زمینه و هدف: متوتروکسات جزء داروهایی است که در شیمیدرمانی تومورهای مختلف و در درمان بیماریهای التهابی کاربرد وسیعی دارد. مطالعات نشان داده‌اند که این دارو بر روی روند ساخت اسپرم و تخمک اثر مهاری داشته و باعث کاهش باروری و تغییرات بافتی مختلف در بیضه حیوانات آزمایشگاهی می‌شود. مطالعه حاضر با هدف تعیین اثر تجویز متوتروکسات بر روی معیارهای اسپرم‌سازی در بافت بیضه موش صحرایی بالغ انجام شد.
روش تحقیق: در این مطالعه تجربی، ۴۰ سر موش صحرایی نر نژاد ویستار، به دو گروه تجربی (۲۰ نمونه) و شاهد (۲۰ نمونه) تقسیم شدند. گروه تجربی اول و دوم به ترتیب ۱۴ و ۲۸ روز هر هفته یک بار، داروی متوتروکسات به میزان mg/kg ۱ و گروه شاهد اول و دوم نیز مدت ۱۴ و ۲۸ روز هر هفته یک بار، نرمالسالین به میزان mL/kg ۱۰ به صورت داخل صفاقی دریافت نمودند. بعد از گذشت زمانهای ذکر شده، از بافت بیضه نمونهگیری شد و پس از تهیه برشهای بافتی و رنگآمیزی هماتوکسیلین- ائوزین، از نظر بافت‌شناسی و شاخصهای اسپرم‌سازی شامل: ضریب تمایز لوله‌ای (TDI) ، ضریب اسپرمیوژنز (SI) و ضریب بازسازی (RI) مطالعه شد. دادهها با استفاده از آزمون آماری واریانس یک‌طرفه در سطح معنیداری ۰۵/۰>P ، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
یافته‌ها: در این تحقیق داروی متوتروکسات اثرات مخربی بر روی بافت بیضه و فرایند اسپرم‌سازی در گروههای تحت درمان در مقایسه با گروه شاهد داشت؛ همچنین ضرایب TDI ، SI و RI در روز چهاردهم کاهش غیر معنیدار و در روز ۲۸ بعد از تجویز دارو نسبت به گروه شاهد، کاهش معنیداری (۰۰۱/۰>P) را نشان داد.
نتیجه‌گیری: بر اساس این مطالعه، تجویز متوتروکسات به مدت ۲۸ روز هر هفته یک بار، باعث کاهش اسپرم‌سازی و شاخصهای آن در بافت بیضه موش صحرایی می‌شود که ممکن است از طریق کاهش تقسیم سلولی و اثرات سمّی دارو باشد؛ البته اثر این دارو بر روی اسپرم‌سازی و ناباروری انسان نیاز به مطالعات بیشتر دارد.
Attribution-NoneCommercial CC BY-NC