مقاله کوتاه: بررسی مقدار آلودگی‌های میکروبی مایع دستشویی مراکز درمانی مرکز استان هرات در سال ۱۴۰۰

کریم سوری, عبدالصبور; حیدری, ثریا نامه; صفدری, رقیه

doi:10.61186/JBUMS.32.1.69

دوره 32، شماره 1 - ( بهار 1404 ) جلد 32 شماره 1 صفحات 77-69 | برگشت به فهرست نسخه ها

‎ 10.61186/JBUMS.32.1.69

Research code: ندارد

Ethics code: https://vcr.jami.edu.af/irb از JIRB2101 کد

Mendeley

Zotero

RefWorks

Karim Suri A S, Haidary S N, Safdari R. Short Communication: Investigation of the Amount of microbial contamination in hand washing liquid in health centers in Herat province, Afghanistan, 2022. J Birjand Univ Med Sci. 2025; 32 (1) :69-77
URL: http://journal.bums.ac.ir/article-1-3501-fa.html

کریم سوری عبدالصبور، حیدری ثریا نامه، صفدری رقیه. مقاله کوتاه: بررسی مقدار آلودگی‌های میکروبی مایع دستشویی مراکز درمانی مرکز استان هرات در سال ۱۴۰۰. تحقیقات پزشکی ترجمانی. 1404; 32 (1) :69-77

URL: http://journal.bums.ac.ir/article-1-3501-fa.html

مقاله کوتاه: بررسی مقدار آلودگی‌های میکروبی مایع دستشویی مراکز درمانی مرکز استان هرات در سال ۱۴۰۰

عبدالصبور کریم سوری^*¹

، ثریا نامه حیدری²

، رقیه صفدری²

1- دانشجوی پزشکی، دانشکده پزشکی، دانشگاه جامی، هرات، افغانستان & کمیته تحقیقات دانشجویی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی بیرجند، بیرجند، ایران ، Abdulsaboorkarimsuri@gmail.com
2- دانشجوی پزشکی، دانشکده پزشکی، دانشگاه جامی، هرات، افغانستان

واژه‌های کلیدی: مراکز بهداشتی، عفونت های ناشی از بیمارستان، صابون مایع، آلودگی میکروبی

متن کامل [PDF 476 kb] (131 دریافت) | چکیده (HTML) (533 مشاهده)

متن کامل: (12 مشاهده)

مقدمه
مراکز بهداشتی یکی از مراکز مهم برای درمان و مراقبت از بیماران می‌باشد و قاعدتاً نباید خود عاملی برای ایجاد بیماری‌ها باشد، اما در صورتی که مسائل بهداشتی و حفاظتی در بیمارستان‌ها مورد توجه قرار نگیرد، خود منجر به بیماری‌هایی تحت عنوان عفونت‌های بیمارستانی (Nosocomia Infection) می‌گردد. عفونت‌های بیمارستانی در زمان پذیرش بیمار در بیمارستان وجود نداشته، در دوره کمون عفونت نیز نیستند، معمولاً‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ۴۸ تا ۷۲ ساعت بعد از پذیرش بیمار شروع می شوند و در دوران اقامت بیماران در بیمارستان و یا مدتی بعد از مرخص شدن علائم آنها ظاهر می‌شوند(1). متأسفانه از آغاز تجمع بیماران در این مکان تا به امروز همواره بیمارستان‌ها کانون بسیاری از عفونت‌ها بوده‌اند و باعث مشکلات زیادی برای بیماران و کادر درمانی شده‌اند (2). عفونت‌های بیمارستانی که ناشی از وجود میکروارگانیسم‌های موجود در بیمارستان‌ها هستند، می‌توانند در طول بستری شدن بیمار، فرد را آلوده سازند (3). چنانچه نوزادانی که قبل از هفته ۲۸ بارداری متولد می‌شوند، در معرض خطر ابتلا به عفونت‌های مرتبط با مراقبت‌های بهداشتی (HAIs) قرار دارند؛ این عفونت‌ها ممکن است توسط پاتوژن‌هایی ایجاد شوند که در سطوح آلوده بیمارستان زندگی می‌کنند (4). یکی از استراتژی‌های مهم برای جلوگیری از HAIs، کنترل آلودگی محیط بیمارستان است، زیرا آلودگی محیطی خطر انتقال عوامل عفونی به بیماران آسیب‌پذیر را افزایش می‌دهد (5). در نتیجه، این موضوع یکی از مشکلات عمده بهداشتی و درمانی به شمار می‌رود که با افزایش مدت اقامت بیمار در بیمارستان، احتمال ابتلا و مرگ و میر ناشی از آن بیشتر شده و هزینه‌های درمانی را افزایش می‌دهد (6).
یکی از بنیادی‌ترین اقدامات برای حفظ بهداشت، به ویژه در محیط بیمارستان، ضدعفونی و گندزدایی است؛ چرا که دست‌های کارکنان بیمارستان و مراجعه‌کنندگان بیش از هر عامل دیگری ناقل عفونت‌های بیمارستانی هستند. شستن دست‌ها نخستین و مهم‌ترین اقدام پیشگیرانه‌ای است که باید انجام شود. مطالعات میکروبی متعددی نیز توسط پژوهشگرانی همچون مولی‌زاده و همکاران انجام شده است. آن‌ها در مطالعه خود به بررسی آلودگی‌های قارچی، انگلی و باکتریولوژیکی استخرهای شنا پرداختند. در آزمایش‌های آن‌ها مشخص شد که ۸/۸ درصد نمونه‌های برداشت شده دارای باکتری و ۷/۲۳ درصد از نمونه‌ها دارای آلودگی به قارچ می‌باشند (7). محمدی ثانی نیز در مطالعات خود موفق به یافتن اشرشیاکلی و استافیلوکوک آرئوس در مواد غذایی شد. او همچنین دریافت که لیستریا منوسیتوژنز در مواد غذایی مورد مطالعه وجود ندارد (3). با توجه به مطالب ذکر شده در این تحقیق هدف اصلی، بررسی و شناسایی میزان آلودگی مایع دستشویی مورد استفاده در مراکز بهداشتی به باکتری کوکسی و باسیل و در‌نهایت گرم مثبت و منفی بودن آن‌ها به‌عنوان شاخص آلودگی میکروبی در صورت وجود در محیط بیمارستان‌ها می‌باشد. این مطالعه با نمونه‌برداری از مایع دستشویی مورد استفاده در بخش‌های مختلف مراکز بهداشتی مرکز استان هرات و انجام آزمایش‌های میکروبیولوژیکی لازم که برای شناسایی آن‌ها به کار گرفته شده، مورد بررسی قرار گرفت.

روش تحقیق
این مطالعه یک مطالعه مقطعی است که در سال 1400 انجام گرفت. نمونه‌برداری به صورت تصادفی از سرویس بهداشتی بخش‌های مختلف بیمارستان‌های مرکز استان هرات انجام گرفت. (جدول 1).
نمونه‌گیری از بخش‌های مختلف بیمارستان (اورژانس، داخلی زنان و مردان، جراحی زنان و مردان، اطفال، اتاق عمل زنان و مردان، دندان، پوست، ارتوپدی، سوختگی زنان و مردان، همودیالیز، عفونی، روانی زنان و مردان، مراقبت‌های ویژه، اورولوژی، گوش و حلق، چشم، قلب، زنان، سرطان) از داخل جا‌صابونی نصب شده بر روی دیوار که حاوی صابون مایع بود (بدون در نظرداشتن مقدار صابون موجود در داخل ظرف) صورت گرفت. به‌طور کلی در این مطالعه ۲۰۰ نمونه از ۱۹ بخش مربوط به ۲۲ مرکز بهداشتی در مرکز استان جمع‌آوری شد. نمونه‌ها در لوله‌های استریل گرفته و به مدت ۲۴ ساعت در شرایط ۳۷ درجه سانتی‌گراد داخل انکوباتور، انکوبه می‌شدند. سپس روی محیط‌های کشت (EMB و Blood Agar) کشت و مجدداً ۲۴ ساعت انکوبه گردیدند. سرانجام نوع آلودگی هرکدام از محیط‌ها توسط روش‌های استاندارد (برای تشخیص جنس میکروارگانیسم‌ها از محیط‌های افتراقی و روش رنگ‌آمیزی گرم) مورد ارزیابی قرار گرفت. تحلیل داده‌ها توسط نرم‌افزارهای Excel و Epi Info7 انجام شد.

یافته‌ها
به دلیل عدم دسترسی به میکروسکوپ الکترونی، بررسی آلودگی میکروبی نمونه‌ها تنها از نظر وجود باکتری‌های کوکسی گرم مثبت، کوکسی گرم منفی، باسیل گرم مثبت و باسیل گرم منفی با استفاده از میکروسکوپ نوری انجام شد. پس از انجام آزمایش‌های لازم، ۱۴۵ نمونه (۵/۷۲ درصد) از ۲۰۰ نمونه جمع‌آوری‌شده از ۱۹ بخش مختلف، از نظر آلودگی میکروبی مثبت گزارش شد و ۵۵ نمونه (۵/۲۷ درصد) منفی اعلام شد. تمامی اشکال باکتری‌های ذکر‌شده (کوکسی گرم مثبت و منفی و باسیل گرم مثبت و منفی) در نمونه‌های جمع‌آوری‌شده مشاهده شد (جدول2).
بنابراین، در این مطالعه مشخص شد که با توجه به فراوانی باکتری‌های ذکر‌شده در بخش‌های مختلف، شیوع کوکسی گرم مثبت نسبت به کوکسی گرم منفی، باسیل گرم منفی و باسیل گرم مثبت بیشتر بوده و با حضور در ۱۷ بخش از ۱۹ بخش مراکز بهداشتی مورد مطالعه، بیشترین درصد (۵۶/۳۲ درصد) از آلودگی‌های میکروبی در مایع دستشویی مورد‌استفاده در بخش‌های مراکز بهداشتی را به خود اختصاص داد.

جدول 1 - کل نمونه‌های جمع‌آوری شده از هر مرکز بهداشتی و تعداد نمونه‌های مثبت آن‌ها به تفکیک بخش‌های نمونه‌گیری شده

تعداد بخش‌های دارای نمونه مثبت	تعداد نمونه‌های مثبت	تعداد بخش‌هایی که نمونه اخذ گردید	تعداد نمونه‌های گرفته شده از تمام بخش‌ها	نام بیمارستان	شماره
۱۴	۲۰	۱۵	۲۶	بیمارستان شماره یک	۱
۸	۸	۸	۱۴	بیمارستان شماره دو	۲
۸	۶	۷	۱۱	بیمارستان شماره سه	۳
۱	۱	۴	۶	بیمارستان شماره چهار	۴
۶	۸	۹	۱۶	بیمارستان شماره پنج	۵
۵	۵	۵	۶	بیمارستان شماره شش	۶
۴	۵	۵	۶	بیمارستان شماره هفت	۷
۶	۸	۶	۱۰	بیمارستان شماره هشت	۸
۱	۱	۱	۱	بیمارستان شماره نه	۹
۷	۲۲	۹	۲۷	بیمارستان شماره ده	۱۰
۵	۶	۷	۸	بیمارستان شماره یازده	۱۱
۲	۲	۲	۲	بیمارستان شماره دوازده	۱۲
۲	۳	۲	۳	بیمارستان شماره سیزده	۱۳
۳	۵	۳	۵	بیمارستان شماره چهارده	۱۴
۶	۷	۶	۹	بیمارستان شماره پانزده	۱۵
۴	۵	۴	۵	بیمارستان شماره شانزده	۱۶
۱۰	۱۷	۱۰	۱۷	بیمارستان شماره هفده	۱۷
۳	۵	۳	۸	بیمارستان شماره هجده	۱۸
۲	۳	۶	۸	بیمارستان شماره نوزده	۱۹
۴	۴	۴	۴	بیمارستان شماره بیست	۲۰
۴	۴	۵	۶	بیمارستان شماره بیست و یک	۲۱
۰	۰	۲	۲	بیمارستان شماره بیست و دو

۲۲

همچنین، باسیل گرم مثبت تنها در ۴ بخش (اورژانس، پوست، اطفال و بخش مراقبت‌های ویژه (ICU) وجود داشت و با در بر گرفتن ۳/۹ درصد) کمترین میزان آلودگی‌های میکروبی مایع دستشویی مورد استفاده در مراکز بهداشتی تحت مطالعه را به خود اختصاص داد. به همین ترتیب، کوکسی گرم منفی در ۸ بخش و باسیل گرم منفی در ۱۴ بخش از 19 بخش نمونه‌گیری‌شده، به ترتیب (۶/۱۸ درصد) و (۵/۳۲ درصد) از میزان آلودگی‌های میکروبی مایع دستشویی مراکز بهداشتی مرکز استان هرات در سال ۱۴۰۰ را به خود اختصاص دادند.
در جدول 3، تعداد کل نمونه‌های جمع‌آوری شده از هر مرکز بهداشتی و همچنین تعداد نمونه‌های مثبت به تفکیک بخش‌های مختلف نمونه‌گیری شده آورده شده است.

جدول 2- فراوانی اشکال باکتری‌های موجود در مراکز بهداشتی مرکز استان هرات و مقایسه بیشترین و کمترین باکتری از نظر شکل

جدول 3- توزیع اشکال باکتریایی و بخش‌های بدون آلودگی در مراکز بهداشتی هرات

بحث
نتایج به‌دست‌آمده در این پژوهش نشان داد که میزان آلودگی بخش‌های مورد آزمایش با باکتری‌های پاتوژن و فرصت‌طلب نسبتاً بالا بوده است. حفظ و نگهداری سلامت افراد جامعه، به‌ویژه بیماران بستری در بیمارستان‌ها، رابطه مستقیمی با شناخت صحیح عوامل ایجاد‌کننده و توسعه‌دهنده عفونت‌های بیمارستانی دارد. عفونت‌های بیمارستانی، عفونت‌هایی هستند که در زمان مراجعه بیمار برای پذیرش در بیمارستان‌ها یا در افراد و پرسنل شاغل ایجاد می‌شوند. این عفونت‌ها در ابتدا وجود نداشته‌اند، اما در مدت اقامت یا فعالیت در بیمارستان‌ها در آن‌ها ایجاد شده‌اند. محیط بیمارستان می‌تواند آلوده به عوامل بیماری‌زا آلوده باشد. دو منبع احتمالی عفونت در بیمارستان‌ها، بیماران آلوده و دست‌های پرسنل بیمارستان است و از جمله اقدامات اصولی برای کنترل این عفونت‌ها، شست‌وشوی دست‌ها با استفاده از صابون‌های مایع و رعایت اصول بهداشتی می‌باشد. در چنین شرایطی، اگر خود عامل پیش‌گیرنده حاوی عوامل بیماری‌زا باشد، این مسئله می‌تواند باعث توسعه عفونت‌های بیمارستانی گردد(8). در جهان، پژوهش‌های زیادی بر روی عوامل میکروبی صورت گرفته است و وسایل، مکان‌ها و مواد زیادی از نظر وجود این عوامل بیماری‌زا مورد بررسی قرار گرفته‌اند که خود نشان‌دهنده اهمیت این موضوع در سراسر جهان است و اهمیت صابون و مصرف آن در مکان‌ها و مصارف مختلف بر کسی پوشیده نیست. یکی از مهم‌ترین مکان‌های مصرف آن، بیمارستان‌ها می‌باشد، به‌ویژه با توجه به وجود عوامل میکروبی و بیماری‌زایی که در این مکان‌ها وجود دارد. توجه به این موضوع، نگرش را به این سمت سوق می‌دهد که آیا صابون که خود به‌عنوان یک پاک‌کننده برای پاک‌سازی عوامل بیماری‌زا و عفونت به کار می‌رود، می‌تواند حاوی این عوامل بیماری‌زا باشد یا خیر؟ (9). مطالعه حاضر که بر مبنای آلودگی میکروبی صابون‌های مایع مورد استفاده در مراکز بهداشتی مرکز استان هرات صورت گرفته است، به‌طور اجمالی به بیان مسائلی در خصوص میزان استریل بودن یا کارآمد بودن این جزء ضروری سرویس‌های بهداشتی در بیمارستان‌ها و اهمیت آن در جلوگیری از گسترش عفونت‌ها پرداخته است. در این موضوع پژوهشگران محدودی به مطالعه آلودگی میکروبی بیمارستان‌ها پرداختند، از جمله مطالعه بررسی آلودگی میکروبی صابون مایع در هفت بیمارستان شهر مشهد انجام شد، بر اساس یافته‌های این مطالعه، ۲۶ درصد نمونه‌های اخذ‌شده از نظر میکروبی منفی و ۷۴ درصد آن‌ها مثبت بودند(8). مطالعه‌ای در شهر ایلام کشور ایران صورت گرفت که نشان داد ۵/۵۹ درصد نمونه‌ها از نظر آلودگی میکروبی مثبت و ۱/۳۸ درصد منفی و ۴/۲ درصد به صورت نامعلوم گزارش شدند که بیشترین آلودگی میکروبی در نمونه‌های مورد بررسی مربوط به سودوموناس (۶/۲۲ درصد) و کمترین آن مربوط به کلبسیلا (۳/۸ درصد) بود (10). همچنین بر اساس یافته‌های مطالعه‌ا‌ی که در شهر محمود‌آباد انجام شد ۱۸‌ درصد از افرادی که از صابون مایع استفاده می‌کردند دارای دستان پاک بودند که این مقدار در افرادی که صابون مایع استفاده نمی‌کردند برابر 5/23 درصد بود (11). در پژوهشی دیگر که توسط حمید حاجیلاری و همکارانش صورت گرفت، ۳/۱۳ درصد نمونه‌ها مثبت گزارش شدند که بیشترین آلودگی مربوط به استاف کوآگولاز منفی (۱۰ درصد) بود. از نظر آلودگی میکروبی در بخش‌های مختلف بیمارستان، بخش زایمان بیشترین درصد آلودگی را داشت (12). در مطالعه Afolabi و همکاران در لائوس نیجریه مشخص شد که صابون‌های جامد به مراتب بیشتر از صابون‌های مایع استفاده می‌شوند. در مجموع، ۳۹ درصد صابون‌ها و ۷۵ درصد جا‌‌صابونی‌ها آلوده بودند و ۳۳ درصد از صابون‌های خشک و ۶۸/۴ درصد صابون‌های مرطوب آلوده بودند و هیچ یک از صابون‌های خیلی خشک و صابون‌های مملو از آب، آلوده نبودند. میزان آلودگی صابون‌ها با شرایطی که در آن نگهداری می‌شدند، مرتبط بود (13). نکته جالب توجه این است که در مواردی به ظروف صابونی برخورد کردیم که اطراف مجرای خروجی ترشحات زیادی به‌طور نامناسب وجود داشت. این وضعیت نشان‌دهنده شست‌وشوی نامناسب ظرف جا‌‌صابونی پس از هر بار خالی شدن آن است. خود این عمل می‌تواند دلیل عمده‌ای برای آلودگی برخی از نمونه‌ها باشد.

نتیجه‌گیری
با توجه به نتایج به‌دست‌آمده از این مطالعه، غیراستریل بودن صابون مایع در بخش‌های مختلف نمونه‌گیری‌شده باعث فراوانی آلودگی‌های میکروبی (باکتری‌های کوکسی و باسیل گرم مثبت و منفی) شده است. پژوهش‌های مختلف انجام‌شده در این زمینه نیز بیان‌کننده اهمیت این موضوع می‌باشد. با توجه به یافته‌های این پژوهش، به نظر می‌رسد مشاهده جاصابونی فاقد دَرِ مناسب و یا نداشتن دَرِ ظرف جاصابونی و گاهی قرارگرفتن دست شخص در داخل ظرف جاصابونی برای برداشتن مقدار باقی مانده مایع کف ظرف، مکان نامناسب برای شست‌وشوی دست‌ها، عدم وجود جا‌‌صابونی استاندارد و کیفیت نامطلوب مایع دستشویی، احتمالاً دلایلی برای آلودگی نمونه‌ها بوده‌اند. بنابراین، به‌کارگیری دستورالعمل‌هایی در مورد نحوه استفاده از صابون مایع و شست‌وشوی دست‌ها در محل‌های مربوط به مصرف صابون، همچنین شست‌وشوی جا ‌صابونی پس از هر بار تخلیه کامل، استفاده از مایع با کیفیت و جا‌‌صابونی استاندارد، نقش مهمی در کاهش آلودگی آن خواهد داشت. با توجه به آلوده بودن خروجی جا‌‌صابونی، نیاز است بحث آلودگی خروجی جا‌صابونی به‌طور جدی مطرح گردد و شست‌وشوی آن پس از هر بار خالی شدن ظرف صابون به‌طور کامل و با دقت بیشتری مد نظر قرار گیرد. بهداشت مناسب دست‌ها به تنهایی مهم‌ترین، ساده‌ترین و ارزان‌ترین روش پیشگیری از عفونت‌های ناشی از مراقبت‌های بهداشتی و انتشار مقاومت میکروبی است.

تقدیر و تشکّر
تیم پژوهشی از دانشکده محترم علوم پزشکی و معاونت پژوهشی دانشگاه جامی و همه کسانیکه در اجرایی این مطالعه همکاری کردند، تشکر و قدر‌دانی می‌نماید. این مقاله حاصل طرح تحقیقاتی میدانی تحت عنوان "دریافت درصد آلودگی‌های میکروبی مایع دستشویی مراکز درمانی مرکز استان هرات"، در مقطع پزشکی عمومی در سال ۱۴۰۰ با کد پروپوزال2101 می‌باشد که با حمایت دانشگاه جامی افغانستان اجرا شده است.

ملاحظات اخلاقی
مطالعه حاضر پس از تأیید شورای پژوهشی دانشگاه جامی و کمیته تخصصی اخلاق در پژوهش های زیست پزشکی افغانستان از سایت https://vcr.jami.edu.af/irb با کد JIRB2101 انجام شد.

حمایت مالی
این پژوهش میدانی توسط معاونت پژوهشی دانشگاه جامی حمایت مالی شده است.

مشارکت نویسندگان
تمامی نویسندگان در تهیه مطالب این مقاله مشارکت داشتند.

تضاد منافع
نویسندگان مقاله اعلام می‌دارند که هیچ گونه تضاد منافعی در پژوهش حاضر وجود ندارد.

نوع مطالعه: مقاله كوتاه | موضوع مقاله: بهداشت محيط
دریافت: 1403/12/1 | پذیرش: 1404/1/27 | انتشار الکترونیک پیش از انتشار نهایی: 1404/2/16 | انتشار الکترونیک: 1404/1/15

فهرست منابع

1. Klevens RM, Edwards JR, Richards CL Jr, Horan TC, Gaynes RP, Pollock DA, et al. Estimating health care-associated infections and deaths in U.S. hospitals, 2002. Public Health Rep. 2007; 122(2): 160-6. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17357358/ DOI: 10.1177/003335490712200205 [DOI:10.1177/003335490712200205] [PMID] []

2. Brannigan ET, Murray E, Holmes A. Where does infection control fit into a hospital management structure? J Hosp Infect. 2009; 73(4): 392-6 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19699008/ DOI: 10.1016/j.jhin.2009.03.031 [DOI:10.1016/j.jhin.2009.03.031] [PMID]

3. Besharati R, Sadeghian A, Mamori G, Lashkardoost H, Gholami S. Sources of bacteria causing nosocomial infections at NICU of Ghaem Hospital in Mashhad, Iran. J North Khorasan Univ Med Sci. 2013; 5(1): 25-9. URL:http://journal.nkums.ac.ir/article-1-29-en.html http://dx.doi.org/10.29252/jnkums.5.1.25 [DOI:10.29252/jnkums.5.1.25]

4. Cason C, D'Accolti M, Campisciano G, Soffritti I, Ponis G, Mazzacane S, Maggiore A, Risso FM, Comar M, Caselli E. Microbial Contamination in Hospital Environment Has the Potential to Colonize Preterm Newborns' Nasal Cavities. Pathogens. 2021; 10(5): 615. DOI: 10.3390/pathogens10050615. PMID: 34067889; PMCID: PMC8156200. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8156200/ [DOI:10.3390/pathogens10050615] [PMID] []

5. Quinn BJ, Vollman K. Microbial contamination in reusable health care bath basins: An observational descriptive study. Am J Infect Control. 2025; 53(2): 271-3. https://www.ajicjournal.org/article/S0196-6553(24)00804-6/fulltext [DOI:10.1016/j.ajic.2024.10.015] [PMID]

6. Mohammadi M, Vaisi Raiegani AA, Jalali R, Ghobadi A, Salari N, Barati H. The prevalence of nosocomial infections in Iranian hospitals. J Babol Univ Med Sci. 2019; 21(1): 39-45. URL: URL: http://jbums.org/article-1-8033-en.html [DOI:10.4103/nms.nms_46_18]

7. Molazadeh P, Khanjani N, Rahimi M, Molazadeh A, Rahimi A. Fungal and Biological Contamination and Physicochemical Quality of Swimming Pools Water in Kerman, 2014 -2015: A Short Report. J Rafsanjan Univ Med Sci. 2016; 15(5): 491-500. URL: https://journal.rums.ac.ir/article-1-3238-fa.html

8. Najafpour A, Malekjafarian M, Tayeban SMR, Naseri NS. Microbial contamination of liquid soap used in seven hospitals in Mashhad in 2007. In: 12th National Environmental Health Congress; 2009; Tehran, Iran. [cited 2021 Aug 28]. Available from: https://zanko.muk.ac.ir/article-1-112-en.pdf https://civilica.com/doc/82374.

9. Kabara JJ, Brady MB. Contamination of bar soaps under "in-use" conditions. J Environ Pathol Toxicol Oncol. 1984 Jul; 5(4-5): 1-14. PMID: 6394740. https://europepmc.org/article/med/6394740

10. Asgari S, Lotfi M, Hematian A. The survey of microbial contamination of used liquid soaps in the hospital of Ilam city in 2010. J Ilam Univ Med Sci. J. Ilam Uni. Med. Sci. 2012; 20(3): 1-7. [Persian] URL: http://sjimu.medilam.ac.ir/article-1-773-en.html

11. Niknejad H, Gholami-Borujeni F, Sajjadpour Kh, Mojerlou S, Ghasemnejad R, Rafiee M. Evaluation of compliance with hygiene guidelines and microbial load of hands in bakery workers of Mahmoudabad city. Iranian J Health Environ. 2024;17(2):245-60. http://ijhe.tums.ac.ir/article-1-6879-en.html

12. Rezai S, Hajilari H, Zarei K, Mohamadian A, Bonakdari Z, Bagheri J. [Microbial Pollution of Hand Washing liquid in Imam Khomeini Hospital in Divandarreh city in 2015]. Zanko J Med Sci. 2016; 17(52): 10-7. [Persian] URL: http://zanko.muk.ac.ir/article-1-112-en.html

13. Afolabi B, Oduyebo O, Ogunsola E. Bacterial flora of commonly used soaps in three hospitals in Nigeria. East Afr Med J. 2007; 84(10): 489-95. DOI: 10.4314/eamj.v84i10.9567 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18232270/ [DOI:10.4314/eamj.v84i10.9567] [PMID]

ارسال پیام به نویسنده مسئول

بازنشر اطلاعات
	این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به تحقیقات پزشکی ترجمانی می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

Designed & Developed by : Yektaweb

نظر شما در مورد عملکرد پایگاه چیست؟
	عالی
	خوب
	متوسط
	ضعیف

تحقیقات پزشکی ترجمانی

پیوندهای داخلی

پیوندهای خارجی

تکریم ارباب رجوع