دوره 32، شماره 1 - ( بهار 1404 )                   جلد 32 شماره 1 صفحات 82-78 | برگشت به فهرست نسخه ها

Research code: Not applicable
Ethics code: Not applicable

XML English Abstract Print

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Nakhaee N. A reflection on the World Health Day 2025 “Healthy beginnings, hopeful future”: Practical implications for a healthy first 1000 Days: Letter to Editor. J Birjand Univ Med Sci. 2025; 32 (1) :78-82
URL: http://journal.bums.ac.ir/article-1-3515-fa.html
نخعی نوذر. نامه به سردبیر: تأملی بر روز جهانی سلامت 2025 میلادی "سرآغاز سالم، آینده‌ای امیدبخش": دلالت‌های کاربردی برای هزار روز اول سالم. تحقیقات پزشکی ترجمانی. 1404; 32 (1) :78-82

URL: http://journal.bums.ac.ir/article-1-3515-fa.html

نامه به سردبیر: تأملی بر روز جهانی سلامت 2025 میلادی "سرآغاز سالم، آینده‌ای امیدبخش": دلالت‌های کاربردی برای هزار روز اول سالم
نوذر نخعی*
مرکز تحقیقات مدیریت ارائه خدمات سلامت، پژوهشکده آینده‌پژوهی در سلامت، دانشگاه علوم پزشکی کرمان، کرمان، ایران ، nakhaeen@gmail.com
واژه‌های کلیدی: تکامل اوان کودکی، شیرخوار، نوزاد، بارداری، پیشگیری
متن کامل [PDF 380 kb]   (130 دریافت)     |   چکیده (HTML)  (342 مشاهده)
متن کامل:   (13 مشاهده)

سردبیر محترم
هر سال، به مناسبت روز جهانی بهداشت (۷ آوریل مصادف با 18 فروردین)، سازمان بهداشت جهانی یک شعار با هدف جلب توجه جهانیان به موضوعات مهم مرتبط با سلامت مردم دنیا انتخاب و معرفی می‌کند تا به این طریق ضمن ایجاد آگاهی‌بخشی عمومی دولت‌ها را تشویق به اقدام و همسو نمودن سیاست‌ها در راستای شعار مربوطه نماید. تأکید شعار امسال بر سلامت مادران باردار و نوزادان است تا بدین ترتیب، آینده‌ای شکوفا و امیدبخش برای یکایک افراد جامعه، خانواده و کشورها ترسیم شود. بر اساس نظریه بارکر[1] یا DOHaD[2] که در دهه 1980 میلادی مطرح شد از دوران بارداری و اوان کودکی به عنوان "دوران حساس" یاد می‌شود (1). این نظریه که روز به روز ابعاد وسیع‌تری از آن روشن می‌شود چنین اظهار می‌دارد که سلامت و بیماری‌های بزرگسالی نه فقط به توارث و سبک زندگی بزرگسالی، بلکه به شرایط زندگی داخل رحمی (قبل از تولد) و اوایل دوران کودکی بستگی دارد. لذا آینده یک جامعه به نوعی ریشه در برهه‌های حساسی از زندگی، همچون ماه‌های قبل از لقاح، دوره بارداری و اوان کودکی دارد (2).
صاحب‌نظران علم سلامت در سال‌های اخیر به منظور پیشگیری از بیماری­های جسمی و روانی تأکید زیادی بر پرداختن بر اوان طفولیت و دوران جنینی می‌کنند. به‌طوری‌که علاوه بر عبارت پیشگیری اساسی[3] که تأکید بر دوران کودکی برای پیشگیری از نهادینه شدن عوامل خطر بیماری‌ها دارد، عبارت پیشگیری آغازین[4] نیز به ادبیات پیشگیری از بیماری‌ها -به‌ویژه برای کشورهای با درآمد پایین و متوسط - افزوده شده است (2). پیشگیری اولیه متعالی‌ترین سطح ارتقای سلامت محسوب می­شود (2). پیشگیری آغازین بر "دوره آغازین"[5] زندگی یعنی از ابتدای دوران جنینی و ماه‌های اول زندگی تأکید دارد (3). این دیدگاه بر این ایده استوار است که تجربیات دوران آغازین - مانند میزان استرس مادر در دوران بارداری، نوع زایمان (طبیعی یا سزارین)، تغذیه مادر باردار و دلبستگی میان مادر و کودک- می‌توانند به‌طور عمیقی بر سلامت جسمی و روانی در سال‌های بعد زندگی تأثیر بگذارند. فلسفه وجودی این نوع پیشگیری بر دو علم اپی­ژنتیک و بیولوژی مولکولی استوار است که معتقدند پایه‌ریزی و برنامه‌ریزی بسیاری از بیماری‌ها در این دوران شکل می­گ‍یرد. اساس این نوع پیشگیری، بر آگاهی‌رسانی به مادران و پدران آینده یا کنونی حول تأثیر دو محور عوامل فیزیکی و عاطفی این دوران، بر سلامت جسمی و روانی فرزندانشان در آینده خواهد بود (3). به بیان دیگر به آنان گوشزد می­نماید که رفتارهای نادرست مراقبین کودک به ویژه در 1000 روز اول زندگی می­تواند مهم‌ترین عامل خطر وقوع بیماری­ها در دوره بزرگ‌سالی یک کودک شیرخوار باشد (4). 1000 روز اول زندگی دورانی است که پایه و اساس سلامت در همه ابعاد جسمی، روانی و اجتماعی پایه‌ریزی می­گردد (5). 1000 روز اول زندگی شامل 270 روز داخل شکم مادر و 365 روز سال اول و 365 روز سال دوم زندگی می­گردد که از آن به عنوان پنجره فرصت یاد می­شود (5). علت آن‌که این دوره پنجره فرصت نام گرفته است سه چیز است، رشد سریع مغز در این ایام به عنوان فرمانده رفتار و سبک زندگی، تأثیرپذیری زیاد کودک به لحاظ تغذیه‌ای، و نصیحت‌پذیری والدین در این دوره. این ایده از سال 2010 میلادی شکل گرفت که برای اعتلای سلامت جامعه مهم‌ترین فرصت سرمایه‌گذاری برای پیشگیری از بیماری‌های جسمی و روانی، این پنجره فرصت است (5). حتی از بعد اقتصادی نیز برنده معروف جایزه نوبل (هکمن[6]) معتقد است، سرمایه گذاری در این مقطع سنی بیشترین بازگشت سرمایه را خواهد داشت (شکل 1) (5). تأثیر مداخلات ارتقای سلامت در این برهه حساس اعم از آگاهی‌رسانی و یا مداخلات سلامت در پیشگیری از بیماری­ها در دوران بعدی به خوبی ثابت شده است (5).

شکل 1- منحنی هکمن (5)

چند مثال به عنوان مصادیق نقش حیاتی دوران آغازین در پیشگیری از بیماری‌های غیرواگیر، روانی و اجتماعی طرح می‌گردد. مشاهده شد افرادی که به دلیل کوپنی شدن عرضه شکر در ایام جنگ جهانی دوم، در 1000 روز اول زندگی مصرف شکر کمتری داشتند، در سنین 51 تا 66 سالگی با احتمال کمتری دچار دیابت نوع دو و پرفشاری خون شده بودند (به ترتیب 35 و 20 درصد کاهش) (6). در یک فراتحلیل نشان داده شد بزرگسالانی که در 90 روز اول زندگی (سه‌ماهه اول دوران داخل رحمی) مادرشان در معرض فقر غذایی قرار گرفته بود، 3/2 برابر دچار اختلال شخصیتی و 5/1 برابر دچار سایکوز شدند (7). در یک فراتحلیل نشان داده شد که خطر اختلالات اوتیسم و بیش‌فعالی -هردو- در زایمان سزارین به‌طور معناداری افزایش می‌یابد (8). نشان داده شده است که عوامل تنش‌زا در 1000 روز اول زندگی از قبیل سندرم محرومیت از مادر، تجارب منفی دوران کودکی، و تجربه دلبستگی ناایمن در شیرخوارگی، با افزایش احتمال مصرف مواد در جوانی ارتباط مستقیم دارد (9). همچنین برخی تحقیقات بر این باورند که هورمون‌های درون‌ریز مادر باردار و عواملی همچون استرس دوران بارداری می‌توانند بر گرایش جنسی فرزند و هم‌جنس‌گرایی او بعد از بالغ شدن تأثیر داشته باشند (10).
لذا چنین می‌توان نتیجه‌گیری نمود که شواهد علمی جدید بیش از پیش به نقش حیاتی دوران رحمی و ماه‌های اول زندگی در تأمین آینده‌ای سالم و امیدبخش تأکید نموده‌اند (11). در مطالعه‌ای پیرامون عوامل تعیین کننده سلامت در 1000 روز اول زندگی در یکی از شهرهای ایران مشخص گردید که برخی شاخص‌ها، از جمله تغذیه انحصاری با شیر مادر، رفتار با شیرخوار و سبد غذایی خانوار در حد مطلوب نیست (12). لذا بسیار مهم است در سه حوزه مرتبط با مراقبت‌های دوران بارداری و شیرخوارگی، اقدامات جدی‌تری صورت پذیرد: افزایش آگاهی و توانمندسازی مردم و ارائه‌کنندگان خدمات سلامت پیرامون حساسیت این دوران و نیز نحوه مراقبت و رفتار با شیرخوار؛ تقویت خدماتی از جمله مراقبت از مادران باردار، خدمات حین زایمان، ترویج تماس پوست به پوست در بدو تولد، تغذیه انحصاری با شیر مادر و دسترسی به مکمل‌های رایگان در مراکز دولتی و در نهایت؛ به عنوان سومین اقدام تقویت حمایت‌های غذایی لازم جهت دهک‌های نیازمند جامعه توسط نهادهای حمایتی.

نوع مطالعه: نامه به سردبير | موضوع مقاله: بهداشت عمومی
دریافت: 1404/2/4 | پذیرش: 1404/2/26 | انتشار الکترونیک پیش از انتشار نهایی: 1404/3/10 | انتشار الکترونیک: 1404/1/15
فهرست منابع
1. Lacagnina S. The developmental origins of health and disease (DOHaD). Am J Lifestyle Med. 2020; 14(1): 47-50. DOI: 10.1177/1559827619879694 [DOI:10.1177/1559827619879694] [PMID] []
2. Badulla WF, Alshakka M, Mohamed Ibrahim MI. Health Education, Promotion, and Prevention in LMICs. In: Encyclopedia of Evidence in Pharmaceutical Public Health and Health Services Research in Pharmacy. Cham: Springer International Publishing. 2023. pp. 1-20. DOI:10.1007/978-3-030-64477-2_36 [DOI:10.1007/978-3-030-64477-2_36]
3. Bencze Z. Study on Preventive Healthcare. Am J Prev Med Public Health. 2022; 8(1): 213 - 1. URL: https://www.ajpmph.com/ajpmph-articles/study-on-preventive-healthcare-84800.html
4. Boston J, Gill D, editors. Social investment: A New Zealand policy experiment. Bridget Williams Books; 2017. URL: https://catalogue.nla.gov.au/catalog/7730014
5. Darling JC, Bamidis PD, Burberry J, Rudolf MC. The First Thousand Days: early, integrated and evidence-based approaches to improving child health: coming to a population near you? Arch Dis Child. 2020; 105(9) :837-41. URL: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32111596/ DOI: 10.1136/archdischild-2019-316929 [DOI:10.1136/archdischild-2019-316929] [PMID]
6. Gracner T, Boone C, Gertler PJ. Exposure to sugar rationing in the first 1000 days of life protected against chronic disease. Science. 2024; 386(6725): 1043-8. DOI: 10.1126/science.adn5421 URL: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/39480913/ [DOI:10.1126/science.adn5421] [PMID]
7. Dana K, Finik J, Koenig S, Motter J, Zhang W, Linaris M, Brumberg JC, Nomura Y. Prenatal exposure to famine and risk for development of psychopathology in adulthood: a meta-analysis. J Psychiatry Psychiatr Disord. 2019; 3(5): 227. DOI: 10.26502/jppd.2572-519X0077 [DOI:10.26502/jppd.2572-519X0077] [PMID] []
8. Chen M, Lin Y, Yu C, Fu R, Shentu H, Yao J, Huang J, He Y, Yu M. Effect of cesarean section on the risk of autism spectrum disorders/attention deficit hyperactivity disorder in offspring: a meta-analysis.Arch Gynecol Obstet. 2024; 309(2): 439-55. URL: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37219611/ DOI: 10.1007/s00404-023-07059-9 [DOI:10.1007/s00404-023-07059-9] [PMID]
9. Nakhaee N. Primal Prevention of Drug Abuse: An Emerging but Unrecognized Public Health Issue. Addiction & Health. 2025; 17(1): 1-2. URL: https://ahj.kmu.ac.ir/article_92751.html DOI: 10.34172/ahj.1653
10. Hines M. Prenatal endocrine influences on sexual orientation and on sexually differentiated childhood behavior. Front Neuroendocrinol. 2011; 32(2): 170-82. URL: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21333673/ DOI: 10.1016/j.yfrne.2011.02.006 [DOI:10.1016/j.yfrne.2011.02.006] [PMID] []
11. Nakhaee N. My child's first thousand days: the beginning of life's journey. 1ST ed. Kerman: Mehrta; 2024. [Persian]. Available at: https://1000ruz.com/wp-content/uploads/2024/09/1000-Rooze-Talaie.pdf.
12. Nakhaee N, Samari M. Jannati M, Iranpour A. Basic needs during the first 1000 golden days of life: A cross-sectional study of risk and protective factors in the first two years of life in Kerman province, with an emphasis on exclusive breastfeeding. Journal of the Iranian Institute for Health Sciences Research. 2025; 24(3). [Persian]
ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA
ارسال پیام به نویسنده مسئول

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به تحقیقات پزشکی ترجمانی می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2025 CC BY-NC 4.0 | Journal of Translational Medical Research

Designed & Developed by : Yektaweb