مجله تحقیقات پزشکی ترجمانی

---

زمینه و هدف: آلودگی هوا دستاورد زندگی ماشینی و صنعتی در جهان امروز است و سرب موجود در آن از مهمترین عوامل موثر در سلامت افراد جامعه می باشد. هیپرکلسترولمی یکی از مهمترین عوامل خطر ابتلا به بیماریهای قلبی- عروقی و آترواسکلروز می باشد. مطالعه حاضر با هدف تعیین ارتباط میزان سطح سرمی کلسترول و سطح سرمی سرب انجام شد. روش بررسی: در این مطالعه تجربی، ۲۰ خرگوش نر سفید، با وزن۰,۲۸ ± ۱.۸۹ کیلوگرم تهیه شد؛ حیوانات پس از گرفتن نمونه خون جهت اندازه گیری سطح سرمی سرب، تری گلیسیرید، کلسترول،HDL ، LDLو VLDL، به طور تصادفی به دو گروه (مورد و شاهد) تقسیم شدند. گروه مورد (۱۱ خرگوش) تغذیه با رژیم معمولی همراه با آب آشامیدنی سرب دار حاوی ppm ۵۴۷ سرب و گروه شاهد (۹ خرگوش) تغذیه با رژیم معمولی همرا با آب آشامیدنی بدون سرب به مدت ۴۰ روز دریافت نمودند؛ سپس مجددا از خرگوشها نمونه خون گرفته شد. سطح سرمی سرب به روش جذب اتمی بدون شعله با کوره گرافیکی و سطح سرمی تری گلیسیرید، کلسترول، HDL ،LDL و VLDL توسط کیت آنزیمی اندازه گیری گردید. اطلاعات جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار SPSS و آزمون آماری student t مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند۰.۰۵ P< به عنوان سطح معنی داری در نظر گرفته شد.یافته ها: در این تحقیق، مقایسه سطح سرمی سربی در دو گروه اختلاف معنی داری را نشان داد (p<۰.۰۰۱). سطح کلسترول، HDL و LDL در گروه مورد نسبت به گروه شاهد افزایش معنی داری را نشان داد )به ترتیب۰.۰۰۲ P= ،۰.۰۰۳ P= و (P=۰.۰۰۱؛ در حالیکه سطح سرمی تری گلیسیرید و VLDL در گروه مورد کاهش معنی داری را در مقایسه با گروه شاهد نشان داد )به ترتیب۰.۰۱۲ P= و۰.۰۱۲ (P=.نتیجه گیری: در مطالعات فراوان ارتباط بین سطح سرمی کلسترول و میزان ابتلا به آترواسکلروز و بیماریهای قلبی- عروقی به اثبات رسیده است. در این مطالعه مقایسه سطح سرمی سرب در دو گروه اختلاف معنی داری را نشان داد ( (P<۰.۰۰۱؛ از طرف دیگر سرب از راههای متفاوتی می تواند بر روند متابولیسم چربیها تاثیر بگذارد. در این مطالعه، افزایش سطح سرمی کلسترول HDL و LDL در اثر تماس با سرب به اثبات رسید.

---

  زمینه و هدف: مسمومیت با سرب، شایعترین مسمومیت شغلی است که ممکن است بر خانواده‌ کارگران در معرض سرب، بویژه فرزندان آنها اثر بگذارد. مهمترین اثر غیر قابل برگشت سرب، بر روی سیستم عصبی در حال رشد و تکامل آنها می‌باشد. عوارض بسیار شدید و گران بودن داروهای پایین آورنده سرب خون، ممکن است باعث عدم تکمیل دوره درمان در بیماران گردد. مطالعه حاضر با هدف تعیین تأثیر عصاره گشنیز بر میزان دفع سرب در کودکان ۳ تا ۷ ساله انجام شد.

  روش تحقیق: در این کارآزمایی بالینی شاهددار تصادفی شده، ۳۲ کودک ۳ تا ۷ ساله که والدین آنها در محل کار خود در معرض سرب بودند، به طور تصادفی در دو گروه قرار گرفتند. گروه درمان، عصاره گشنیز و گروه شاهد، دارونما را به مدت چهارده روز دریافت کردند. غلظت سرب خون و ادرار ۲۴ ساعته در ابتدای مطالعه و چهارده روز بعد از آن اندازه‌گیری شد. جهت جمع‌آوری اطلاعات نیز پرسشنامه‌هایی طراحی و استفاده گردید. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار آماری SPSS و آزمونهای تی مستقل و تی زوجی در سطح معنی‌داری ۰۵/۰≤P مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.

  یافته‌ها: میانگین سنّی و وزنی ۳۲ کودک مورد مطالعه به ترتیب ۴۶/۱ ± ۹/۴ سال و ۷۴/۴ ± ۳۲/۱۷ کیلوگرم بود. ۴/۵۹% کودکان پسر بودند. طول مدّت مواجهه والدین کودکان مورد مطالعه با سرب، به طور متوسط ۶۳/۵ ± ۱۴/۹ سال بود. میانگین غلظت سرب خون کودکان در ابتدای مطالعه g/L µ ۱۹/۵۷ ± ۸۱/۱۶۳، میانگین غلظت سرب ادرار g/L µ ۱۲/۴۸ ± ۹۷ و میانگین کلیرانس سرب نیز L/day ۰۰۹/۰ ± ۰۱۲/۰ بود. در ابتدای مطالعه بین دو گروه آزمون و شاهد، از نظر غلظت سرب خون (۸۷/۰= P )، غلظت سرب ادرار (۷۳/۰= P ) و کلیرانس سرب (۹۶/۰= P ) تفاوت آماری معنی‌داری وجود نداشت. بعد از گذشت دو هفته مصرف عصاره یا دارونما، میزان سرب خون کودکان گروه عصاره به طور معنی‌داری کاهش پیدا کرد (۰۰۶/۰= P )، مقدار سرب ادرار (۰۳۸/۰= P ) و کلیرانس سرب نیز به طور معنی‌داری افزایش یافت (۰۱۹/۰= P ) ولی مشابه همین تغییرات معنی‌دار در گروه دارونما نیز مشاهده شد (به ترتیب ۰۳۴/۰= P ، ۰۲۱/۰= P و ۰۰۹/۰= P ). اختلاف آماری معنی‌داری بین غلظت سرب خون (۹۳/۰= P )، غلظت سرب ادرار (۹۳/۰= P ) و کلیرانس کلیوی سرب (۷۷/۰= P ) در انتهای مطالعه بین دو گروه وجود نداشت.

  نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج این تحقیق احتمالاً نمی‌توان گشنیز را در مورد دفع سرب مؤثر دانست. افزایش دفع کلیوی سرب در هر دو گروه کودکان مورد مطالعه ممکن است ناشی از عوامل دیگری همچون بهبود و ارتقای رژیم غذایی به دنبال آموزشهای ضروری ابتدای مطالعه باشد.

---

---

زمینه و هدف: کم‌خونی ناشی از فقر آهن شایعترین کم‌خونی تغذیه‌ای، هم در کشورهای پیشرفته و هم در حال توسعه می‌باشد. از طرفی مسمومیت با سرب بویژه در کشورهای در حال توسعه به علت شهری شدن سریع و استفاده از سوختهای سرب‌دار یک خطر در حال افزایش، برای سلامتی مردم می‌باشد. بررسی‌های متعدد بویژه در کودکان، نشان‌دهنده ارتباط بین کمبود آهن بدن و افزایش غلظت سرب خون می‌باشد. مطالعه حاضر با هدف تعیین ارتباط بین کمبوده آهن و مسمومیت با سرب در کارگران یک کارخانه باتری‌سازی اتومبیل انجام شد. روش تحقیق: در این مطالعه مقطعی که در سال ۱۳۸۵ و در شهر مشهد انجام شد، تمامی کارگران یک کارخانه باتری‌سازی اتومبیل مورد بررسی قرار گرفتند. برای تمام نمونه‌ها شمارش کامل سلول‌های خون انجام شد و میزان فریتین سرم به روش رادیوایمونواسی تعیین گردید. میزان سرب خون توسط اسپکتروفتومتری جذب اتمی (با استفاده از دستگاه Perkin Elemer, Model ۳۰۳۰) اندازه‌گیری شد. داده‌های با استفاده از نرم‌افزار آماری (۱۱,۵) SPSS و آزمون‌های آماری تی و ضریب همبستگی پیرسون در سطح معنی‌داری ۰۵/۰P< مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته‌ها: بر اساس یافته‌های بالینی (خط سربی) و با متوسط غلظت سرب خون µg/dL ۷/۱۳۲/۳۲، تمامی کارگران مورد بررسی، دچار مسمومیت با سرب بودند. متوسط سرب خون در کارگران طبیعی از نظر آهن (۷۸ نفر) نسبت به کارگران دچار کمبود آهن (۱۱ نفر) اختلاف معنی‌داری نشان نداد (۰۵/۰P<)؛ همچنین با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون، ارتباط معنی‌داری بین غلظت سرب خون با فریتین (۰۹/۰=P، ۱۸۰/۰=r) و هموگلوبین خون (۶۸/۰=P، ۰۵۱/۰=r) مشاهده نگردید. نتیجه‌گیری: در این مطالعه ارتباط معنی‌داری بین میزان سرب خون با میزان فریتین سرم و غلظت هموگلوبین خون مشاهده نشد. پیشنهاد می‌گردد مطالعه‌ای در جمعیت وسیعتر و در تماس‌های طولانی‌تر با سرب انجام گیرد؛ همچنین تدابیر پیشگیری‌کننده لازم، جهت جلوگیری از مسمومیت با سرب در محیط کار اتخاذ گردد.

---

زمینه و هدف: اضطراب یکی از اختلالات شایع اما درمان‌پذیر عصبی می‌باشد. سرب در ایجاد بعضی از اختلالات از جمله اضطراب نقش دارد. مطالعه حاضر به بررسی اثر سرب بر پدیده اضطراب در مراحل زمانی مختلف دوران تکامل رت می‌پردازد. روش تحقیق: برای انجام این تحقیق، به آب آشامیدنی رت نژاد ویستار در سه مرحله جنینی، شیرخوارگی و پس از شیرخوارگی، ppm۵۰۰ سرب اضافه گردید؛ گروه اول، سرب را در دوران جنینی با افزایش سرب به آب آشامیدنی مادر، گروه دوم در دوران شیرخوارگی و گروه سوم در دوران بعد از شیرخوارگی تا روز ۴۲ بعد از تولد دریافت کردند. با استفاده از ماز بعلاوه مرتفع، سطح اضطراب رت‌های نری که وزن آنها به ۲۵۰- ۳۰۰ گرم رسیده است، بررسی گردید. برای ازریابی داده‌ها از آنالیز واریانس و به دنبال آن از تست توکی استفاده گردید. یافته‌ها: قرارگیری در معرض سرب سبب کاهش ورود و کاهش حضور در بازوی باز می‌شود (درصد ورود به بازوی باز، از ۴۱% به ۲۳% و مدت زمان ماندن، از ۱۱۹ ثانیه به ۶۰ ثانیه)؛ این تغییرات در گروهی که در دوره جنینی سرب دریافت کرده بودند، بیشتر از بقیه گروه‌ها بود (۰۱/۰P<). نتیجه‌گیری: یافته‌ها نشان می‌دهد که قرارگیری در معرض سرب موجب اضطراب‌زایی سرب در مرحله اولیه تکاملی حیوان می‌گردد. پژوهش حاضر تقویت‌کننده فرضیه حساس بودن سیستم عصبی مرکزی در طیّ مراحل اولیه رشد حیوان به اثرات زیانبار سرب می‌باشد.

---

زمینه و هدف: سرب و کادمیوم از مهمترین آلاینده‌های محیط زیست هستند و حتی در غلظت‌های بسیار کم، اثرات زیانباری روی سلامتی انسان دارند. دندان‌های شیری، شاخص‌های زیستی مناسبی به منظور تعیین غلظت فلزات سنگین در کودکان در معرض آلودگی می‌باشند. این مطالعه با هدف تعیین تجمع فلزات سرب و کادمیوم در دندان‌های شیری کودکان دختر و پسر ۵- ۱۲ ساله شهر بیرجند و مقایسه با سایر کشورها در سال ۱۳۸۹ انجام گرفته است. روش تحقیق: در این مطالعه توصیفی- تحلیلی، نمونه‌های دندان بچه‌ها به طور تصادفی از درمانگاه‌ها و کلینیک‌های سطح شهر جمع‌آوری گردیدند. نمونه‌ها با روش هضم اسیدی، آماده و توسط دستگاه جذب اتمی کوره گرافیتی اندازه‌گیری گردیدند. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار آماری SPSS (ویرایش ۱۶) در سطح معنی‌داری ۰۵/۰ P<تجزیه و تحلیل شدند. یافته‌ها: میانگین میزان سرب در نمونه‌های دندان شیری، ۶۲/۱±۹۶/۱ و میانگین کادمیوم، ۱۷/۰±۲۰/۰ میکروگرم بر گرم بود. بالاترین میزان سرب در دندان‌های آسیا یافت شد؛ در حالی که میزان کادمیوم در دندان‌های پیش بالاتر از سایر انواع دندان بود؛ همچنین در این مطالعه، میزان سرب و کادمیوم در دندان پسربچه‌ها بالاتر از دندان دختربچه‌ها بود اما اختلاف بین آنها از نظر آماری معنی‌دار نبود. نتیجه‌گیری: دندان‌های شیری شاخص‌های زیستی مناسبی برای پایش آلودگی زیست محیطی با فلزات سنگین می‌باشند. میزان فلزات سرب و کادمیوم در دندان پسربچه‌ها بیشتر از دختربچه‌ها بود که مهمترین دلیل آن، حضور فلزات در محیط زیست و تماس طولانی‌مدت پسربچه‌ها به آلاینده‌ها می‌باشد.

---

 زمینه و هدف: فلزات سنگین، به‌عنوان عناصر دارای خواص سمی شناخته شده‌اند و تخلیه آنها به منابع آب، باعث آسیب جدّی به سلامتی انسان‌ها و محیط زیست می‌شود. این مطالعه، به منظور تولید کربن فعال از تایرهای فرسوده و کاربرد آن در حذف یون‌های سرب از محلول سنتتیک انجام شد.

 روش تحقیق: در این تحقیق تجربی، از تایرهای فرسوده، کربن فعال پودری تهیه شد. اثر غلظت یون‌های سرب (۱۰ تا ۱۰۰ میلی‌گرم بر لیتر)، pH (۲ تا ۸)، زمان تماس (۳ ساعت) و میزان جاذب (۱/۰ تا ۶/۰گرم) بر فرآیند جذب، در سیستم ناپیوسته بررسی گردید؛ همچنین مشخصات ساختاری کربن فعال، با استفاده از تکنیک‌های میکروسکوپ الکترونی پویشی مجهز به EDS آنالیز شد. سطح ویژه کربن فعال، با استفاده از ایزوترم‌هایBET و BJH محاسبه گردید. داده‌های حاصل از آزمایشات جذب، با مدل‌های ایزوترمی فروندلیچ و لانگموئر تجزیه و تحلیل شدند.

 یافته‌ها: ساختار کربن فعال تهیه‌شده در این مطالعه، به‌طور غالب از عنصر کربن تشکیل شده بود (۲۷۶/۸۳ درصد وزنی). میزان سطح ویژه کربن فعال به روش BET و BJH به ترتیب: m^۲/gr۱۸۵/۰۴۶ و m^۲/gr۱۴۶/۴۴۶ بود. نتایج نشان داد که افزایش میزان کربن فعال، منجر به کاهش مقدار q_max می‌شود؛ همچنین میزان جذب Pb^+۲، با افزایش pH افزایش می‌یابد. نتایج حاصل از آزمایشات جذب، از مدل ایزوترم جذب فروندلیچ تبعیت می‌کند (R^۲=۰/۹۸۲) و حداکثر مقدار جذب‌شده برای ایزوترم لانگمویر (q_max)، ۸/۶۹۵ml/gr به دست آمد.

نتیجه‌گیری: نتایج این مطالعه نشان می‌دهد، کربن فعال تولیدی از تایرها، کارآیی بالایی در حذف سرب از محیط‌های آبی دارد؛ به‌علاوه تولید کربن فعال از تایرهای فرسوده، می‌تواند دارای منافع اقتصادی و زیست‌محیطی بوده و به‌عنوان یک روش مناسب برای بازیافت تایرهای فرسوده مطرح باشد.

---

زمینه و هدف: بیماری دیابت، یکی از عوامل مرگ و میر در دنیاست. آلودگی مواد غذایی و محیط با فلزات سنگین به‌ویژه سرب، سبب تشدید وضعیت بیماری در افراد دیابتی می‌شود. کورکومین موجود در زردچوبه، علاوه بر خاصیت آنتی‌اکسیدانی، دارای اثرات درمانی سودمندی در درمان برخی بیماری‌ها مانند دیابت است. روش تحقیق: در این مطالعه تجربی، به‌منظور بررسی اثرات محافظتی پودر زردچوبه بر عواقب ناشی از سرب بر برخی فراسنجه‌های آنزیمی و لیپیدی خون در موش‌های صحرایی نر دیابتی، تعداد ۳۲ سر موش صحرایی نر نژاد ویستار، در چهار گروه شامل: گروه شاهد، شاهد دیابتی (تزریق صفاقی mg/kg۵۵ استرپتوزوتوسین)، گروه دیابتی دریافت‌کننده سرب (mg/kg۱۰۰ محلول در آب) و گروه دیابتی دریافت‌کننده سرب و زردچوبه (۲% خوراک مصرفی) قرار گرفتند و به مدت ۴ هفته بررسی شدند. در روز بیست و نهم آزمایش، به‌منظور بررسی فاکتورهای خونی، خونگیری از قلب موش‌ها انجام شد. یافته‌ها: پودر زردچوبه، سبب بهبود ترشح انسولین و کاهش گلوکز خون گردید. پروتئین تام خون، در تیمار با زردچوبه افزایش یافت. آنزیم‌های آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) و آلانین‌آمینوترانسفراز (ALT) و همچنین میزان تری‌گلیسرید و کلسترول خون، در تیمارهای دیابتی نسبت به تیمار شاهد، به‌طور معنی‌داری افزایش یافت. نتیجه‌گیری: احتمالاً ترکیبات آنتی‌اکسیدانی موجود در زردچوبه، می‌تواند از بروز برخی عوارض سرب در بیماران دیابتی بکاهد.

---

زمینه و هدف: امروزه از روش‌های مختلفی برای حذف فلزات سنگین از منابع آب استفاده می‌شود که فرآیند جذب سطحی یکی از آنها می‌باشد. نانوذرّات گرافن‌اکساید به‌دلیل پتانسیل بالا، ظرفیّت جذب و سطح ویژه بالا، مورد توجه می‌باشد. این مطالعه، با هدف بررسی کارایی نانوذرات گرافن‌اکساید در حذف کروم و سرب از محلول‌های آبی انجام گرفت.. روش تحقیق: این مطالعه از نوع تجربی بود. در این پژوهش، اثرات غلظت اولیه آلاینده، pH، مقدار جاذب، دما و زمان‌های مختلف بر راندمان حذف کروم و سرب از محلول‌های آبی توسط گرافن‌اکساید مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌ها: بیشترین درصد حذف، برای سرب در ۹=pH با غلظت اولیه ۴میلی‌گرم در لیتر و برای کروم در ۳=pH با غلظت اولیه ۳میلی‌گرم در لیتر رخ داد؛ همچنین بیشترین راندمان جذب برای سرب و کروم در جرم جاذب ۰۱/۰گرم و در زمان تماس ۱۵دقیقه به‌ترتیب برابر: ۹۰درصد و ۳۲/۴۲درصد به‌دست آمد. نتایج نشان داد، جذب سرب و کروم از ایزوترم فروندلیچ پیروی می‌کنند. نتایج حاصل از بررسی ترمودینامیک واکنش نیز نشان داد که واکنش حذف کروم، از لحاظ دمایی از نوع واکنش‌های گرمازا و واکنش حذف سرب از نوع واکنش‌های گرماگیر می‌باشد. نتیجه‌گیری: جاذب گرافن‌اکساید عملکرد خوبی در حذف دو آلاینده مهم کروم و سرب از منابع آبی و پساب فاضلاب دارد.

---

---