تحقیقات پزشکی ترجمانی

---

مقدمه و هدف: آنمی فقر آهن شایعترین علت آنمی است با توجه به اهمیت و شیوع این نوع آنمی در نقاط مختلف کشور این مطالعه به منظور تعیین شیوع آنمی فقر آهن در نوجوانان شهر بیرجند انجام شده است.مواد و روشها: در این مطالعه مقطعی از ۴۸۰ دانش آموز دبیرستانی ۲۶۰) پسر و ۲۲۰ دختر( که به روش خوشه ای انتخاب شدند، آزمایش CBC به عمل آمد. سرم فریتین کمتر از ۱۲mg/ml، مبنای تشخیص فقر آهن، هموگلوبین کمتر از ۱۲,۳ mg/dl در دختران و ۱۴mg/dl در پسران به عنوان کم خونی و غیر طبیعی بودن هر دو شاخص مذکور به عنوان کم خونی فقر آهن در نظر گرفته شد. همینطور دانش آموزانی که شاخصهای گلبولی کمتر از طبیعی داشتند تحت درمان یک ماهه سولفات فروس خوراکی قرار گرفتند و مجددا پس از درمان شاخص های گلبولی و سرمی آهن مورد آزمایش قرار گرفت.نتایج از ۴۸۰ دانش آموز، ۲۹ نفر (%۶,۵) شاخص های گلبولی کمتر از طبیعی داشتند و نتایج بررسی شاخص های سرمی آهن، سرم فریتین و TIBC نشان داد: شیوع فقر آهن، کم خونی و کم خونی ناشی از فقر آهن در این دانش آموزان به ترتیب ۴۴.۸۲، ۴۱.۳۷، ۲۴.۱۳ بوده است. مقایسه میانگین و انحراف معیار شاخص های گلبولی دانش آموزان در دو جنس تفاوت معنی دار داشت (P=۰.۰۰۰) همینطور در افراد دچار میکروسیتوز فاقد صفت بتاتالاسمی میانگین MCH, MCV, HCT در مرحله اول غربالگری به ترتیب ۴۱.۱، ۷۵، ۲۴.۵ بود که پس از مصرف یک ماهه آهن این میانگین ها به ترتیب به ۴۳.۴، ۷۹.۷، ۲۵.۸ افزایش داشت که از نظر آماری معنی دار بود (P<۰.۰۰۱).نتیجه گیری: بطور کلی یافته ها نشان می دهد که شیوع آنمی در جامعه دانش آموزان شهر بیرجند در مقایسه با سایر مطالعات انجام شده از میزان قابل توجهی برخوردار است.

---

زمینه و هدف: فقر آهن شایع ترین کمبود تغذیه ای در دنیا و کم خونی ناشی از آن شایع ترین بیماری خونی در کودکان و نوجوانان است. از آنجا که فقر آهن در کودکان در سنین رشد می تواند سبب اختلال در یادگیری و بروز کم خونی شود، آگاهی از شیوع آن می تواند جهت برنامه ریزی های پیشگیری کننده موثر باشد. مطالعه حاضر با هدف تعیین شیوع فقر آهن و کم خونی ناشی از آن و برخی عوامل مرتبط با آن در دانش آموزان مدارس راهنمایی شهر بیرجند انجام شد.روش تحقیق: این مطالعه توصیفی - تحلیلی (مقطعی) در سال ۱۳۸۵ و بر روی ۴۵۰ دانش آموز پسر و دختر مدارس راهنمایی شهر بیرجند که به روش تصادفی چند مرحله ای انتخاب شده بودند، انجام شد. پس از توضیح طرح و کسب رضایت نامه، اطلاعات فردی ثبت شد. قد و وزن اندازه گیری و شاخص توده بدنی محاسبه گردید. نمونه گیری خون به منظور آزمایش شمارش کامل گلبولی و فریتین سرم انجام شد. دانش آموزان با هموگلوبین کمتر از ۱۲ g/dL به عنوان کم خون، فریتین کمتر از ۱۲ mg/dL، مبتلا به فقر آهن و با غیرطبیعی بودن هر دو شاخص به عنوان کم خونی فقر ‌آهن در نظر گرفته شدند. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار SSPS و آزمون های آماری Chi-Square و Fisher در سطح معنی داری a=۰,۰۵ تجزیه و تحلیل شدند.یافته ها: در این تحقیق،‌ شیوع کم خونی ۳.۶%، کم خونی فقر آهن ۱.۸% و فقر آهن ۲۴% بود. شیوع فقر آهن با جنس (دختر بودن)، پریود شدن و افزایش سن ارتباط معنی داری نشان داد (P<۰.۰۵). بین شیوع فقر آهن و کم خونی ناشی از آن با معدل، رتبه تولد، شاخص توده بدنی، سن، شغل و سطح تحصیلات پدر و مادر ارتباط معنی داری وجود نداشت.نتیجه گیری: با توجه به شیوع نسبتا بالای فقر آهن و عوارض بهداشتی،‌ اجتماعی و اقتصادی آن پیشنهاد می شود کودکان در دوران های رشد سریع از این نظر غربالگری شوند و در صورت لزوم تحت درمان قرار گیرند.

---

زمینه و هدف: کم‌خونی فقر آهن، شایع‌ترین بیماری خونی درشیرخواران و کودکان بوده و یکی از مشکلات مهم بهداشتی به شمار می‌رود. ساده‌ترین راه پیشگیری از این بیماری، مصرف مکمل آهن به‌صورت روزانه (آهن‌یاری) می‌باشد. از آنجاییکه تاثیر آموزش مبتنی بر تئوری (TPB) در مطالعات دیگر مثبت بوده است. پژوهش حاضر با هدف تعیین تأثیر آموزش مادران مبتنی بر تئوری (TPB)  بر مصرف قطره آهن در کودکان ۶ - ۲۴ ماهه اجرا شد.
روش تحقیق: این مطالعه یک کارآزمایی میدانی شاهددار تصادفی‌شده بوده که بر روی ۱۰۰ نفر از مادران دارای کودک ۶-۲۰ماهه شهر فردوس، انجام شد. ابتدا ۲ مرکز بهداشتی و درمانی به‌روش تصادفی ساده به‌عنوان گروه آزمون و کنترل انتخاب، سپس در هر مرکز نمونه ها به‌صورت سیستماتیک با شروع تصادفی و بر اساس معیارهای ورود، انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه محقق‌ساخته، براساس ویژگی‌های جمعیت‌شناختی و سازه‌های تئوری رفتار برنامه‌ریزی‌شده بودکه روایی و پایایی آن توسط متخصصین تایید گردید. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار آماری  SPSS(ویرایش۱۹) و با بهره‌گیری از آزمون‌های آماری کای‌اسکوئر، تی‌مستقل، آزمون دقیق فیشر، تی‌زوجی و کوکران، موردتجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته‌ها: قبل از مداخله آموزشی، دو گروه آزمون و کنترل از نظر میانگین نمره سازه‌های تئوری رفتار برنامه‌ریزی‌شده، اختلاف معنی‌داری نداشتند. اما پس از مداخله، در گروه آزمون، میانگین نمره نگرش از۳/۳۹۱±۳۴/۶۹به۴/۲۶۰±۳۹/۸۲، هنجارهای انتزاعی از۲/۵۳۲±۲۳/۵۸به ۲/۹۴۲±۲۶/۶۰، کنترل رفتاری درک‌شده از ۲/۱۰۹±۱۴/۲۰به ۲/۰۸۲±۱۷/۵۶و قصد رفتاری از ۲/۲۹۳±۱۹/۲۶به ۲/۶۹۱±۲۲/۳۲افزایش یافت که این اختلاف از نظر آماری معنی‌دار بود؛ ولی در گروه کنترل این اختلاف معنی‌دار نبود.
نتیجه‌گیری: آموزش مادران، مبتنی بر تئوری رفتار برنامه‌ریزی‌شده می‌تواند در پیشگیری ازرفتارهای منجربه بروزکم‌خونی فقر آهن در کودکان مؤثّر باشد.