مکمل 45/2±90/21 بود که براساس نتایج آزمون تی‌مستقل شاخص توده بدنی بین دو گروه اختلاف آماری معنی‌داری نداشت (82/0P=)(جدول 1).
میانگین شاخص 6-IL در گروه تمرین به‌همراه مصرف مکمل در مرحله بعد از آزمون وینگیت برابر با 17/0±60/0 بود. نتایج آزمون آنالیز واریانس مکرر نشان داد که میانگین شاخص 6-IL در گروه تمرین به‌همراه مصرف مکمل در سه مرحله با یکدیگر اختلاف آماری معنی‌داری داشت (001/0P<). بر اساس نتایج آزمون بن‌فرونی میانگین شاخص 6-IL در مرحله پایه به‌طور معنی‌داری کمتر از مراحل قبل و بعد از آزمون وینگیت بود (05/0P<). در گروه تمرین میانگین 6-IL در مرحله بعد از آزمون وینگیت به‌طور معنی‌داری بیشتر از مرحله پایه بود (01/0P=)؛ اما سایر مراحل در گروه تمرین با یکدیگر اختلاف آماری معنی‌داری نداشت (05/0P>). همچنین بر اساس نتایج آزمون تی‌مستقل، میانگین شاخص 6-IL در سه مرحله در گروه تمرین به‌طور معنی‌داری بیشتر از گروه تمرین به‌همراه مصرف مکمل بود (05/0P<)(جدول 2).
جدول 1- مقایسه میانگین سن، درصد چربی و شاخص توده بدن در دو گروه
جدول 2- نتایج آزمون تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر و آزمون بونفرونی در مورد مقایسه میزان IL-6 در افراد دو گروه مکمل+تمرین و تمرین در مراحل مختلف اندازه‌گیری
| متغیّر | گروه | انحراف‌استاندارد±میانگین | نتیجه آزمون |
| سن (سال) | مکمل و تمرین | 83/1±70/21 | 85/0=t 40/0=P |
| تمرین | 84/1±40/22 | ||
| درصد چربی (درصد) | مکمل و تمرین | 45/2±31/18 | 93/0=t 36/0=P |
| تمرین | 94/2±18/17 | ||
| BMI (کیلوگرم بر مترمربع) | مکمل و تمرین | 45/2±90/21 | 23/0=t 82/0=P |
| تمرین | 07/4±56/21 |
| متغیر | گروه | مرحله پایه | مرحله قبل آزمون وینگیت | مرحله بعد آزمون وینگیت | نتایج آزمون آنالیز واریانس مکرر | نتایج آزمون بونفرونی |
| IL-6 | مکمل و تمرین | 09/0±13/0 | 25/0±52/0 | 17/0±60/0 | 59/23F= 001/0> P |
003/0P= مرحله اول- دوم 001/0P< مرحله اول- سوم 00/1P= مرحله دوم- سوم |
| تمرین | 46/0±80/0 | 64/0±01/1 | 90/0±50/1 | 36/10F= 001/0= P |
22/0P= مرحله اول- دوم 01/0= P مرحله اول- سوم 06/0P= مرحله دوم- سوم |
|
| نتیجه آزمون تی‌مستقل | 53/4t= 001/0P< |
24/2t= 04/0= P |
11/3t= 006/0= P |
--- | --- | |
برای حذف اثر مخدوش‌کنندگی شاخص IL-6 در مرحله پایه، از آزمون آنالیز کواریانس استفاده شد. نتایج نشان داد که میانگین شاخص IL-6 در مراحل قبل و بعد از آزمون وینگیت در دو گروه تمرین و گروه تمرین به‌همراه مصرف مکمل، تفاوت معنی‌داری نداشت (جدول3).
میانگین شاخص TNF-α در مرحله بعد از آزمون وینگیت برابر با 88/34±19/99 بود. نتایج آزمون آنالیز واریانس مکرر نشان داد که میانگین شاخص TNF-α بین سه مرحله، اختلاف آماری معنی‌داری با یکدیگر داشت (002/0P=). براساس نتایج آزمون بن‌فرونی، میانگین شاخص TNF-α در مرحله بعد از آزمون وینگیت به‌طور معنی‌داری بیشتر از مراحل پایه و قبل از آزمون وینگیت بود (05/0P<). در گروه تمرین، میانگین شاخص TNF-αدر سه مرحله با یکدیگر اختلاف آماری معنی‌داری نداشت (06/0P=). نتایج آزمون تی‌مستقل نشان داد که میانگین شاخص TNF-α در سه مرحله در دو گروه تمرین و گروه تمرین به‌همراه مصرف مکمل با یکدیگر اختلاف معنی‌داری نداشت (05/0P>) (جدول 4). همچنین نتایج میانگین تغییرات مراحل بعد و قبل از آزمون وینگیت با مرحله پایه در شاخص‌های IL-6 و TNF-α در دو گروه تمرین و گروه تمرین به‌همراه مصرف مکمل نیز با یکدیگر اختلاف آماری معنی‌داری نداشت (05/0P>).
میانگین شاخص TNF-α در مرحله بعد از آزمون وینگیت برابر با 88/34±19/99 بود. نتایج آزمون آنالیز واریانس مکرر نشان داد که میانگین شاخص TNF-α بین سه مرحله، اختلاف آماری معنی‌داری با یکدیگر داشت (002/0P=). براساس نتایج آزمون بن‌فرونی، میانگین شاخص TNF-α در مرحله بعد از آزمون وینگیت به‌طور معنی‌داری بیشتر از مراحل پایه و قبل از آزمون وینگیت بود (05/0P<). در گروه تمرین، میانگین شاخص TNF-αدر سه مرحله با یکدیگر اختلاف آماری معنی‌داری نداشت (06/0P=). نتایج آزمون تی‌مستقل نشان داد که میانگین شاخص TNF-α در سه مرحله در دو گروه تمرین و گروه تمرین به‌همراه مصرف مکمل با یکدیگر اختلاف معنی‌داری نداشت (05/0P>) (جدول 4). همچنین نتایج میانگین تغییرات مراحل بعد و قبل از آزمون وینگیت با مرحله پایه در شاخص‌های IL-6 و TNF-α در دو گروه تمرین و گروه تمرین به‌همراه مصرف مکمل نیز با یکدیگر اختلاف آماری معنی‌داری نداشت (05/0P>).
جدول3- نتیجه آزمون آنالیز کوواریانس مربوط به مقایسه میانگین IL-6 در مراحل قبل و بعد از آزمون وینگیت در دو گروه بعد از تعدیل براساس مرحله پایه
جدول 4- نتایج آزمون تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر و آزمون بونفرونی در مورد مقایسه میزان TNF-α در افراد دو گروه مکمل+ تمرین و تمرین در مراحل مختلف اندازه گیری
| مرحله | منبع تغییرات | مجموع مربعات | درجه آزادی | میانگین مربعات | نتیجه آزمون |
| مرحله قبل از آزمون وینگیت | عرض از مبدآ | 28/0 | 1 | 28/0 | 09/0 |
| مرحله پایه | 79/2 | 1 | 79/2 | 001/0> | |
| گروه | 22/0 | 1 | 22/0 | 13/0 | |
| مرحله بعد از آزمون وینگیت | عرض از مبدآ | 57/0 | 1 | 57/0 | 07/0 |
| مرحله پایه | 08/5 | 1 | 08/5 | 001/0> | |
| گروه | 07/0 | 1 | 07/0 | 50/0 |
| متغیر | گروه | مرحله پایه | مرحله قبل آزمون وینگیت | مرحله بعد آزمون وینگیت | نتایج آزمون آنالیز واریانس مکرر | نتایج آزمون بونفرونی |
| TNF-α | مکمل و تمرین | 94/20±13/70 | 14/32±36/72 | 88/34±19/99 | 80/8F= 002/0= P |
00/1P= مرحله اول- دوم 04/0P= مرحله اول- سوم 009/0P= مرحله دوم- سوم |
| تمرین | 75/99±50/130 | 98/101±09/136 | 37/107±68/160 | 40/3F= 06/0= P |
||
| نتیجه آزمون تی‌مستقل | 87/1t= 09/0P= |
88/1t= 09/0P= |
72/1t= 11/0P= |
--- | --- | |
بحث
نتایج مطالعه حاضر نشان داد که هم در گروه تمرین به‌همراه مصرف مکمل و هم در گروه تمرین، بلافاصله بعد از اجرای آزمون 30ثانیه‌ای وینگیت، میزان IL-6 به‌طور معنـی‌داری بالا رفت؛ به‌علاوه، هر چند اختلاف معنی‌داری بین IL-6 دو گروه از همان ابتدا وجود داشت، ولی این اختلاف بلافاصله بعد از آزمون30ثانیه‌ای وینگیت نسبت به مرحله پایه و قبل از آزمون، به‌طور معنی‌دار بیشتر شد که دالّ بر تأثیر افزایشی تمرین بر این شاخص می‌باشد.
در بررسی علل و عوامل مؤثّر بر افزایش سایتوکین‌ها بعد از ورزش، عوامل متعددی گزارش شده است که آسیب عضلانی و نیز انرژی سلول‌های عضلانی از جمله آن محسوب می‌شود؛ به‌طوری که برخی از مطالعات نشان داده‌اند در حین فعالیت‌های شدید ورزشـی، IL-6 آزادشدن گلوکـز از سلول‌های کـبدی را از طریق اتصال به گـیرنده‌های آن و تولید cAMP و متعاقب فعال‌کـردن آنزیم‌های گلوکز 6 - فسفاتاز و نیز فسفوریلاز را افزایش می‌دهد (16). با این حال تحقیقات دیگری حضور شاخص‌های التهابی در خون را نشان‌دهنده آسیب عضلانی معرفی کرده و گزارش نموده‌اند که فعالیت‌های عضلانی با افزایش عوامل آسیب‌رسان به عضله همانند رادیکـال‌های آزاد و نیز بی‌کـربنات، همراه هستند. به همین دلیل، محققین عـوامل مختلفی را برای کـاستن از شاخص‌های التهابی معرفی کرده‌اند که استفاده از گیاهان دارویی و مکمل‌های ضدّ التهابی از آن جمله است.
بر اساس نتایج مطالعات گذشته، عناب بر کاهش تولید رادیکالهای آزاد و عوامل التهابی اثرگذار است. افضل‌پور و همکاران و گلیملکآبادی و همکاران نشان داده‌اند که عناب با ترکیبات ضدّ اکسایشی که دارد، منجر به کاهش میزان عوامل اکسایشی یا التهابی می‌شود (15، 19). افضل‌پور و همکاران نیز پس از یک جلسه تمرین مقاومتی با شدت بالا و مصرف عناب (4/0 گرم به‌ازای هر کیلوگرم وزن بدن به مدت 3هفته)، کاهش معنی داری را در تولید رادیکالهای آزاد گزارش کردند (15). طاعتی و همکاران اثر ضدّ اکسایشی عصاره آبی میوه عناب را بر فشار اکسایشی ناشی از مصرف اتانول بررسی کرده و گزارش نمودند که عصاره میوه عناب باعث افزایش فعالیت آنزیم گلوتاتیون پراکسیداز و سوپر اکسید دیسموتاز و کاهش مقادیر مالون‌دی‌آلدهید[13] (MDA) می‌شود. همچنین آنها نشان دادند که عصاره میوه عناب دارای فعالیت ضدّ اکسایشی بالاتر یا مشابه بوتیل هیدروکسی آنیزول[14] (BHA) و اسید آسکوربیک (ویتامین C) است (10).
با وجود نتایج اشاره‌شده که به نحوی تأثیر میوه عناب بر حمایت از دستگاه دفاعی ضدّ اکسایشی بدن پس از تمرینات شدید مقاومتی را تأیید می‌نمایند، در مطالعه حاضر عناب تأثیر مطلوبی بر شاخص IL-6 نداشت. هر چند در مورد اثر عناب بر عوامل التهابی، گزارش‌های مبسوطی وجود ندارد؛ اما گزارش‌های غیر مستقیمی هم‌راستا با نتایج مطالعه حاضر نیز وجود دارد. آتشک و همکاران تأثیر مکمل عصاره شاه توت را متعاقب یک جلسه فعالیت مقاومتی سنجیده و نشان دادند که غلظت MDA در گروه دارونما در مقایسه با گروه دریافت‌کننده مکمل شاه‌توت، بعد از انجام تمرین مقاومتی به‌طور معنی‌داری افزایش یافت؛ در حالی که [15]TAC پلاسما تفاوت معنی‌داری را در هیچ‌یک از زما‌ن‌های قبل و 24 ساعت بعد از فعالیت ورزشی در دو گروه نشان نداد (20). Jówko و همکاران با بررسی تأثیر یک جلسه مصرف چای سبز بر روی شاخص‌های فشار اکسایشی در فوتبالیست‌های جوان، نشان دادند که مصرف 640 میلی‌گرم چای سبز، سبب افزایش MDA و عدم تغییر TAC به‌دنبال یک آزمون استقامت عضلانی شدید با شدت 60 درصد RM1[16] می‌شود (21). اختلاف نتایج می‌تواند در اثر نوع، میزان و زمان مصرف مکمل‌های ضد اکسایشی، تفاوت در شدت تمرین ورزشی و از همه مهم‌تر نوع شاخص‌های بررسی شده باشد. در اغلب گزارش‌های اشاره شده، شاخص‌های ضدّ اکـسایشی یا فشار اکـسایشی بررسـی شده‌اند و پر واضح است که در مورد عـوامل التهابی مانند IL-6، می‌تواند نتیجه متفاوت باشد.
از دیگر نتایج مطالعه حاضر، افزایش معنی‌دار میزان TNF-α فقط در گروه تمرین به‌همرا مصرف مکمل بلافاصله بعد از اجرای آزمون 30 ثانیه‌ای وینگیت بود. در واقع، نه‌تنها تأثیر مطلوبی دیده نشد، بلکه حتی در گروهی که عناب مصرف کرده بودند، میزان TNF-α بعد از آزمون بالاتر رفت. این یافته با نتایج مطالعه افضل‌پور و همکاران، شیروانی و همکاران و جعفری و همکاران مبنی بر تأثیر کاهشی مکمل‌سازی ضدّ اکسایشی بر تولید عامل التهابی TNF-α همسو نمی‌باشد (15، 22، 23). شیروانی و همکاران در مطالعه‌ای که انجام دادند مشاهده کردند، گروهی که مکمل تورین مصرف کرده‌اند، مقادیر IL-6 و TNF-α سرم آنها نسبت به دو گروه کنترل و دارونما به‌طور معنی‌داری کمتر است (22). جعفری و همکاران نیز طی یک وهله فعالیت مقاومتی وامانده‌ساز با مکمل‌سازی کافئین، پاسخ کاهشی TNF-α را گزارش نمودند (23). افضل‌پور و همکاران پس از یک جلسه تمرین مقاومتی شدید به‌همراه مصرف عناب نشان دادند که ظرفیت ضدّ اکسایشی تام در گروهی که عناب مصرف کرده‌اند، به‌طور معنی‌داری افزایش یافت (15). همان‌طور که استنباط می‌شود، در هیچ‌کدام از مطالعات بیان‌شده، نقش عناب بر TNF-α بررسی نشده است؛ اما استنباط کلی آن است که استفاده از مکمل‌های ضدّ اکسایشی مشابه عناب، عوامل التهابی مانند TNF-α را کنترل می‌نمایند؛ این دقیقاً همان نقشی است که از عناب در کنترل TNF-α به‌دنبال آزمون 30ثانیه‌ای ویـنگیت انتظار داشتیم؛ اما پاسخ متفاوتی دریافت کردیم.
در خصوص تأثیر ترکیبی تمرین شدید بی‌هوازی و میوه عناب بر شاخص TNF-α هم گزارش‌های مستقیمی یافت نشد؛ اما همسو با نتایج پژوهش حاضر، جعفری و همکاران در پژوهشی روی مردان غیرورزشکار نشان دادند که مصرف روزانه ۷۰۰میلی‌گرم قرص سیر برای ۱۴روز، بر MDA سرم در حالت استراحت تأثیر معنی‌داری نداشت (24). Cornish و همکاران در مطالعه‌ای نشان دادند که ترکیب اسید لینولئیک، کراتین و پروتئین وی[17] در جریان تمرین مقاومتی، سبب تغییر در فشار اکسایشی نمی‌شود. همچنین Su و همکاران در پژوهشی روی افراد ورزشکار گزارش کردند که مصرف ۸۰ میلی‌گرم مکمل آلیسین (از ترکیبات سیر) به‌مدت ۱۴روز قبل از فعالیت ورزشی (دویدن تا حد واماندگی روی نوارگردان با شیب منفی ۱۰)، نمی‌تواند از آسیب‌های اکسایشی، سلولی و التهابی به‌دنبال دویدن جلوگیری نماید (25). نتایج مطالعه حاضر هم نشان داد که مکمل‌سازی با عناب در کاهش میزان TNF-α سرم به‌دنبال یک جلسه آزمون بی‌هوازی وینگیت، تأثیر ندارد. در واقع، شاخص TNF-α پس از فعالیت شدید بی‌هوازی بالا رفت؛ اما مصرف عناب طی دوره 21 روزه و با دوز 4/0 گرم به‌ازای هر کیلوگرم از وزن بدن در هر روز، نتوانست این تغییر التهابی را مهار کند. دلیل ناهمسو بودن نتایج پژوهش حاضر با بعضی از دیگر پژوهش‌ها، می‌تواند به علت تفاوت در شدت تمرینات به اجرا درآمده و نوع مکمل استفاده شده باشد؛ ضمن آنکه می‌بایست بر طول دوره مصرف و دوز مصرف هم توجه کرد. از طرف دیگر، نقش ضدّ التهابی عناب هم هنوز کاملاً شناخته نشده است و نتایج تحقیق حاضر، بر لزوم مطالعه بیشتر در این زمینه تأکید دارد.
نتیجه‌گیری
به‌نظر می‌رسد که مصرف عناب، در کنترل عوامل التهابی IL-6 و TNF-α پس از تمرینات شدید و کوتاه بی‌هوازی، نقش ندارد و نمی‌توان با اطمینان در مورد مصرف عناب برای کنترل عوامل التهابی پس از تمرینات شدید بی‌هوازی اظهار نظر کرد؛ با این حال، مصرف این میوه به‌دلیل داشتن خاصیت ّضد اکسایشی و یافته‌های مبتنی بر مطالعات قبل، احتمالاً برای ورزشکارانی که سخت تمرین می‌کنند، تا حدودی مفید خواهد بود.
تقدیر و تشکر
بدین‌وسیله نویسندگان مقاله بر خود لازم می‌دانند که از تمامی افراد شرکت‌کننده در مطالعه حاضر قدردانی و تشکر نمایند.
منابع:
1- Halliwell B, Gutteridge JM. Free radicals in biology and medicine. Oxford: Clarendon Press; 1999.
2- Florence TM. The role of free radicals in disease. Aust N Z J Ophthalmol. 1995; 23(1): 3-7.
3- Ridker PM, Buring JE, Cook NR, Rifai N. C-reactive protein, the metabolic syndrome, and risk of incident cardiovascular events: an 8-year follow-up of 14 719 initially healthy American women. Circulation. 2003; 107(3): 391-7.
4- Amani Shalamzari S, Agha Alinejad H, Gharakhanlou R, Molanouri Shamsi M, Talebi Badrabadi K. The Effect of Body Composition and Physical Activity on Basal Levels of Insulin, Glucose, IL-18, IL-6 & CRP and Their Relationship with Insulin Resistance. Iran J Endocrin Metab. 2009; 11(6): 699-706. [Persian]
5- Rodríguez A, Catalán V, Gómez-Ambrosi J, Frühbeck G. Visceral and subcutaneous adiposity: are both potential therapeutic targets for tackling the metabolic syndrome? Curr Pharm Des. 2007; 13(21): 2169-75.
6- Germanou EI, Chatzinikolaou A, Malliou P, Beneka A, Jamurtas AZ, Bikos C, et al. Oxidative stress and inflammatory responses following an acute bout of isokinetic exercise in obese women with knee osteoarthritis. Knee. 2013; 20(6): 581-90.
7- Timmons BW, Tarnopolsky MA, Snider DP, Bar-Or O. Immunological changes in response to exercise: influence of age, puberty, and gender. Med Sci Sports Exerc. 2006; 38(2): 293-304.
8- Packer L. Protective role of vitamin E in biological systems. Am J Clin Nutr. 1991; 53(4 Suppl): 1050S-1055S.
9- Al-Reza SM, Bajpai VK, Kang SC. Antioxidant and antilisterial effect of seed essential oil and organic extracts from Zizyphus jujuba. Food Chem Toxicol. 2009; 47(9): 2374-80.
10- Taati M, Alirezaei M, Meshkatalsadat M, Rasoulian B, Kheradmand A, Neamati S. Antioxidant effects of aqueous fruit extract of Ziziphus jujuba on ethanol-induced oxidative stress in the rat testes. Iran J Vet Res. 2011;12(1):39-45.
11- Zhang H, Jiang L, Ye S, Ye Y, Ren F. Systematic evaluation of antioxidant capacities of the ethanolic extract of different tissues of jujube (Ziziphus jujuba Mill.) from China. Food Chem Toxicol. 2010; 48(6): 1461-5.
12- Choi SH, Ahn JB, Kozukue N, Levin CE, Friedman M. Distribution of free amino acids, flavonoids, total phenolics, and antioxidative activities of jujube (Ziziphus jujuba) fruits and seeds harvested from plants grown in Korea. J Agric Food Chem. 2011; 59(12): 6594-604.
13- Xue Z, Feng W, Cao J, Cao D, Jiang W. Antioxidant activity and total phenolic contents in peel and pulp of Chinese jujube (Ziziphus jujuba Mill) fruits. J Food Biochem. 2009; 33(5): 613-29.
14- Lesjak MM, Beara IN, Orčić DZ, Petar KN, Simin NĐ, Emilija SĐ, et al. Phytochemical composition and antioxidant, anti-inflammatory and antimicrobial activities of Juniperus macrocarpa Sibth. et Sm. J Funct Foods. 2014; 7: 257-68.
15- Afzalpour ME, Rezezadeh A, Abtahi Ivari SH. Effects of Ziziphus Jujube on Total Antioxidant Capacity and Lipid Peroxidation in Young Women after an Intensive Resistance Exercise Session. Journal of Sport in Biomotor Sciences. 2014; 6(11): 16-26. [Persian]
16- Tartibian B, Parse R, Baghaiee B. Effect of olive oil on IL-6, TNF-α and cortisol hormone levels in active girls after one session of an exhaustive exercise: a brief report. Tehran Univ Med J. 2013; 71(6): 404-9. [Persian]
17- Minaseyan V, Eslami M, Sabaghe Langroudi M. The Effect of Sodium Bicarbonate Supplement on Anaerobic Power and Blood Lactate Level of Futsal Players. Sport Biosci (Harakat). 2013; 5(16): 5-19. [Persian]
18- Ghasemi E, Esmaeil Afzalpour M, Saghebjoo M, Zarban A. Effects of Short-Term Green Tea Supplementation on Total Antioxidant Capacity and Lipid Peroxidation in Young Women after a Resistance Training Session. J Isfahan Med Sch. 2012; 30(202): 1268-76. [Persian]
19- Goli-malekabadi N, Asgary S, Rashidi B, Rafieian-Kopaei M, Ghannadian M, Hajian S, et al. The protective effects of Ziziphus vulgaris L. fruits on biochemical and histological abnormalities induced by diabetes in rats. J Complement Integr Med. 2014; 11(3): 171-7.
20- Atashak S, Niloufari A, Azizbaygi K. The effect of blackberry extract on the total antioxidant capacity and lipid peroxidation after acute resistance exercise in obese men. J Food Technol Nutr. 2014; 11(2): 55-62. [Persian]
21- Jówko E, Sacharuk J, Balasińska B, Ostaszewski P, Charmas M, Charmas R. Green tea extract supplementation gives protection against exercise-induced oxidative damage in healthy men. Nutr Res. 2011; 31(11): 813-21.
22- Shirvani H, Rostamkhani F, Sobhani V. The Interactive Effect of Taurine Supplementation and Intensive Training Protocols on Serum Inflammatory Cytokines (IL -6 and TNF -α) levels in Elite Soccer Players. Iran J Nutr Sci Food Technol. 2015; 10(3): 29-38. [Persian]
23- Jafari A, Zarghami Khameneh A, Akhtari Shojaei E. Modulation of serum level of TNF-α following caffeine intake in response to a single bout of resistance exhaustive exercise. Scientific-Research Journal of Shahed University. 2014; 21(112): 1-10. [Persian]
24- Jafari A, Zekri R, Dehghan G, Malekirad A. Effect of short-term garlic extract supplementation on oxidative stress and inflammatory indices in non-athlete men after an aerobic exercise. J Cell Tissue. 2011; 2(1): 25-33. [Persian]
25- Cornish SM, Candow DG, Jantz NT, Chilibeck PD, Little JP, Forbes S, et al. Conjugated linoleic acid combined with creatine monohydrate and whey protein supplementation during strength training. Int J Sport Nutr Exerc Metab. 2009; 19(1): 79-96.
[1] Department of Exercise Physiology, Faculty of sport Sciences, University of Birjand, Birjand, Iran.
[2] Corresponding author; Department of Exercise Physiology, Faculty of Sport Sciences, University of Birjand, Birjand, Iran.
Tel: +989155614517 Email: mafzalpour@birjand.ac.ir
Tel: +989155614517 Email: mafzalpour@birjand.ac.ir
[3] Department of Basic Sciences, Faculty of Medicine, Gonabad University of Medical Sciences, Gonabad, Iran.
4 Student Research Committee, Sabzevar University of Medical Sciences, Sabzevar, Iran.
4 Student Research Committee, Sabzevar University of Medical Sciences, Sabzevar, Iran.
[4] گروه فیزیولوژی ورزشی، دانشکده علوم ورزشی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران.
[5] نویسنده مسؤول؛ گروه فیزیولوژی ورزشی، دانشکده علوم ورزشی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران.
آدرس: بیرجند- دانشگاه بیرجند- پردیس شوکت آباد- دانشکده علوم ورزشی.
تلفن: 09155614517 پست الکترونیکی: mafzalpour@birjand.ac.ir
آدرس: بیرجند- دانشگاه بیرجند- پردیس شوکت آباد- دانشکده علوم ورزشی.
تلفن: 09155614517 پست الکترونیکی: mafzalpour@birjand.ac.ir
[6] گروه علوم پایه، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی گناباد، گناباد، ایران.
4 کمیته تحقیقات دانشجویی، دانشگاه علوم پزشکی سبزوار، سبزوار، ایران.
4 کمیته تحقیقات دانشجویی، دانشگاه علوم پزشکی سبزوار، سبزوار، ایران.
[7]. Interleukin-6
[9]. Zyzyphus Jujuba
[10]. Ziziphus
[11]. Rhamnaceae
[12] Baecke Habitual Physical Activity Questionnaire
[13]. Malondialdehyde
[14]. Butylated Hydroxyanisole
[15] Total Antioxidant Capacity
[16] Rate Maximal
[17]. Whey Protein
Type of Study: Original Article |
Subject:
Traditional medicine and Complementary Medicine
Received: 2018/01/8 | Accepted: 2018/05/16 | ePublished ahead of print: 2018/10/7 | ePublished: 2018/10/7
Received: 2018/01/8 | Accepted: 2018/05/16 | ePublished ahead of print: 2018/10/7 | ePublished: 2018/10/7
Send email to the article author
| Rights and permissions | |
 |
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License. |
Attribution-NoneCommercial CC BY-NC