فاطمه الهیان، علیرضا یزدی نژاد، نگین معین البکاء طوسی، زهرا نوری، سید عباس میرزایی،
دوره ۲۷، شماره ۳ - ( پاییز ۱۳۹۹ )
چکیده
زمینه و هدف: آویشن کوهی یکی از مشهورترین گیاهان دارویی ایران از خانواده نعناعیان است و کاربردهای زیادی در طب سنتی همچون تسکین علائم سرماخوردگی و سرفه و تخفیف برخی بیماری‌های گوارشی دارد؛ همچنین دارای اثرات ضدّ باکتریایی و ضدّ قارچی است. این مطالعه به‌منظور بررسی تنوع اثرات آنتی‌بیوتیکی این گیاه اجرا گردیده است.
روش تحقیق: اسانس چهارده اکوتیپ مختلف آویشن کوهی با استفاده از دستگاه کلونجر استخراج شده و پس از آنالیز با دستگاه GC-MS به‌منظور اندازه‌گیری حداقل غلظت مهارکنندگی رشد و همچنین حداقل غلظت کشندگی، از ۷ نوع باکتری و ۲ نوع قارچ به روش رقیق‌سازی میکرو در محدوده ۰/۰۱ تا ۵/۱۲ میلی‌گرم در میلی‌لیتر استفاده شد.
یافته‌ها: فراوان‌ترین اجزای اسانس‌های به‌دست آمده، مونوترپن‌های اکسیژنه (%۹۰/۶۰-۶۴/۶۰) بودند که تیمول و کاروکرول (%۷۵/۵۵–۲۷/۲۳) مهمترین اجزای آن‌ها هستند. میزان و غلظت این دو ماده فنولی در اسانس آویشن کوهی، ارتباط مستقیمی با اثرات ضدّ باکتری و ضدّ قارچی دارد. فعالیت ضدّ باکتریایی و ضدّ قارچی اسانس‌ها به‌ترتیب در دامنه ۰/۲۴ تا ۵/۱۲ و ۰/۰۸ تا ۰/۹۶ میلی‌گرم در میلی‌لیتر قرار گرفت. فعال‌ترین فعالیت ضدّ میکروبی مربوط به اسانس اکوتیپ‌های سلماس و نودوشن بود و کمترین فعالیت در اکوتیپ رودبار دیده شد.
نتیجه‌گیری: ویژگی‌های جغرافیایی محل رویش گیاهان، نقش بسزایی در نوع و مقدار ترکیبات داخل اسانس گیاه دارد. در همین راستا اثرات بیولوژیکی و خواص ضدّ باکتریایی و ضدّ قارچی متفاوتی می‌تواند از هر اکوتیپ بروز کند.
Attribution-NoneCommercial CC BY-NC