دوره 28، شماره 4 - ( زمستان 1400 )
جلد 28 شماره 4 صفحات 374-365 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Research code: 5538
Ethics code: IR.BUMS.REC.1399.401
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Hosseinzadeh M, Ramezani A A, Yousefinia A, khorashadizadeh M, Barati G, Khodadadi M. Evaluation of the observance of health protocols and requirements of the environmental and occupational health center against COVID-19 in men’s hairdresser salons of Birjand, Iran, in 2020. J Birjand Univ Med Sci. 2021; 28 (4) :365-374
URL: http://journal.bums.ac.ir/article-1-3008-fa.html
URL: http://journal.bums.ac.ir/article-1-3008-fa.html
حسین زاده مصطفی، رمضانی عباسعلی، یوسفی نیا علی، خراشادی زاده مریم، براتی قائم، خدادادی مریم. بررسی رعایت پروتکل‌های بهداشتی و الزامات مرکز سلامت محیط و کار در مبارزه با کووید -19 در آرایشگاه‌های مردانه شهر بیرجند در سال 1399. مجله علمي دانشگاه علوم پزشكي بيرجند 1400; 28 (4) :374-365
مصطفی حسین زاده1 
، عباسعلی رمضانی2 ، علی یوسفی نیا1 ، مریم خراشادی زاده3 ، قائم براتی4 ، مریم خدادادی* 5
، عباسعلی رمضانی2 ، علی یوسفی نیا1 ، مریم خراشادی زاده3 ، قائم براتی4 ، مریم خدادادی* 5
1- کمیته تحقیقات دانشجویی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی بیرجند، بیرجند، ایران
2- مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت، گروه اپیدمیولوژی و آمار زیستی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی بیرجند، بیرجند، ایران
3- گروه سلامت محیط، معاونت بهداشتی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی بیرجند، بیرجند، ایران
4- گروه سلامت محیط، معاونت بهداشتی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی بیرجند
5- مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت، گروه مهندسی بهداشت محیط، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی بیرجند، بیرجند، ایران ، maryam.khodadadi@gmail.com
2- مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت، گروه اپیدمیولوژی و آمار زیستی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی بیرجند، بیرجند، ایران
3- گروه سلامت محیط، معاونت بهداشتی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی بیرجند، بیرجند، ایران
4- گروه سلامت محیط، معاونت بهداشتی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی بیرجند
5- مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت، گروه مهندسی بهداشت محیط، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی بیرجند، بیرجند، ایران ، maryam.khodadadi@gmail.com
متن کامل [PDF 556 kb]
(547 دریافت)
| چکیده (HTML) (2172 مشاهده)
متن کامل: (431 مشاهده)
چکیده
*نشانه معناداربودن متغیّر مدنظر بر میزان رعایت پروتکل‌های بهداشتی است (05/0P≤).
جدول 2- توزیع فراوانی رعایت پروتکل‌های بهداشتی و الزامات سلامت محیط وکار افراد موردمطالعه برحسب بهداشت و حفاظت فردی
جدول3-الف) توزیع فراوانی رعایت پروتکل‌های بهداشتی و الزامات سلامت محیط وکار توسط افراد موردمطالعه برحسب بهداشت ساختمان ب) توزیع فراوانی رعایت پروتکل‌های بهداشتی افراد موردمطالعه برحسب بهداشت ابزار و تجهیزات ج) توزیع فراوانی رعایت پروتکل‌های بهداشتی افراد موردمطالعه برحسب بهداشت مواد غذایی
زمینه و هدف: کرونا ویروس تبدیل به یک پاندمی جهانی شده و بیشتر کشورهای جهان را درگیر نموده است. آرایشگاه به‌عنوان یکی از اماکن عمومی است که اغلب در اثر رعایت‌نکردن اصول بهداشتی و استفاده از لوازم آلوده می‌تواند بیماری‌های واگیر نظیر ایدز، هپاتیت و بیماری‌های پوستی را منتقل کند. این مطالعه با هدف بررسی رعایت پروتکل‌ها و دستورالعمل‌های موجود در خصوص پیشگیری و کنترل بیماری کرونا در آرایشگاه‌های مردانه شهر بیرجند در سال 1399 انجام شد.
روش تحقیق: در مطالعه مقطعی - تحلیلی حاضر با روش نمونه‌گیری تصادفی، به 145 آرایشگاه در سطح شهر بیرجند مراجعه شد. ابزار جمع‌آوری اطلاعات در این مطالعه چک‌لیست تهیه شده از آیین‌نامه راهنمای وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بود. داده‌های به‌دست‌آمده توسط نرمافزار آماری 18 SPSS و با استفاده از آزمون‌های من ویتنی و کروسکال والیس در سطح معناداری (05/0P≤) مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت.
یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد که میانگین کلی رعایت پروتکل‌های بهداشتی و الزامات سلامت محیط و کار، 52/2±28/24 و میانگین رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی در حیطه بهداشت و حفاظت فردی، بهداشت ساختمان، بهداشت ابزار و تجهیزات و بهداشت مواد غذایی به ترتیب 08/2±73/13، 68/0±31/2 ،64/0±22/7 و 11/0±01/1 بود. ارتباط معناداری بین میزان رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی و متغیر سن و منطقه جغرافیایی مشاهده شد (05/0P≤).
نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج مطالعه، لزوم آموزش در جهت رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی و نظارت مداوم توسط کارشناسان بهداشتی در آرایشگاه‌های مردانه ضروری به نظر می‌رسد.
روش تحقیق: در مطالعه مقطعی - تحلیلی حاضر با روش نمونه‌گیری تصادفی، به 145 آرایشگاه در سطح شهر بیرجند مراجعه شد. ابزار جمع‌آوری اطلاعات در این مطالعه چک‌لیست تهیه شده از آیین‌نامه راهنمای وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بود. داده‌های به‌دست‌آمده توسط نرمافزار آماری 18 SPSS و با استفاده از آزمون‌های من ویتنی و کروسکال والیس در سطح معناداری (05/0P≤) مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت.
یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد که میانگین کلی رعایت پروتکل‌های بهداشتی و الزامات سلامت محیط و کار، 52/2±28/24 و میانگین رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی در حیطه بهداشت و حفاظت فردی، بهداشت ساختمان، بهداشت ابزار و تجهیزات و بهداشت مواد غذایی به ترتیب 08/2±73/13، 68/0±31/2 ،64/0±22/7 و 11/0±01/1 بود. ارتباط معناداری بین میزان رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی و متغیر سن و منطقه جغرافیایی مشاهده شد (05/0P≤).
نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج مطالعه، لزوم آموزش در جهت رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی و نظارت مداوم توسط کارشناسان بهداشتی در آرایشگاه‌های مردانه ضروری به نظر می‌رسد.
مقدمه
امروزه کرونا ویروس تبدیل به یک پاندمی جهانی شده و تقریباً همه کشورهای جهان را درگیر نموده است. این ویروس که کرونا ویروس 2019 (2019-nCoV) یا سندرم تنفسی حاد (SARS-CoV-2) نامیده می‌شود، تهدیدی بزرگ برای سلامت جامعه می‌باشد (1).
این بیماری در اواخر دسامبر 2019، با مراجعه گروهی از بیماران به علّت ناشناخته ای که با تشخیص اولیه ذات‌الرّیه در بیمارستان‌ها بستری شده بودند، آغاز شد. این بیماران از نظر اپیدمیولوژیک به یک بازار عمده‌فروشی غذاهای دریایی و حیوانات مرطوب در ووهان، استان هوبئی، چین مربوط می‌شدند (2). بر اساس یافته‌های حاصل از تحقیقات ژنومی و همچنین حضور بعضی از خفاش ها و حیوانات زنده در این بازار، کروناویروس جدید2 CoV-SARS- ممکن است از خفاش‌ها یا موادآلوده به فضولات خفاش‌ها در این بازار یا نواحی اطراف آن منشأ گرفته باشد (3). سازمان بهداشت جهانی درتاریخ 30 ژانویه 2020 با انتشار بیانیه‌ای، شیوع کروناویروس جدید را ششمین عامل وضعیت اضطراری بهداشت عمومی در سرتاسر جهان اعلام نمود که تهدیدی نه فقط برای چین، بلکه برای تمام کشورها به شمار می‌رود (2). بدین ترتیب برای جلوگیری از انتشار کروناویروس جدید، نیاز به همکاری کارکنان بهداشتی، دولت‌ها و عموم مردم با یکدیگر می‌باشد (3).
ویروس کرونا یکی از مهم‌ترین عوامل بیماری‌زا است که در درجه اول سیستم تنفسی انسان را مورد هدف قرار داده و بر اساس آخرین گزارش‌ها، راه‌های انتقال این ویروس به عنوان یک ویروس تنفسی به طور عمده از طریق قطرات ریز تنفسی یا از طریق سرفه یا عطسه بیماران و لمس اشیاء و سطوح آلوده است (2, 1). با توجه به نبود درمان استاندارد و واکسن مؤثر برای کروناویروس جدید، بهترین راه در شرایط حاضر اجتناب از آلودگی و جلوگیری از انتشار آن است (3). همچنین در رابطه با پیشگیری و انتقال ویروس کرونا، دستورالعمل‌های بهداشتی توسط سازمان جهانی بهداشت در خصوص مشاغل و لزوم رعایت موازین بهداشتی در محیط های کار تدوین شده است (4). احتمال انتقال ویروس در اماکن عمومی که طبق آیین‌نامه بهداشت محیط به مکانهایی که متعلّق به عموم مردم می‌باشد، مثل اماکن متبرکه و زیارتگاهها، هتل‌ها، مسافرخانه‌ها، آسایشگاههای سالمندان، آرایشگاهها، مدارس و اماکن مشابه گفته می‌شود، وجود دارد چون‌که این ویروس می‌تواند به‌صورت ترشحات در سطوح دو تا سه روز و به‌صورت آئروسل در هوا تا سه ساعت زنده بماند و احتمال انتقال این ویروس در فاصله کمتر از دو متر با فرد آلوده، بیشتر است. به همین دلیل به منظور جلوگیری از شیوع این ویروس در محیط کار، انجام اقدامات پیشگیرانه ضروری می‌باشد. این اقدامات به ترتیب اولویت شامل: حذف یا جایگزینی عامل آسیب‌رسان، اقدامات مهندسی، مدیریتی و استفاده از وسایل حفاظت فردی می‌باشد. استفاده از وسایل حفاظت فردی همواره آخرین راه کنترل عوامل زیان آور در محیط کار می‌باشد؛ امّا در خصوص ویروس کرونای جدید با توجه به امکان انتقال سریع بیماری و شیوع بالا توصیه می‌گردد در محیط های کاری از روش‌های تلفیقی کنترلی یعنی مهندسی، مدیریتی و وسایل حفاظت فردی به‌صورت همزمان استفاده شود (1). آرایشگاه به عنوان یکی از اماکن عمومی می‌تواند بیماری‌های مختلفی مانند ایدز، هپاتیت BوC ، عفونت‌های باکتریایی، ویروسی، قارچی و بیماری‌های پوستی که اغلب در اثر رعایت نکردن اصول بهداشتی و استفاده از لوازم آلوده ایجاد می‌شودرا منتقل کند (5).
خطر ابتلا به بیماری کووید-19 در آرایشگاهها به دلیل اینکه ارتباط چهره‌به‌چهره با مراجعین و مواجهه فراوان با ترشحات و هوای بازدم بیماران و همچنین استفاده از وسایل و ابزار کار آلوده مانند حوله، برس و تیغ و غیره منجر به گسترش این بیماری شود، وجود دارد؛ لذا اجرای تدابیر کنترلی در این شغل به‌منظور کنترل عفونت و جلوگیری از انتقال فردی بسیار حائز اهمیت است (6, 1). لذا با توجه به نبود مطالعه‌ای در این زمینه و گسترش این بیماری در کشور و خطر بالای ابتلا به آن، هدف ما تعیین رعایت پروتکل‌ها و دستورالعمل‌های موجود در خصوص پیشگیری و کنترل بیماری کرونا در آرایشگاه‌های مردانه شهر بیرجند در سال 1399 بود.
روش تحقیق
در این مطالعه توصیفی_تحلیلی، ابتدا شهر بیرجند به ۵ منطقه جغرافیایی شمال، جنوب، شرق، غرب و مرکز تقسیم شد و سپس از بین 250 آرایشگاه مردانه موجود در سطح شهر بیرجند که بر اساس اطلاعات به دست آمده از اتحادیه صنف آرایشگران، فعالیت رسمی داشتند و با درنظرگرفتن نسبت فراوانی تعداد آرایشگاهها در هر منطقه با روش نمونه‌گیری تصادفی ساده، ۱۴۵ آرایشگاه به‌عنوان نمونه انتخاب شدند.
حجم نمونه در این مطالعه با استفاده از فرمول زیر و با توجه به نتایج مطالعه روح‌الله دهقانی و همکاران (7) و با در نظر گرفتن 51/0 P=و درصد نمره قابل قبول بودن بهداشت شخصی و 08/0 d= تعداد 145 آرایشگاه در سطح شهر بیرجند برآورد گردید و جهت برآورد حجم نمونه از فرمول زیر استفاده شد. n=Z2*p(q)/d2 ابزار جمع‌آوری اطلاعات در این مطالعه شامل دو چک‌لیست، چک لیست شماره 1 برای اطلاعات دموگرافیک شامل سن، سطح درآمد، سابقه کار، وضعیت تأهل، سطح تحصیلات و منطقه جغرافیایی و چک لیست شماره 2 تهیه شده از آیین‌نامه راهنمای گام دوم مبارزه با کووید-19 وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (8) بود. با مراجعه حضوری به تک‌تک آرایشگاهها، هدف مطالعه به آنها توضیح داده شد و پس از کسب رضایت آنها به صاحبان آرایشگاهها اطمینان داده شد که اطلاعات آنها به‌صورت محرمانه باقی خواهد ماند. چک‌لیست مذکور شامل چهار بخش: الف) بهداشت و حفاظت فردی (۱۸ سؤال)، ب) بهداشت ساختمان (۴ سؤال)، ج) بهداشت ابزار و تجهیزات (۸ سؤال) و د) بهداشت مواد غذایی (۲ سؤال) بود که در صورت رعایت هر یک از آیتم‌ها طبق آیین‌نامه، مطلوب و نمره 1 و در صورت عدم رعایت، نامطلوب و نمره صفر در نظر گرفته شد و جمع نمرات در هر کدام از بخش‌ها در صورت مطلوب بودن همه موارد و مطابقت با آیین‌نامه به ترتیب بخش الف (18 نمره)، بخش ب (4 نمره)، بخش ج ( 8نمره) و بخش د (2 نمره) و جمع نمرات همه بخش‌ها در مجموع 32 نمره در نظر گرفته شد. در نهایت داده‌های حاصل با استفاده از نرمافزار آماری 18 SPSSو Excel مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت و از آزمون آماری من ویتنی و کروسکال‌والیس جهت تحلیل نتایج استفاده گردید و سطح معنی‌دار آماری 05/0P≤ در نظر گرفته شد.
مطالعه حاضر پس از تأیید شورای پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند و کمیته اخلاق دانشگاه با کد IR.BUMS.REC.1399.401 انجام شد.
یافته‌ها
در این پژوهش ۱۴۵ آرایشگاه مردانه شهر بیرجند مورد بررسی قرار گرفت. میانگین سنی افراد موردمطالعه 10±65/35 و میانگین سابقه کاری آنها 77±10/14 بود. نتایج نشان داد که ۴0 درصد افراد مورد مطالعه، سن بین بیست تا سی‌سال، ۷۷ درصد افراد متأهل و ۴۹ درصد افراد سابقه کاری بیش از ده سال داشتند. بیشترین توزیع فراوانی سطح تحصیلات افراد مورد مطالعه دبیرستان (3/59 درصد) بود (جدول ۱). میانگین کلی رعایت پروتکل‌های بهداشتی و الزامات سلامت و محیط کار 52/2±28/24 و میانگین رعایت پروتکل‌های بهداشتی در حیطه بهداشت و حفاظت فردی 08/73±2/13 و در حیطه بهداشت ساختمان 68/31±0/2 و در حیطه بهداشت ابزار و تجهیزات 64/22±0/7 بود. در حیطه بهداشت مواد غذایی، به طور میانگین 11/01±0/1 دستورالعمل‌های بهداشتی رعایت شد (نمودار1). نتایج نشان داد که بین میزان رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی و متغیر سن (039/0P=) و منطقه جغرافیایی (001/0P=) ارتباط معناداری مشاهده شد. ارتباط معناداری میان متغیّرهای سطح تحصیلات (176/0P=)، وضعیت تأهل (082/0P=)، میزان درآمد (327/0P=) و سابقه کار (167/0P=) با میزان رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی مشاهده نشد (جدول ۱). در حیطه بهداشت و حفاظت فردی، بیشترین توزیع فراوانی رعایت پروتکل‌های بهداشتی مربوط به رعایت بهداشت دست و استفاده از ماسک و کمترین توزیع فراوانی مربوط به استفاده از شیلد و عینک حفاظتی در هنگام اصلاح بود (جدول2). در حیطه بهداشت ساختمان، استفاده از جعبه ایمن برای جمع‌آوری پسماندهای تیز و برنده بیشترین توزیع فراوانی و تخلیه و گندزدایی روزانه سطل‌های پسماند کمترین توزیع فراوانی را داشتند (جدول3_الف). در حیطه بهداشت ابزار و تجهیزات، بیشترین توزیع فراوانی مربوط به استفاده از محلول‌های ضدعفونی‌کننده و گندزدایی که ویژگی‌های لازم را داشتند و کمترین توزیع فراوانی مربوط به استفاده از دستگاه فور و چراغ‌های الکلی برای گندزدایی وسایل فلزی بود (جدول3_ب). در حیطه بهداشت مواد غذایی بیشترین رعایت مربوط به عدم استفاده از آبخوری‌ها و آب‌سردکن‌ها و همچنین تذکرات لازم مبنی‌بر ممنوع بودن مصرف مواد خوراکی و آشامیدنی به مشتریان بود (جدول3_ج).
این بیماری در اواخر دسامبر 2019، با مراجعه گروهی از بیماران به علّت ناشناخته ای که با تشخیص اولیه ذات‌الرّیه در بیمارستان‌ها بستری شده بودند، آغاز شد. این بیماران از نظر اپیدمیولوژیک به یک بازار عمده‌فروشی غذاهای دریایی و حیوانات مرطوب در ووهان، استان هوبئی، چین مربوط می‌شدند (2). بر اساس یافته‌های حاصل از تحقیقات ژنومی و همچنین حضور بعضی از خفاش ها و حیوانات زنده در این بازار، کروناویروس جدید2 CoV-SARS- ممکن است از خفاش‌ها یا موادآلوده به فضولات خفاش‌ها در این بازار یا نواحی اطراف آن منشأ گرفته باشد (3). سازمان بهداشت جهانی درتاریخ 30 ژانویه 2020 با انتشار بیانیه‌ای، شیوع کروناویروس جدید را ششمین عامل وضعیت اضطراری بهداشت عمومی در سرتاسر جهان اعلام نمود که تهدیدی نه فقط برای چین، بلکه برای تمام کشورها به شمار می‌رود (2). بدین ترتیب برای جلوگیری از انتشار کروناویروس جدید، نیاز به همکاری کارکنان بهداشتی، دولت‌ها و عموم مردم با یکدیگر می‌باشد (3).
ویروس کرونا یکی از مهم‌ترین عوامل بیماری‌زا است که در درجه اول سیستم تنفسی انسان را مورد هدف قرار داده و بر اساس آخرین گزارش‌ها، راه‌های انتقال این ویروس به عنوان یک ویروس تنفسی به طور عمده از طریق قطرات ریز تنفسی یا از طریق سرفه یا عطسه بیماران و لمس اشیاء و سطوح آلوده است (2, 1). با توجه به نبود درمان استاندارد و واکسن مؤثر برای کروناویروس جدید، بهترین راه در شرایط حاضر اجتناب از آلودگی و جلوگیری از انتشار آن است (3). همچنین در رابطه با پیشگیری و انتقال ویروس کرونا، دستورالعمل‌های بهداشتی توسط سازمان جهانی بهداشت در خصوص مشاغل و لزوم رعایت موازین بهداشتی در محیط های کار تدوین شده است (4). احتمال انتقال ویروس در اماکن عمومی که طبق آیین‌نامه بهداشت محیط به مکانهایی که متعلّق به عموم مردم می‌باشد، مثل اماکن متبرکه و زیارتگاهها، هتل‌ها، مسافرخانه‌ها، آسایشگاههای سالمندان، آرایشگاهها، مدارس و اماکن مشابه گفته می‌شود، وجود دارد چون‌که این ویروس می‌تواند به‌صورت ترشحات در سطوح دو تا سه روز و به‌صورت آئروسل در هوا تا سه ساعت زنده بماند و احتمال انتقال این ویروس در فاصله کمتر از دو متر با فرد آلوده، بیشتر است. به همین دلیل به منظور جلوگیری از شیوع این ویروس در محیط کار، انجام اقدامات پیشگیرانه ضروری می‌باشد. این اقدامات به ترتیب اولویت شامل: حذف یا جایگزینی عامل آسیب‌رسان، اقدامات مهندسی، مدیریتی و استفاده از وسایل حفاظت فردی می‌باشد. استفاده از وسایل حفاظت فردی همواره آخرین راه کنترل عوامل زیان آور در محیط کار می‌باشد؛ امّا در خصوص ویروس کرونای جدید با توجه به امکان انتقال سریع بیماری و شیوع بالا توصیه می‌گردد در محیط های کاری از روش‌های تلفیقی کنترلی یعنی مهندسی، مدیریتی و وسایل حفاظت فردی به‌صورت همزمان استفاده شود (1). آرایشگاه به عنوان یکی از اماکن عمومی می‌تواند بیماری‌های مختلفی مانند ایدز، هپاتیت BوC ، عفونت‌های باکتریایی، ویروسی، قارچی و بیماری‌های پوستی که اغلب در اثر رعایت نکردن اصول بهداشتی و استفاده از لوازم آلوده ایجاد می‌شودرا منتقل کند (5).
خطر ابتلا به بیماری کووید-19 در آرایشگاهها به دلیل اینکه ارتباط چهره‌به‌چهره با مراجعین و مواجهه فراوان با ترشحات و هوای بازدم بیماران و همچنین استفاده از وسایل و ابزار کار آلوده مانند حوله، برس و تیغ و غیره منجر به گسترش این بیماری شود، وجود دارد؛ لذا اجرای تدابیر کنترلی در این شغل به‌منظور کنترل عفونت و جلوگیری از انتقال فردی بسیار حائز اهمیت است (6, 1). لذا با توجه به نبود مطالعه‌ای در این زمینه و گسترش این بیماری در کشور و خطر بالای ابتلا به آن، هدف ما تعیین رعایت پروتکل‌ها و دستورالعمل‌های موجود در خصوص پیشگیری و کنترل بیماری کرونا در آرایشگاه‌های مردانه شهر بیرجند در سال 1399 بود.
روش تحقیق
در این مطالعه توصیفی_تحلیلی، ابتدا شهر بیرجند به ۵ منطقه جغرافیایی شمال، جنوب، شرق، غرب و مرکز تقسیم شد و سپس از بین 250 آرایشگاه مردانه موجود در سطح شهر بیرجند که بر اساس اطلاعات به دست آمده از اتحادیه صنف آرایشگران، فعالیت رسمی داشتند و با درنظرگرفتن نسبت فراوانی تعداد آرایشگاهها در هر منطقه با روش نمونه‌گیری تصادفی ساده، ۱۴۵ آرایشگاه به‌عنوان نمونه انتخاب شدند.
حجم نمونه در این مطالعه با استفاده از فرمول زیر و با توجه به نتایج مطالعه روح‌الله دهقانی و همکاران (7) و با در نظر گرفتن 51/0 P=و درصد نمره قابل قبول بودن بهداشت شخصی و 08/0 d= تعداد 145 آرایشگاه در سطح شهر بیرجند برآورد گردید و جهت برآورد حجم نمونه از فرمول زیر استفاده شد. n=Z2*p(q)/d2 ابزار جمع‌آوری اطلاعات در این مطالعه شامل دو چک‌لیست، چک لیست شماره 1 برای اطلاعات دموگرافیک شامل سن، سطح درآمد، سابقه کار، وضعیت تأهل، سطح تحصیلات و منطقه جغرافیایی و چک لیست شماره 2 تهیه شده از آیین‌نامه راهنمای گام دوم مبارزه با کووید-19 وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (8) بود. با مراجعه حضوری به تک‌تک آرایشگاهها، هدف مطالعه به آنها توضیح داده شد و پس از کسب رضایت آنها به صاحبان آرایشگاهها اطمینان داده شد که اطلاعات آنها به‌صورت محرمانه باقی خواهد ماند. چک‌لیست مذکور شامل چهار بخش: الف) بهداشت و حفاظت فردی (۱۸ سؤال)، ب) بهداشت ساختمان (۴ سؤال)، ج) بهداشت ابزار و تجهیزات (۸ سؤال) و د) بهداشت مواد غذایی (۲ سؤال) بود که در صورت رعایت هر یک از آیتم‌ها طبق آیین‌نامه، مطلوب و نمره 1 و در صورت عدم رعایت، نامطلوب و نمره صفر در نظر گرفته شد و جمع نمرات در هر کدام از بخش‌ها در صورت مطلوب بودن همه موارد و مطابقت با آیین‌نامه به ترتیب بخش الف (18 نمره)، بخش ب (4 نمره)، بخش ج ( 8نمره) و بخش د (2 نمره) و جمع نمرات همه بخش‌ها در مجموع 32 نمره در نظر گرفته شد. در نهایت داده‌های حاصل با استفاده از نرمافزار آماری 18 SPSSو Excel مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت و از آزمون آماری من ویتنی و کروسکال‌والیس جهت تحلیل نتایج استفاده گردید و سطح معنی‌دار آماری 05/0P≤ در نظر گرفته شد.
مطالعه حاضر پس از تأیید شورای پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند و کمیته اخلاق دانشگاه با کد IR.BUMS.REC.1399.401 انجام شد.
یافته‌ها
در این پژوهش ۱۴۵ آرایشگاه مردانه شهر بیرجند مورد بررسی قرار گرفت. میانگین سنی افراد موردمطالعه 10±65/35 و میانگین سابقه کاری آنها 77±10/14 بود. نتایج نشان داد که ۴0 درصد افراد مورد مطالعه، سن بین بیست تا سی‌سال، ۷۷ درصد افراد متأهل و ۴۹ درصد افراد سابقه کاری بیش از ده سال داشتند. بیشترین توزیع فراوانی سطح تحصیلات افراد مورد مطالعه دبیرستان (3/59 درصد) بود (جدول ۱). میانگین کلی رعایت پروتکل‌های بهداشتی و الزامات سلامت و محیط کار 52/2±28/24 و میانگین رعایت پروتکل‌های بهداشتی در حیطه بهداشت و حفاظت فردی 08/73±2/13 و در حیطه بهداشت ساختمان 68/31±0/2 و در حیطه بهداشت ابزار و تجهیزات 64/22±0/7 بود. در حیطه بهداشت مواد غذایی، به طور میانگین 11/01±0/1 دستورالعمل‌های بهداشتی رعایت شد (نمودار1). نتایج نشان داد که بین میزان رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی و متغیر سن (039/0P=) و منطقه جغرافیایی (001/0P=) ارتباط معناداری مشاهده شد. ارتباط معناداری میان متغیّرهای سطح تحصیلات (176/0P=)، وضعیت تأهل (082/0P=)، میزان درآمد (327/0P=) و سابقه کار (167/0P=) با میزان رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی مشاهده نشد (جدول ۱). در حیطه بهداشت و حفاظت فردی، بیشترین توزیع فراوانی رعایت پروتکل‌های بهداشتی مربوط به رعایت بهداشت دست و استفاده از ماسک و کمترین توزیع فراوانی مربوط به استفاده از شیلد و عینک حفاظتی در هنگام اصلاح بود (جدول2). در حیطه بهداشت ساختمان، استفاده از جعبه ایمن برای جمع‌آوری پسماندهای تیز و برنده بیشترین توزیع فراوانی و تخلیه و گندزدایی روزانه سطل‌های پسماند کمترین توزیع فراوانی را داشتند (جدول3_الف). در حیطه بهداشت ابزار و تجهیزات، بیشترین توزیع فراوانی مربوط به استفاده از محلول‌های ضدعفونی‌کننده و گندزدایی که ویژگی‌های لازم را داشتند و کمترین توزیع فراوانی مربوط به استفاده از دستگاه فور و چراغ‌های الکلی برای گندزدایی وسایل فلزی بود (جدول3_ب). در حیطه بهداشت مواد غذایی بیشترین رعایت مربوط به عدم استفاده از آبخوری‌ها و آب‌سردکن‌ها و همچنین تذکرات لازم مبنی‌بر ممنوع بودن مصرف مواد خوراکی و آشامیدنی به مشتریان بود (جدول3_ج).
نمودار1- حداقل، حداکثر و میانگین رعایت پروتکل‌های بهداشتی و الزامات سلامت محیط وکار توسط افراد موردمطالعه
جدول 1- مقایسه میانگین رعایت پروتکل‌های بهداشتی و الزامات سلامت محیط وکار برحسب متغیرهای دموگرافیک در افراد موردمطالعه
| متغیر | محدوده | تعداد | درصد | میانگین | P value |
| سن | 20 تا 30 سال | 58 | 40 | 75/23 | 039/0* |
| 30 تا 40 سال | 48 | 1/33 | 22/24 | ||
| بیش از 40 سال | 39 | 9/26 | 12/25 | ||
| سطح تحصیلات | ابتدایی و راهنمایی | 38 | 2/26 | 55/25 | 176/0 |
| دبیرستان | 86 | 3/59 | 94/23 | ||
| دانشگاهی | 21 | 5/14 | 19/24 | ||
| وضعیت تاهل | مجرد | 33 | 8/22 | 57/23 | 082/0 |
| متاهل | 112 | 2/77 | 49/24 | ||
| سابقه کار | کمتر از 5 سال | 33 | 8/22 | 75/23 | 167/0 |
| 5 تا 10 سال | 41 | 3/28 | 95/23 | ||
| بیش از 10 سال | 71 | 49 | 71/24 | ||
| میزان درآمد | کمتر از 5/1 میلیون تومان | 47 | 9/41 | 4/24 | 327/0 |
| 5/1 تا 2 میلیون تومان | 36 | 1/32 | 66/23 | ||
| بیش از 2 میلیون تومان | 29 | 26 | 06/24 | ||
| منطقه | مرکز | 30 | 7/20 | 30/25 | 001/0* |
| شرق | 30 | 7/20 | 84/23 | ||
| غرب | 25 | 2/17 | 88/23 | ||
| شمال | 30 | 7/20 | 83/22 | ||
| جنوب | 30 | 7/20 | 50/25 |
جدول 2- توزیع فراوانی رعایت پروتکل‌های بهداشتی و الزامات سلامت محیط وکار افراد موردمطالعه برحسب بهداشت و حفاظت فردی
| درصد | تعداد | عنوان | ردیف |
| 6/96 | 140 | آیا آرایشگر در هنگام اصلاح از ماسک استفاده می‌کند؟ | 1 |
| 29 | 42 | آیا آرایشگر در هنگام اصلاح از شیلد و عینک حفاظتی استفاده می‌کند؟ | 2 |
| 3/90 | 131 | آیا فاصله حداقل یک متر بین افراد در آرایشگاه رعایت می‌شود؟ | 3 |
| 9/66 | 97 | آیا آرایشگر از روپوش تمیز و لباس آستین‌دار استفاده می‌کند؟ | 4 |
| 7/31 | 46 | آیا آرایشگر در هنگام اصلاح از دستکش استفاده می‌کند؟ | 5 |
| 1/62 | 90 | آیا پوستر راهنمای نحوه صحیح شستشوی دست‌ها در معرض دید مراجعه‌کنندگان نصب شده است؟ | 6 |
| 1/44 | 64 | آیا لباس کار آرایشگر روزانه شستشو و گندزدایی می‌شود؟ | 7 |
| 8/33 | 49 | آیا پوسترهای هشداردهنده در مورد انتقال بیماری کرونا نصب شده است؟ | 8 |
| 6/87 | 127 | آیا توصیه و در اختیار قراردادن ماسک ساده به مشتریان در صورت فراموش نمودن ماسک انجام می‌شود؟ | 9 |
| 2/97 | 141 | آیا از پذیرش مشتریان با علایم تب، سرفه، گلودرد و تنگی تنفسی جلوگیری می‌شود؟ | 10 |
| 8/73 | 107 | آیا نوبت‌دهی به‌صورت تلفنی و یا اینترنتی انجام می‌شود؟ | 11 |
| 9/97 | 142 | آیا بهداشت دست شامل شست‌وشوی دست‌ها با آب و صابون و یا محلول‌های ضدعفونی انجام می‌شود؟ | 12 |
| 6/98 | 143 | آیا دریافت وجه از طریق کارت‌خوان انجام می‌شود؟ | 13 |
| 4/92 | 134 | آیا کد رهگیری از سامانه salamat.gov.ir دریافت شده است؟ | 14 |
| 2/97 | 141 | آیا همه کارکنان مشمول، کارت بهداشت معتبر دارند؟ | 15 |
| 9/97 | 142 | آیا هر یک از مشتریان وسایل شخصی مخصوص اصلاح به همراه خود می‌آوردند؟ | 16 |
| 3/79 | 115 | آیا از وسایل مشترک برای آرایش و پیرایش استفاده می‌شود؟ | 17 |
| 6/96 | 140 | در صورت استفاده از وسایل مشترک، آیا گندزدایی به‌صورت صحیح انجام می‌شود؟ | 18 |
جدول3-الف) توزیع فراوانی رعایت پروتکل‌های بهداشتی و الزامات سلامت محیط وکار توسط افراد موردمطالعه برحسب بهداشت ساختمان ب) توزیع فراوانی رعایت پروتکل‌های بهداشتی افراد موردمطالعه برحسب بهداشت ابزار و تجهیزات ج) توزیع فراوانی رعایت پروتکل‌های بهداشتی افراد موردمطالعه برحسب بهداشت مواد غذایی
| (الف) | |||
| درصد | تعداد | عنوان | ردیف |
| 8/44 | 65 | آیا تهویه مناسب، به‌طوری‌که هوای تازه همیشه در جریان باشد وجود دارد؟ | 1 |
| 7/89 | 130 | آیا کلیه پسماندهای تیز و برنده در جعبه ایمن (safety box) جمع‌آوری می‌گردد ؟ | 2 |
| 4/81 | 118 | آیا سطل زباله درب‌دار پدالی برای پسماندهای تولیدی دارد؟ | 3 |
| 2/15 | 22 | آیا تخلیه روزانه سطل‌های پسماند و گندزدایی سطل‌ها انجام می‌شود؟ | 4 |
| (ب) | |||
| درصد | تعداد | عنوان | ردیف |
| 2/95 | 138 | آیا تجهیزاتی مانند حوله، سربند، پیش‌بند و... یکبار مصرف استفاده می‌شود؟ | 1 |
| 3/99 | 144 | آیا صابون مایع و دستمال کاغذی در توالت‌ها و سرویس‌های بهداشتی وجود دارد؟ | 2 |
| 9/97 | 142 | آیا دستگیره در ورودی و سایر سطوحی که در معرض تماس مشترک هست بطور مرتب گندزدایی می‌شود؟ | 3 |
| 9/97 | 142 | آیا گندزدایی سطوح و تجهیزات با استفاده از مواد گندزدای مناسب بعد از هر اصلاح انجام می‌شود؟ | 4 |
| 2/97 | 141 | آیا در آرایشگاه محلول‌های ضدعفونی دست برای شاغلین و مراجعه‌کنندگان موجود است؟ | 5 |
| 3/99 | 144 | آیا بعد از انجام هرگونه امور آرایشی کلیه وسایل حفاظتی استفاده شده به نحو صحیح دفع می‌شود؟ | 6 |
| 9/35 | 52 | آیا از دستگاه فور و یا چراغ‌های الکلی برای گندزدایی وسایل فلزی استفاده می‌شود؟ | 7 |
| 100 | 145 | آیا محلول‌های ضدعفونی‌کننده و گندزدای مورداستفاده دارای ویژگی‌های لازم می‌باشند؟ | 8 |
| (ج) | |||
| درصد | تعداد | عنوان | ردیف |
| 6/98 | 143 | آیا از آبخوری‌ها و آب‌سردکن‌ها در آرایشگاهها استفاده نمی‌شود؟ | 1 |
| 100 | 145 | آیا تذکرات لازم مبنی‌بر ممنوع بودن مصرف مواد خوراکی و آشامیدنی به مشتریان داده شده است؟ | 2 |
بحث
مطالعه حاضر با هدف تعیین رعایت پروتکل‌های بهداشتی و الزامات سلامت و محیط وکار در مبارزه با COVID-19 در آرایشگاه‌های مردانه شهر بیرجند در سال 1399 انجام شد و نتایج در مورد عملکرد متصدیان آرایشگاهها حاکی از عملکرد خوب در رعایت پروتکل‌های بهداشتی در آرایشگاه‌های مردانه شهر بیرجند بوده که این نتایج با مطالعه صادقی و همکاران همخوانی دارد که در مطالعه مدنظر عملکرد آرایشگران در رابطه با بیماری های عفونی در آرایشگاه‌های زنانه شهر گرگان در سطح خوبی قرار داشت (9).
رعایت بهداشت فردی برای کنترل و پیشگیری از بیماری کووید-19 توسط همه افراد جامعه الزامی می‌باشد (10). نتایج مطالعه حاضر نشان می‌دهد که 77درصد دستورالعمل‌های بهداشتی در حیطه بهداشت و حفاظت فردی توسط آرایشگران مرد سطح شهر بیرجند، به منظور جلوگیری از شیوع ویروس کرونا رعایت می‌شد. یکی از مهم‌ترین موضوعات در حیطه بهداشت فردی در پیشگیری از این ویروس، استفاده از ماسک می‌باشد که علاوه بر بهداشت دست و فاصله ایمنی، می تواند روش مؤثری برای جلوگیری از انتقال و شیوع بیماری‌های عفونی تنفسی نظیر COVID-19 و همچنین کاهش نقش افراد بدون علامت و یا علائم ضعیف به COVID-19 در انتقال بیماری باشد (12, 11). نتایج مطالعه حاضر نشان داد که 6/96درصد آرایشگران در هنگام اصلاح از ماسک استفاده می‌کردند که نسبت به مطالعه‌های گذشته (14, 13)، افزایش چشمگیری داشته است که مهم‌ترین دلیل آن بالابردن سطح حساسیت در نتیجه آموزش مسائل بهداشت محیطی در پیشگیری از کرونا توسط سازمان‌های دست‌اندرکار بوده است. طبق نتایج مطالعه Vincent Chi-ChungCheng و همکاران، استفاده از ماسک در سطح جامعه می‌تواند میزان انتشار بزاق آلوده و قطرات تنفسی را از افراد مبتلا به COVID-19 کاهش داده و به کنترل COVID-19 کمک کند (11).
نتایج نشان می‌دهد که رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی در حیطه بهداشت ساختمان در آرایشگاه‌های مورد بررسی 75/57درصد می‌باشد. 8/44درصد آرایشگاه‌های موردمطالعه دارای تهویه مناسب بوده و 7/89درصد از جعبه ایمن[1] به‌منظور جمع‌آوری پسماندهای تیز و برنده استفاده می‌کردند. همچنین در 4/81درصد آرایشگاهها از سطل زباله درب‌دار استفاده می‌شد که به نظر می‌رسد یکی از دلایل اصلی رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی در این حیطه، بازرسی‌های منظم و روتین کارشناسان بهداشت محیط و ملزم نمودن متصدیان این صنف در جهت رعایت اصول مد نظر در این زمینه می‌باشد. در مطالعه ززولی و همکاران، وضعیت بهداشت محیط آرایشگاه‌های بخش بهنمیر، شهر بابلسر واقع در استان مازندران مورد مطالعه قرار گرفت و نتایج نشان داد که تهویه در همه آرایشگاه‌های مورد بررسی مناسب بوده و تفکیک زباله‌های نوک تیز در 60 درصد آرایشگاهها انجام شده و سطل زباله درب‌دار در 88درصد در این اماکن وجود داشت (14). همچنین مطالعه دهقانی و همکاران با هدف تعیین وضعیت بهداشت محیطی سالن‌های زیبایی کاشان انجام شد و نتایج نشان داد که 3/52درصد آرایشگاهها دارای تهویه مناسب بوده و نیز 9/65درصد به منظور دفع پسماند از سطل‌های زباله استفاده می کردند (7).
نتایج حاکی از رعایت 90درصدی دستورالعمل‌های بهداشتی در حیطه بهداشت ابزار و تجهیزات مورداستفاده در آرایشگاهها می‌باشد. گندزدایی سطوح و تجهیزات در 9/97درصد آرایشگاهها با استفاده از مواد گندزدای مناسب صورت می‌گرفت. مواد گندزدا نظیر الکل‌ها و محلول‌های هیپوکلریت، می‌توانند روشی مؤثر در برابر ویروس‌های SARS-CoV در سطوح باشند. مطالعه Kampf و همکاران نشان داده است که ویروس COVID-19 می‌تواند تا 9 روز در سطح آلوده زنده بماند که باعث افزایش گسترش آن می‌شود، بنابراین به منظور کاهش انتقال عفونت، سازمان جهانی بهداشت (WHO)[2] توصیه به استفاده از مواد گندزدای مناسب که می‌توانند ویروس را غیرفعال و از بین ببرند، کرده است (15). در 95درصد آرایشگاهها تجهیزاتی مانند حوله، سربند، پیش‌بند و... یکبار مصرف در صورت درخواست مشتری استفاده می‌شد و 9/35درصد از دستگاه فور و یا چراغ های الکلی برای گندزدایی وسایل فلزی استفاده می‌کردند. در مطالعه صادقی و همکاران، وضعیت کنترل عفونت و گندزداهای مورد استفاده در آرایشگاهها و سالن‌های زیبایی شهر گرگان بررسی شد و نتایج نشان داد که 7/96درصد آرایشگران، لوازم مورد استفاده را بعد از هر آرایش گندزدایی شده و همچنین 88درصد از لوازم یکبارمصرف استفاده می‌کردند (9).
در مطالعه Ayano Wakjira عملکرد آرایشگران و کارکنان سالن های زیبایی در رابطه با شیوع ویروس HIV[3] در اتیوپی، تناوب گندزدایی محیط کار و تجهیزات مورد استفاده به صورت روزانه و هفتگی به ترتیب 4/28درصد و 8/35درصد بوده و 4/23درصد نیز برای گندزدایی تجهیزات از چراغ الکلی استفاده می کردند (16).
در مطالعه حاضر بین میزان عملکرد آرایشگران در ارتباط با رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی و متغیر سن ارتباط آماری معناداری مشاهده شد، مشابه نتایج مطالعه کرمی که ارتباط معناداری بین سن و عملکرد آرایشگران را نشان داد (17)؛ امّا در مطالعه قانعیان در بررسی آرایشگاه‌های زنانه شهر یزد ارتباط معناداری مشاهده نشده است (18). همچنین با افزایش سن آرایشگران، میزان عملکرد آنها افزایش پیدا کرده که با مطالعه Amodioبا عنوان دانش، نگرش و خطر ابتلا به عفونت های2HIV، HBV[4] و HCV[5] در آرایشگاه‌های شهر پالرمو، همخوانی دارد که شاید دلیل این امر کسب اطلاعات از طریق تجربه کاری و یا گذراندن دوره‌های آموزشی لازم باشد (19). همچنین ارتباط معناداری میان متغیّرهای سطح تحصیلات و میزان درآمد با میزان عملکرد آرایشگران در ارتباط با رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی مشاهده نشد. در همین راستا، در مطالعه هنرور بین عملکرد آرایشگران شهر شیراز در خصوص کنترل عفونت با متغیرهای سطح تحصیلات و میزان درآمد، ارتباط معناداری مشاهده نشد (20)؛ امّا در مطالعه صادقی و همکاران (9) رابطه معناداری میان متغیرهای سطح تحصیلات و میزان درآمد با عملکرد آرایشگران نسبت به کنترل عفونت مشاهده شد. محیط آرایشگاه یکی از محیط‌های بسیار مهم در انتقال بیماری های مختلف از جمله کووید-19 می‌باشد و تعداد مراجعه کنندگان به این اماکن بسیار زیاد بوده و بنابراین توجه ویژه به آموزش و پایش مستمر رعایت پروتکل‌های بهداشتی در این زمینه ضروری می‌باشد.
نتیجه‌گیری
بر اساس نتایج مطالعه میزان رعایت پروتکل‌های بهداشتی و الزامات سلامت محیط و کار در آرایشگاه‌های مردانه سطح شهر بیرجند و همچنین رعایت مسائل بهداشت فردی و گندزدایی وسایل و تجهیزات از کیفیت نسبتاً مطلوبی برخوردار بود که این امر می‌تواند به عنوان یک اقدام پیشگیرانه به منظور جلوگیری از شیوع ویروس کرونا در محیط های کار ضروری باشد؛ امّا با توجه به اینکه بیماری کووید-19 یک بیماری بسیار مسری می‌باشد که تاکنون همه افراد جامعه علیه آن واکسینه نشده‌اند و افزایش روزانه میزان مرگ‌ومیر ناشی از این بیماری، رعایت کامل پروتکل‌های بهداشتی و الزامات سلامت و محیط وکار در اماکن عمومی و از جمله آرایشگاهها ضروری به نظر می‌رسد؛ لذا انجام مراقبت و آموزش در جهت رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی در این اماکن به‌طورجدی باید موردتوجه بازرسان مراکز بهداشتی و درمانی قرارگیرد.
تقدیر و تشکّر
این مطالعه، با حمایت مالی معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی بیرجند با کد طرح 5538 انجام شده است. نویسندگان مراتب تشکر و قدردانی خود را از مسئولین و کارشناسان محترم آن معاونت، دانشکده بهداشت و همه کسانی که در اجرای این تحقیق همکاری نمودند، اعلام می‌نمایند.
تضاد منافع
نویسندگان مقاله اعلام می‌دارند که هیچ گونه تضاد منافعی در پژوهش حاضر وجود ندارد.
مطالعه حاضر با هدف تعیین رعایت پروتکل‌های بهداشتی و الزامات سلامت و محیط وکار در مبارزه با COVID-19 در آرایشگاه‌های مردانه شهر بیرجند در سال 1399 انجام شد و نتایج در مورد عملکرد متصدیان آرایشگاهها حاکی از عملکرد خوب در رعایت پروتکل‌های بهداشتی در آرایشگاه‌های مردانه شهر بیرجند بوده که این نتایج با مطالعه صادقی و همکاران همخوانی دارد که در مطالعه مدنظر عملکرد آرایشگران در رابطه با بیماری های عفونی در آرایشگاه‌های زنانه شهر گرگان در سطح خوبی قرار داشت (9).
رعایت بهداشت فردی برای کنترل و پیشگیری از بیماری کووید-19 توسط همه افراد جامعه الزامی می‌باشد (10). نتایج مطالعه حاضر نشان می‌دهد که 77درصد دستورالعمل‌های بهداشتی در حیطه بهداشت و حفاظت فردی توسط آرایشگران مرد سطح شهر بیرجند، به منظور جلوگیری از شیوع ویروس کرونا رعایت می‌شد. یکی از مهم‌ترین موضوعات در حیطه بهداشت فردی در پیشگیری از این ویروس، استفاده از ماسک می‌باشد که علاوه بر بهداشت دست و فاصله ایمنی، می تواند روش مؤثری برای جلوگیری از انتقال و شیوع بیماری‌های عفونی تنفسی نظیر COVID-19 و همچنین کاهش نقش افراد بدون علامت و یا علائم ضعیف به COVID-19 در انتقال بیماری باشد (12, 11). نتایج مطالعه حاضر نشان داد که 6/96درصد آرایشگران در هنگام اصلاح از ماسک استفاده می‌کردند که نسبت به مطالعه‌های گذشته (14, 13)، افزایش چشمگیری داشته است که مهم‌ترین دلیل آن بالابردن سطح حساسیت در نتیجه آموزش مسائل بهداشت محیطی در پیشگیری از کرونا توسط سازمان‌های دست‌اندرکار بوده است. طبق نتایج مطالعه Vincent Chi-ChungCheng و همکاران، استفاده از ماسک در سطح جامعه می‌تواند میزان انتشار بزاق آلوده و قطرات تنفسی را از افراد مبتلا به COVID-19 کاهش داده و به کنترل COVID-19 کمک کند (11).
نتایج نشان می‌دهد که رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی در حیطه بهداشت ساختمان در آرایشگاه‌های مورد بررسی 75/57درصد می‌باشد. 8/44درصد آرایشگاه‌های موردمطالعه دارای تهویه مناسب بوده و 7/89درصد از جعبه ایمن[1] به‌منظور جمع‌آوری پسماندهای تیز و برنده استفاده می‌کردند. همچنین در 4/81درصد آرایشگاهها از سطل زباله درب‌دار استفاده می‌شد که به نظر می‌رسد یکی از دلایل اصلی رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی در این حیطه، بازرسی‌های منظم و روتین کارشناسان بهداشت محیط و ملزم نمودن متصدیان این صنف در جهت رعایت اصول مد نظر در این زمینه می‌باشد. در مطالعه ززولی و همکاران، وضعیت بهداشت محیط آرایشگاه‌های بخش بهنمیر، شهر بابلسر واقع در استان مازندران مورد مطالعه قرار گرفت و نتایج نشان داد که تهویه در همه آرایشگاه‌های مورد بررسی مناسب بوده و تفکیک زباله‌های نوک تیز در 60 درصد آرایشگاهها انجام شده و سطل زباله درب‌دار در 88درصد در این اماکن وجود داشت (14). همچنین مطالعه دهقانی و همکاران با هدف تعیین وضعیت بهداشت محیطی سالن‌های زیبایی کاشان انجام شد و نتایج نشان داد که 3/52درصد آرایشگاهها دارای تهویه مناسب بوده و نیز 9/65درصد به منظور دفع پسماند از سطل‌های زباله استفاده می کردند (7).
نتایج حاکی از رعایت 90درصدی دستورالعمل‌های بهداشتی در حیطه بهداشت ابزار و تجهیزات مورداستفاده در آرایشگاهها می‌باشد. گندزدایی سطوح و تجهیزات در 9/97درصد آرایشگاهها با استفاده از مواد گندزدای مناسب صورت می‌گرفت. مواد گندزدا نظیر الکل‌ها و محلول‌های هیپوکلریت، می‌توانند روشی مؤثر در برابر ویروس‌های SARS-CoV در سطوح باشند. مطالعه Kampf و همکاران نشان داده است که ویروس COVID-19 می‌تواند تا 9 روز در سطح آلوده زنده بماند که باعث افزایش گسترش آن می‌شود، بنابراین به منظور کاهش انتقال عفونت، سازمان جهانی بهداشت (WHO)[2] توصیه به استفاده از مواد گندزدای مناسب که می‌توانند ویروس را غیرفعال و از بین ببرند، کرده است (15). در 95درصد آرایشگاهها تجهیزاتی مانند حوله، سربند، پیش‌بند و... یکبار مصرف در صورت درخواست مشتری استفاده می‌شد و 9/35درصد از دستگاه فور و یا چراغ های الکلی برای گندزدایی وسایل فلزی استفاده می‌کردند. در مطالعه صادقی و همکاران، وضعیت کنترل عفونت و گندزداهای مورد استفاده در آرایشگاهها و سالن‌های زیبایی شهر گرگان بررسی شد و نتایج نشان داد که 7/96درصد آرایشگران، لوازم مورد استفاده را بعد از هر آرایش گندزدایی شده و همچنین 88درصد از لوازم یکبارمصرف استفاده می‌کردند (9).
در مطالعه Ayano Wakjira عملکرد آرایشگران و کارکنان سالن های زیبایی در رابطه با شیوع ویروس HIV[3] در اتیوپی، تناوب گندزدایی محیط کار و تجهیزات مورد استفاده به صورت روزانه و هفتگی به ترتیب 4/28درصد و 8/35درصد بوده و 4/23درصد نیز برای گندزدایی تجهیزات از چراغ الکلی استفاده می کردند (16).
در مطالعه حاضر بین میزان عملکرد آرایشگران در ارتباط با رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی و متغیر سن ارتباط آماری معناداری مشاهده شد، مشابه نتایج مطالعه کرمی که ارتباط معناداری بین سن و عملکرد آرایشگران را نشان داد (17)؛ امّا در مطالعه قانعیان در بررسی آرایشگاه‌های زنانه شهر یزد ارتباط معناداری مشاهده نشده است (18). همچنین با افزایش سن آرایشگران، میزان عملکرد آنها افزایش پیدا کرده که با مطالعه Amodioبا عنوان دانش، نگرش و خطر ابتلا به عفونت های2HIV، HBV[4] و HCV[5] در آرایشگاه‌های شهر پالرمو، همخوانی دارد که شاید دلیل این امر کسب اطلاعات از طریق تجربه کاری و یا گذراندن دوره‌های آموزشی لازم باشد (19). همچنین ارتباط معناداری میان متغیّرهای سطح تحصیلات و میزان درآمد با میزان عملکرد آرایشگران در ارتباط با رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی مشاهده نشد. در همین راستا، در مطالعه هنرور بین عملکرد آرایشگران شهر شیراز در خصوص کنترل عفونت با متغیرهای سطح تحصیلات و میزان درآمد، ارتباط معناداری مشاهده نشد (20)؛ امّا در مطالعه صادقی و همکاران (9) رابطه معناداری میان متغیرهای سطح تحصیلات و میزان درآمد با عملکرد آرایشگران نسبت به کنترل عفونت مشاهده شد. محیط آرایشگاه یکی از محیط‌های بسیار مهم در انتقال بیماری های مختلف از جمله کووید-19 می‌باشد و تعداد مراجعه کنندگان به این اماکن بسیار زیاد بوده و بنابراین توجه ویژه به آموزش و پایش مستمر رعایت پروتکل‌های بهداشتی در این زمینه ضروری می‌باشد.
نتیجه‌گیری
بر اساس نتایج مطالعه میزان رعایت پروتکل‌های بهداشتی و الزامات سلامت محیط و کار در آرایشگاه‌های مردانه سطح شهر بیرجند و همچنین رعایت مسائل بهداشت فردی و گندزدایی وسایل و تجهیزات از کیفیت نسبتاً مطلوبی برخوردار بود که این امر می‌تواند به عنوان یک اقدام پیشگیرانه به منظور جلوگیری از شیوع ویروس کرونا در محیط های کار ضروری باشد؛ امّا با توجه به اینکه بیماری کووید-19 یک بیماری بسیار مسری می‌باشد که تاکنون همه افراد جامعه علیه آن واکسینه نشده‌اند و افزایش روزانه میزان مرگ‌ومیر ناشی از این بیماری، رعایت کامل پروتکل‌های بهداشتی و الزامات سلامت و محیط وکار در اماکن عمومی و از جمله آرایشگاهها ضروری به نظر می‌رسد؛ لذا انجام مراقبت و آموزش در جهت رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی در این اماکن به‌طورجدی باید موردتوجه بازرسان مراکز بهداشتی و درمانی قرارگیرد.
تقدیر و تشکّر
این مطالعه، با حمایت مالی معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی بیرجند با کد طرح 5538 انجام شده است. نویسندگان مراتب تشکر و قدردانی خود را از مسئولین و کارشناسان محترم آن معاونت، دانشکده بهداشت و همه کسانی که در اجرای این تحقیق همکاری نمودند، اعلام می‌نمایند.
تضاد منافع
نویسندگان مقاله اعلام می‌دارند که هیچ گونه تضاد منافعی در پژوهش حاضر وجود ندارد.
منابع:
1- Rafeemanesh E, Ahmadi F, Movahhed T, Abdollahi O. A Review on Recent Guidelines and Articles about Prevention of Covid-19 Infection in Dental Settings.J Mashhad Dent Sch. 2020; 44(3): 299-307. [Persian]. DOI: 10.22038/JMDS.2020.48058.1907
2- Rothan HA, Byrareddy SN. The epidemiology and pathogenesis of coronavirus disease (COVID-19) outbreak.. J Autoimmun. 2020; 102433. DOI: 10.1016/j.jaut.2020.102433
3- Tavakoli A, Vahdat K, Keshavarz M. Novel Coronavirus Disease 2019 (COVID-19): An Emerging Infectious Disease in the 21st Century. Iran South Med J. 2020; 22 (6): 432-450. [Persian]. DOI: 10.29252/ismj.22.6.432
4- Rafeemanesh E, Rahimpour F, Memarzadeh M. Approaches for Covid-19 infection control in the workplaces. Occup Med. 2019; 11(4). [Persian]. DOI: 10.18502/tkj.v11i4.3653
5- Sadeghi M, Charkazi A, Behnampour N, Zafarzadeh A, Garezgar S, Davoudinia S, et al. Evaluation of infection control and disinfection used in barbershops and beauty salons in Gorgan. Health Environ. 2015; 7(4): 427-36. [Persian]. Link
6- Doshmangir L, Mahbub Ahari A, Qolipour K, Azami-Aghdash S, Kalankesh L, Doshmangir P, et al . East Asia's Strategies for Effective Response to COVID-19: Lessons Learned for Iran. Manage Strat Health Syst. 2020; 4(4): 370-373. [Persian]. DOI: 10.18502/mshsj.v4i4.2542
7- Dehghani R, Mesgari L, Fathi Moghadam M, Rezaian F, Nasudian F, Sudayfian E, et al. Studying the environmental health status of beauty salons of Kashan. Int J Epidemiol Res. 2017; 4(1): 24-30. Link
8- Ministry of Health and Medical Education of the Islamic Republic of Iran. The guideline of the second step in the fight against Covid-19 social distance and health requirements of environment and work in the barbershop. 2020; [cited 2020 April]. Available at: http://eoh.behdashtcdn.ir/159.pdf. Accessed 2021 May.
9- Sadeghi M, Charkazi A, Zafarzadeh A, Borgheie P, Garezgar S, Davoudinia S. Assessing the Adequacy of Knowledge, Attitude and Practice of of the Female Hairdressers Working in the Gorgan Beauty Salons Towrads Infectious Diseases. community health j. 2016; 10(3): 36-44. [Persian]. Link
10- Zorriehzahra MJ, Dadar M, Ziarati M, Seidgar M, Hassantabar F, Ghasemi M, et al. A Perspective on the Origin of COVID-19 and Its Epidemic Situation in Iran and the World. J Mar Med. 2020; 2(1): 41-52. [Persian]. DOI: 10.30491/2.1.2
11- Cheng VC-C, Wong S-C, Chuang VW-M, So SY-C, Chen JH-K, Sridhar S, et al. The role of community-wide wearing of face mask for control of coronavirus disease 2019 (COVID-19) epidemic due to SARS-CoV-2. J Infect. 2020; 81(1): 107-14. DOI: 10.1016/j.jinf.2020.04.024
12- Esposito S, Principi N. To mask or not to mask children to overcome COVID-19. Eur J Pediatr. 2020; 179(8): 1267-70. DOI: 10.1007/s00431-020-03674-9
13- Moradi B, Barakat S. Hygienic performance evaluation and effect of training in order to confronting with the Covid-19 virus in the metal industries staff. Iran Occup Health J. 2020; 17(1): 1-12. [Persian]. Link
14- Zuzuli Mohammad Ali, Yousefi Maryam, Nahid. Z. Survey of environmental health status of hairdressers in Bahnamir section of Babolsar city in 2014. Graduate Students Conference; Mashhad University of Medical Sciences. 2014. Mashhad, Iran.[Persian]. Link
15- Al-Sayah MH. Chemical disinfectants of COVID-19: an overview. Journal of water and health. J Water Health. 2020; 18(5): 843-8. DOI: 10.2166/wh.2020.108
16- Ayano Wakjira B. Assessment on Knowledge, Attitude and Practice with Regard to the Transmission and Prevention of HIV/AIDS among Barbers and Beauty Salon Workers in Hossana Town, South Ethiopia. J Clin Diagnostic Res. 2017; 5(1): 2-8. DOI: 10.4172/2376-0311.1000136
17- Karami A, Miandari A, Shoghli A, koli Farhood G. Assess the knowledge and attitude of barbers toward HIV/AIDS infection. Biosci Biotechnol Res Asia. 2015; 12(3): 2279-2286. DOI: 10.13005/bbra/1901
18- Ghaneian MT, Mehrparvar AH, Jasemizad T, Mansuri F, Selselehvaziri H, Zare F. The Survey Of Knowledge, Attitude And Practice Of Female Hairdressers In Yazd About Diseases Related To Hairdressing Profession In 1391. Occup Med. 2014; 6(2): 54-64. [Persian]. Link
19- Amodio E, Di Benedetto MA, Gennaro L, Maida CM, Romano N. Knowledge, attitudes and risk of HIV, HBV and HCV infections in hairdressers of Palermo city (South Italy). European journal of public health. Eur J Public Health. 2010; 20(4): 433-7. DOI: 10.1093/eurpub/ckp178
20- Honarvar B. Asurvey to the infection control in beauty salons in Shiraz. Iran Occup Health J. 2009; 6(1): 61-7. [Persian]. Link
2- Rothan HA, Byrareddy SN. The epidemiology and pathogenesis of coronavirus disease (COVID-19) outbreak.. J Autoimmun. 2020; 102433. DOI: 10.1016/j.jaut.2020.102433
3- Tavakoli A, Vahdat K, Keshavarz M. Novel Coronavirus Disease 2019 (COVID-19): An Emerging Infectious Disease in the 21st Century. Iran South Med J. 2020; 22 (6): 432-450. [Persian]. DOI: 10.29252/ismj.22.6.432
4- Rafeemanesh E, Rahimpour F, Memarzadeh M. Approaches for Covid-19 infection control in the workplaces. Occup Med. 2019; 11(4). [Persian]. DOI: 10.18502/tkj.v11i4.3653
5- Sadeghi M, Charkazi A, Behnampour N, Zafarzadeh A, Garezgar S, Davoudinia S, et al. Evaluation of infection control and disinfection used in barbershops and beauty salons in Gorgan. Health Environ. 2015; 7(4): 427-36. [Persian]. Link
6- Doshmangir L, Mahbub Ahari A, Qolipour K, Azami-Aghdash S, Kalankesh L, Doshmangir P, et al . East Asia's Strategies for Effective Response to COVID-19: Lessons Learned for Iran. Manage Strat Health Syst. 2020; 4(4): 370-373. [Persian]. DOI: 10.18502/mshsj.v4i4.2542
7- Dehghani R, Mesgari L, Fathi Moghadam M, Rezaian F, Nasudian F, Sudayfian E, et al. Studying the environmental health status of beauty salons of Kashan. Int J Epidemiol Res. 2017; 4(1): 24-30. Link
8- Ministry of Health and Medical Education of the Islamic Republic of Iran. The guideline of the second step in the fight against Covid-19 social distance and health requirements of environment and work in the barbershop. 2020; [cited 2020 April]. Available at: http://eoh.behdashtcdn.ir/159.pdf. Accessed 2021 May.
9- Sadeghi M, Charkazi A, Zafarzadeh A, Borgheie P, Garezgar S, Davoudinia S. Assessing the Adequacy of Knowledge, Attitude and Practice of of the Female Hairdressers Working in the Gorgan Beauty Salons Towrads Infectious Diseases. community health j. 2016; 10(3): 36-44. [Persian]. Link
10- Zorriehzahra MJ, Dadar M, Ziarati M, Seidgar M, Hassantabar F, Ghasemi M, et al. A Perspective on the Origin of COVID-19 and Its Epidemic Situation in Iran and the World. J Mar Med. 2020; 2(1): 41-52. [Persian]. DOI: 10.30491/2.1.2
11- Cheng VC-C, Wong S-C, Chuang VW-M, So SY-C, Chen JH-K, Sridhar S, et al. The role of community-wide wearing of face mask for control of coronavirus disease 2019 (COVID-19) epidemic due to SARS-CoV-2. J Infect. 2020; 81(1): 107-14. DOI: 10.1016/j.jinf.2020.04.024
12- Esposito S, Principi N. To mask or not to mask children to overcome COVID-19. Eur J Pediatr. 2020; 179(8): 1267-70. DOI: 10.1007/s00431-020-03674-9
13- Moradi B, Barakat S. Hygienic performance evaluation and effect of training in order to confronting with the Covid-19 virus in the metal industries staff. Iran Occup Health J. 2020; 17(1): 1-12. [Persian]. Link
14- Zuzuli Mohammad Ali, Yousefi Maryam, Nahid. Z. Survey of environmental health status of hairdressers in Bahnamir section of Babolsar city in 2014. Graduate Students Conference; Mashhad University of Medical Sciences. 2014. Mashhad, Iran.[Persian]. Link
15- Al-Sayah MH. Chemical disinfectants of COVID-19: an overview. Journal of water and health. J Water Health. 2020; 18(5): 843-8. DOI: 10.2166/wh.2020.108
16- Ayano Wakjira B. Assessment on Knowledge, Attitude and Practice with Regard to the Transmission and Prevention of HIV/AIDS among Barbers and Beauty Salon Workers in Hossana Town, South Ethiopia. J Clin Diagnostic Res. 2017; 5(1): 2-8. DOI: 10.4172/2376-0311.1000136
17- Karami A, Miandari A, Shoghli A, koli Farhood G. Assess the knowledge and attitude of barbers toward HIV/AIDS infection. Biosci Biotechnol Res Asia. 2015; 12(3): 2279-2286. DOI: 10.13005/bbra/1901
18- Ghaneian MT, Mehrparvar AH, Jasemizad T, Mansuri F, Selselehvaziri H, Zare F. The Survey Of Knowledge, Attitude And Practice Of Female Hairdressers In Yazd About Diseases Related To Hairdressing Profession In 1391. Occup Med. 2014; 6(2): 54-64. [Persian]. Link
19- Amodio E, Di Benedetto MA, Gennaro L, Maida CM, Romano N. Knowledge, attitudes and risk of HIV, HBV and HCV infections in hairdressers of Palermo city (South Italy). European journal of public health. Eur J Public Health. 2010; 20(4): 433-7. DOI: 10.1093/eurpub/ckp178
20- Honarvar B. Asurvey to the infection control in beauty salons in Shiraz. Iran Occup Health J. 2009; 6(1): 61-7. [Persian]. Link
نوع مطالعه: مقاله اصیل پژوهشی |
موضوع مقاله:
بهداشت محيط
دریافت: 1400/1/31 | پذیرش: 1399/2/10 | انتشار الکترونیک پیش از انتشار نهایی: 1400/8/19 | انتشار الکترونیک: 1400/10/1
دریافت: 1400/1/31 | پذیرش: 1399/2/10 | انتشار الکترونیک پیش از انتشار نهایی: 1400/8/19 | انتشار الکترونیک: 1400/10/1
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
Attribution-NoneCommercial CC BY-NC