محمدعلی مروتی شریف‌آباد، نوشین روحانی تنکابنی،
دوره ۱۵، شماره ۴ - ( زمستان ۱۳۸۷ )
چکیده
زمینه و هدف: در حال حاضر دیابت یکی از مشکلات بهداشتی جهانی است؛ ویژگی این اختلال پزشکی هیپرگلیسمی، اختلال در متابولیسم کربوهیدرات‌ها، چربیها و پروتئین‌ها به همراه نقص کامل و یا نسبی ترشح انسولین در بدن می‌باشد. تخمین زده می‌شود که تعداد مبتلایان به بیماری در سطح جهان در سال ۲۰۲۵ به ۳۰۰ میلیون نفر بالغ شود. خودکار آمدی، به عنوان یک مفهوم از مفاهیم تئوری یادگیری اجتماعی و یک سازه مهم الگوی اعتقاد بهداشتی، بویژه زمانی که الگو برای پیشگویی تغییرات سبک زندگی در بیماریهای مزمن مورد استفاده قرار می‌گیرد، در نظر گرفته شده است. مطالعه حاضر با هدف یافتن وضعیت این سازه در بیماران دیابتی شهر یزد و نیز عوامل مرتبط با آن و چگونگی ارتباط آن با وضعبت خود مراقبتی در این بیماران، طراحی و اجرا شد. روش تحقیق: این مطالعه مقطعی، بر روی ۱۲۰ بیمار دیابتی مراجعه‌کننده به مرکز تحقیقات دیابت یزد که به صورت آسان وارد تحقیق شدند، انجام شد. ابزار جمع‌آوری داده‌ها، پرسشنامه‌ای بود بود که پایایی و روایی آن مورد سنجش و تأیید قرار گرفته بود و سازه خودکارآمدی درک شده و رفتارهای خود مراقبتی بیماران دیابتی را ارزیابی می‌نمود و به روش مصاحبه با بیماران تکمیل گردید؛ همچنین متغیرهای فردی سن، جنس، سطح سواد، شغل، مدت زمان ابتلا به دیابت و نوع دیابت نیز مورد سؤال قرارگرفت. داده‌های جمع‌آوری شده با استفاده از نرم‌افرار آماری SPSS و آزمونهای ضریب همبستگی پیرسون و اسپیرمن، تی، آنالیز واریانس و آنالیز رگرسیون خطی در سطح معنی‌داری ۰۵/۰ مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته‌ها: آزمودنیها به طور متوسط ۹/۵۹% نمره قابل اکتساب خودکارآمدی درک شده را به دست آوردند. در میان رفتارهای مختلف، خودمراقبتی دیابت، اعتقاد آزمودنیها به توانایی حفظ میزان قند خون در زمان تنش و درمان صحیح پایین افتادن قند خون در کمترین میزان بود؛ در حالی که در مورد مصرف صحیح قرص و تزریق انسولین طبق دستور، معتقد به بالاترین توانایی در خود بودند. مردان به طور معنی‌داری از خودکارآمدی بالاتری نسبت به زنان برخوردار بودند؛ با افزایش سطح سواد، خودکارآمدی درک‌شده نیز افزایش می‌یافت. کارمندان زن به طور معنی‌داری از خودکارآمدی بالاتری نسبت به زنان خانه‌دار برخوردار بودند. خودکارآمدی دارای همبستگی مثبت و معنی‌داری با رفتارهای خودمراقبتی بود و به تنهایی ۳۸% از واریانس این متغیر را پیشگویی می‌کرد. نتیجه‌گیری: اعتقاد آزمودنیها به کارآمدی خود برای انجام رفتارهای خودمراقبتی، در حدّ متوسط مشاهده گردید. خودکارآمدی به عنوان مهمترین تعیین‌کننده رفتارهای خودمراقبتی در اشخاص دیابتی از اهمیت زیادی برخوردار است؛ بنابراین ضرورت تقویت آن به خصوص در زنان که در این مقوله ضعیف‌ترهستند، احساس می‌شود.
Attribution-NoneCommercial CC BY-NC