Abstract Original Article
The comparison of the kinds of mental-social stresses of teaching hospitals’ nursing staff in Birjand between 2004 and 2014
Bita Bijari[1], Hassan AmirabadiZadeh[2], Mohamad Reza Maleki[3], Fatemeh Ahmadi[4]
Background and Aim: Nursing is one of the most stressful jobs. The high level of stress affects the physical and mental health of nurses and their job performance
.The purpose of this study is comparing the psychosocial stresses of the nursing staff of the educational hospitals in Birjand between 2004 and 2014.
Materials and Methods: In this cross-sectional study, 306 nursing staff of educational hospitals (Imam Reza and Vali-e-Asr) in Birjand city were selected by census and studied. Then, the results of this study were compared with the results of a study done in 2004 on 247 nursing staff of Imam Reza and Vali-e-Asr hospitals of Birjand for this purpose. The data collection method was a researcher-made questionnaire consisting of 85 questions in three sections of personal stress, family and work environment that was completed by the Data were collected by SPSS software (version 16) and analyzed by independent t-test at a significant level of α< 0.05.
Results: The mean of stress score in the year 2004 was 3.11 ± 1.25 and in the year 2014 was 3.03 ± 1.15. This difference was not statistically significant (P = 0.44). The stress caused by family factors and work environment in 2014 was significantly lower than in 2004 (P = 0.02, P = 0.005). However, the stress was not due to personal factors between two years. (P = 0.12).
Conclusion: Although the level of stress in the nursing staff of educational hospitals has fallen more than 10 years ago, it still has a high level.
Key Words: Stress; Hospital; Nurse
Received: February 14, 2018 Accepted: July 29, 2018
Citation Bijari B, AmirabadiZadeh H, Maleki MR, Ahmadi F. [The comparison of the kinds of mental-social stresses of teaching hospitals’ nursing staff in Birjand between 2004 and 2014]. J Birjand Univ Med Sci. 2019; 26(1):74-82. [Persian]
مقاله اصیل پژوهشی
مقایسه انواع استرسهای روانی-اجتماعی کادر پرستاری بیمارستانهای آموزشی شهر بیرجند، سال ۱۳8۳ با 1393
بیتا بیجاری[5] ، حسن امیرآبادیزاده[6]، محمد رضا ملکی[7]، فاطمه احمدی[8]
چکیده
زمینه و هدف: پرستاری یکی از مشاغل پر استرس محسوب میشود. میزان بالای استرس در این شغل، بر سلامت جسمی و روانی پرستاران و در نتیجه عملکرد شغلی آنان تأثیر میگذارد. هدف از این مطالعه، مقایسه انواع استرسهای روانی- اجتماعی کادر پرستاری بیمارستانهای آموزشی شهر بیرجند، بین دو سال 1393 و سال 1383 بود.
روش تحقیق: در این مطالعه مقطعی، تعداد 306 نفر از کادر پرستاری بیمارستانهای آموزشی (امام رضا و ولیعصر) شهر بیرجند، در سال 1393 بهصورت سرشماری انتخاب شدند و مورد مطالعه قرار گرفتند. سپس نتایج این مطالعه با نتایج مطالعهای که در سال 1383 بر روی 247 نفر از کادر پرستاری بیمارستانهای امام رضا و ولیعصر بیرجند به همین منظور انجام شده بود، مقایسه گردید. روش جمعآوری دادهها، پرسشنامه محققساخته مشتمل بر ۸۵ سؤال در سه بخش استرس شخصی، خانوادگی و محیط کار بود که توسط شرکتکنندگان تکمیل شد. دادهها پس از جمعآوری در نرمافزار
SPSS (ویرایش 16) وارد شد و با کمک آزمون
t مستقل در سطح معنیداری 05/0
α< تجزیه و تحلیل گردید.
یافتهها: میانگین نمره استرس در سال 1383، 25/1±11/3 و در سال 1393، 15/1±03/3 بود که این اختلاف از لحاظ آماری معنیدار نبود (44/0=
P). استرس ناشی از عوامل خانوادگی و محیط کار در سال 1393 بهطور معنیداری کمتر از سال 1383 بود (02/0=
P و 005/0=
P)؛ ولی استرس ناشی از عوامل شخصی بین دو سال اختلافی نداشت (12/0=
P).
نتیجهگیری: اگرچه سطح استرس در کادر پرستاری بیمارستانهای آموزشی نسبت به ده سال قبل کاهش یافته، ولی با این وجود هنوز از سطح بالایی برخوردار است.
واژههای کلیدی: استرس؛ بیمارستان؛ پرستار
مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند. 1398؛ 26 (1): 74-82.
دریافت: 25/11/1396 پذیرش: 07/05/1397
مقدمه
استرس یکی از عوامل مهم ایجاد عوارض جسمی و روانی در پرسنل و کاهش بهرهوری سازمانهاست. در صورتی که استرس کاری بهدرستی مدیریت نشود، میتواند کیفیت کار کارکنان و سلامت روانشناختی آنها را تحت تأثیر قرار دهد (1). در دههی اخیر استرس بهعنوان یکی از مهمترین عوامل تأثیرگذار در سازمان مطرح شده است (2). همچنین استرس یکی از عوامل مهم ایجاد عوارض جسمی و روانی در پرسنل و کاهش بهرهوری سازمانهاست (3). آمار نشان میدهد که تنها در کشور آمریکا نزدیک به 11 میلیون نفر از استرس شغلی رنج میبرند. در طی پژوهش دیگری نزدیک به یکچهارم مردم آمریکا، استرس شغلی را بزرگترین و مهمترین مشکل در زندگی قلمداد کردهاند (4).
استرس شغلی یکی از عوامل اساسی کاهش بهرهوری در سازمانها و ایجاد عوارض جسمی و روانی در کارکنان است. بیماریهای قلبی- عروقی، مشکلات اسکلتی- عضلانی و گوارشی، اختلالات نقص ایمنی، اختلالات عاطفی و افسردگی از جمله اثرات زیانبار استرس بر سلامت شاغلین است. اثرات سازمانی نیز شامل: عدم رضایت شغلی، هزینه بالا، کاهش عملکرد، افزایش غیبت از کار و افزایش حوادث شغلی است که خود بار مالی و عاطفی وسیع بر جامعه و فرد تحمیل میکند (5).
پرستاری یک شغل بسیار پر استرس محسوب میشود. میزان بالای استرس در این شغل بر سلامت جسمی و روانی پرستاران اثرگذار است. این استرس، در نتیجه ترکیب عوامل شخصی و عوامل مربوط به محیط کار ایجاد میشود (6). استرس و رضایت شغلی از جمله عوامل تأثیرگذار بر کارآیی پرستاران است و پرستاری یکی از پرمخاطرهترین و تنشزاترین مشاغل است؛ بهگونهای که بهعنوان یکی از چهار حرفه اول پراسترس دنیا مطرح شده است (7). از دیدگاه Tyson، بیشترین منابع استرس شغلی پرستاران شامل: کمبود حمایت سازمانی، عدم درک نیازهای واقعی بخش توسط مدیران، عدم توافق با مدیران، کمبود تعداد پرسنل، افزایش حجم کاری بهعلت کمبود پرسنل، امنیت شغلی و تضاد کار با خانه است (8). پرستاران بهدلیل ماهیت حرفهای خود بهطور مداوم در معرض استرس قرار دارند (9). این مسئله موجب شده است که استرس به یکی از بخشهای مورد توجه در مطالعات پرستاری تبدیل شود (10).
نشان داده شده است که اگر وضعیت سلامت عمومی پرستاران مورد بررسی قرار گیرد و برای بهبود کیفیت وضعیت روانی آنها برنامهریزی شود، عملکرد شغلی آنها نیز بهتر شده و درنهایت به بهبود کیفیت مراقبتهای پرستاری میانجامد (11). بنابراین با توجه به اهمیت شناسایی عوامل مؤثّر بر سلامتی پرستاران و شناسایی وضعیت عوامل در روند زمانی دهساله، پژوهشگران این مطالعه بر آن شدند که مجدد در سال 1393 پژوهشی انجام و نتایج آن را با مطالعه سال 1383 مقایسه نمایند.
روش تحقیق
در این مطالعه مقطعی (توصیفی- تحلیلی)، کادر پرستاری بیمارستانهای آموزشی شهر بیرجند در سال 1393 بهروش سرشماری مورد مطالعه قرار گرفتند. تعداد کل کادر پرستاری 358 نفر بودند که از این تعداد 306 نفر در مطالعه شرکت کردند و میزان مشارکت 85 درصد بود. سپس نتایج این مطالعه با نتایج مطالعهای که در سال 1383 انجام شده بود، مقایسه گردید (12). بهمنظور امکانپذیر بودن مقایسه، مکان انجام مطالعه (بیمارستانهای ولیعصر و امام رضای بیرجند) و نیز وضعیت استخدامی و عوامل ساختاری و وظیفهای مطالعه حاضر تا حد امکان مشابه با مطالعه انجام شده در سال 1383 در نظر گرفته شد.
روش جمعآوری دادهها در هر دو مقطع زمانی سالهای 1383 و 1393، پرسشنامهای محققساخته بود که شامل ۸۵ سؤال در 4 بخش مشخصات دموگرافیک و کاری (18 سوال)، عوامل استرس شخصی (18 سؤال)، عوامل استرس خانوادگی (9 سؤال) و عوامل استرس در محیط کار (40 سؤال) بود. در هر سه قسمت مربوط به عوامل استرس، سؤالات بر اساس مقیاس لیکرت 7گزینهای، از امتیاز صفر تا 6 امتیازدهی شد. برای هر فرد، مجموع نمرات کسبشده بر تعداد سؤالات هر حیطه تقسیم شد و یک نمره در هر حیطه محاسبه گردید. دامنه نمرات کسبشده، بین صفر تا 6 بود.
پرسشنامه استفادهشده در این مطالعه، در مطالعه انجامشده در سال 1383 نیز مورد استفاده قرار گرفته و روایی و پایایی آن تأیید شده است. پرسشنامه بر اساس بررسی متون تدوین شد و برای تأیید روایی، در اختیار چند نفر از اساتید روانشناسی، مدیریت و آمار قرار گرفت. پس از اعمال نظرات آنان و تأیید روایی ظاهری و محتوایی پرسشنامه، تعداد 15 پرسشنامه در اختیار کادر پرستاری خارج از جامعه پژوهش قرار گرفت و پس از تکمیل، بررسی شد و سپس نسخه نهایی تدوین گردید و مورد استفاده قرار گرفت. در مطالعه سال 1393 نیز پس از تکمیل حدود 30 پرسشنامه، پایایی ابزار با استفاده از محاسبه ضریب آلفای کرونباخ ارزیابی شد که ضریب آلفای کرونباخ در کل 72/0 و برای ابعاد مختلف پرسشنامه در بعد شخصی 88/0، در بعد خانوادگی 85/0 و در بعد محیط کار 96/0 بهدست آمد.
برای تقسیمبندی سطح استرس در مجموع و برای هر کدام از حیطهها، نمره اکتسابی کمتر از 2 از مجموع کل شش نمره معادل «استرس پایین»، نمره اکتسابی بین 2 تا 99/3 از مجموع کل شش نمره معادل «استرس متوسط» و بهعنوان سطح دوم و نمره اکتسابی 4 و بیشتر از مجموع کل شش نمره معادل «استرس بالا» و بهعنوان سطح سوم در نظر گرفته شد.
ابتدا در خصوص اهداف طرح برای شرکتکنندگان توضیح داده شد. سپس پرسشنامه بین کادر پرستاری دو بیمارستان ولیعصر و امام رضا توزیع شد و پس از تکمیل، جمعآوری گردید. دادهها پس از جمعآوری، در نرمافزار SPSS (ویرایش 16) وارد شد و با استفاده از آزمونهای آماری توصیفی (میانگین، انحرافمعیار، درصد و فراوانی) و آزمون t مستقل تجزیه و تحلیل شد. α کمتر از 05/0 بهعنوان سطح معنیداری در نظر گرفته شد.
این مقاله برگرفته از طرح تحقیقاتی مصوب دانشگاه علوم پزشکی بیرجند با کد 1064 کد اخلاق Ir.bums.REC.1394.407 میباشد.
یافتهها
در این مطالعه تعداد 306 نفر از کادر پرستاری در سال 1393 با میانگین سنّی 3/8±4/32 سال و تعداد 247 نفر از کادر پرستاری در سال 1383 با میانگین سنّی 9/7±8/34سال شرکت کردند. مشخصات دموگرافیک افراد مورد مطالعه، محل کار و وضعیت استخدامی شرکتکنندگان در سال 1383 و سال 1393 در جدول یک نشان داده شده است.
میانگین نمره استرس عوامل شخصی در مردان در سال 1393 نسبت به سال 1383 بیشتر بود، ولی در زنان تفاوتی نداشت. نمره استرس عوامل خانوادگی و عوامل مربوط به محیط کار در زنان، در سال 1393 نسبت به سال 1383 کمتر شده بود، ولی در مردان تفاوتی نداشت. میانگین نمره استرس عوامل شخصی، خانوادگی و محیط کار در گروه سنی زیر 30 سال، در سال 1393 نسبت به سال 1383 بهطور معنیداری کاهش یافته بود، ولی در گروه سنّی بالاتر از 30 سال در سال 1393 با سال 1383 تفاوتی نداشت. میانگین نمره استرس عوامل محیط کار در هر دو بیمارستان امام رضا و ولیعصر در سال 1393 نسبت به سال 1383 کاهش یافته بود، ولی عوامل استرس شخصی و خانوادگی بین شاغلین دو بیمارستان در سالهای 1393 و 1383 تفاوت معنیداری از نظر آماری نداشت (05/0<P)(جدول 2).
نتایج پژوهش حاضر نشان داد که در سال 1383، میزان استرس از نظر جنسیت در زنان، گروه سنّی کمتر از 30 سال، وضعیت استخدام غیررسمی بهطور معنیداری بالاتر از مردان گروه سنّی بالای 30 سال و استخدام رسمی بود؛ ولی در سال 1393 میزان استرس از نظر عوامل دموگرافیک بیانشده اختلاف معنیداری نداشت.
بر اساس تقسیمبندی سطح استرس در سال 1383، اغلب پرستاران در سطح استرس متوسط (9/64%، 151 نفر) و در سال 1393 اغلب افراد در گروه استرس کم قرار داشتند (4/21%، 65نفر)(جدول 3).
میانگین نمره استرس در سال 1383، 25/1±11/3 و در سال 1393، 15/1±03/3 از حداکثر امتیاز 6 بود، ولی این اختلاف از لحاظ آماری معنیدار نبود (44/0=P).
استرس ناشی از عوامل خانوادگی و محیط کار در سال 1393 بهطور معنیداری کمتر از سال 1383 بود، ولی استرس ناشی از عوامل شخصی بین دو سال اختلافی نداشت (12/0=P)(جدول 3).
جدول 1- توزیع فراوانی مشخصات دموگرافیک کادر پرستاری در سالهای 1383 و 1393
مشخصات |
سال 1383 |
سال 1393 |
|
(درصد) تعداد |
(درصد) تعداد |
|
بیمارستان |
بیمارستان امام رضا(ع) |
(9/28)71 |
(49)150 |
بیمارستان ولیعصر ( عج) |
(1/71)176 |
(51)156 |
جنس |
مرد |
(6/16)41 |
(9/18)57 |
زن |
(4/83)206 |
(1/81)245 |
گروه سنی |
21 تا 29 سال |
(2/36)89 |
(5/45)132 |
30 تا 38 سال |
(9/28)71 |
(7/31)89 |
39 تا 47 سال |
(6/30)76 |
(3/20)59 |
48 تا 55 سال |
(3/4)11 |
(3/4)10 |
شیفت |
شیفت ثابت |
(1/32)79 |
(3/16)50 |
شیفت در گردش |
(9/67)168 |
(7/83)256 |
شغل |
کاردان و کارشناس پرستاری |
(6/58)145 |
(9/68)211 |
کاردان و کارشناس اتاق عمل و هوشبری |
(1/6)15 |
(18)56 |
بهیار |
(1/27)67 |
(4/8)25 |
کمک بهیار |
(2/8)20 |
(7/4)14 |
وضعیت استخدامی |
رسمی |
(8/69)173 |
(9/37)116 |
پیمانی |
(3/5)13 |
(5/10)32 |
طرحی |
(7/23)59 |
(4/17)53 |
سایر |
(2/1)3 |
(2/34)105 |
وضعیت تأهّل |
متاهل |
(7/80)199 |
(3/85)261 |
مجرد |
(6/17)43 |
(4/13)40 |
بیوه و مطلقه |
(6/1)4 |
(3/1)4 |
جدول 2- مقایسه میانگین نمره استرس بر حسب مشخصات شرکتکنندگان و بیمارستان
|
مشخصات |
سال 1383
(انحرافمعیار±میانگین) |
سال 1393
(انحرافمعیار±میانگین) |
سطح معنیداری آزمون تی مستقل |
عوامل شخصی |
زن |
07/1±07/3 |
12/1±89/2 |
08/0 |
مرد |
97/0±48/2 |
12/1±64/2 |
001/0> |
سطح معنیداری آزمون تی مستقل |
002/0 |
19/0 |
|
عوامل خانوادگی |
زن |
53/1±94/2 |
55/1±64/2 |
04/0 |
مرد |
13/1±42/2 |
45/1±27/2 |
58/0 |
سطح معنیداری آزمون تی مستقل |
05/0 |
12/0 |
|
عوامل محیط کار |
زن |
03/1±60/3 |
26/1±23/3 |
001/0> |
مرد |
08/1±06/3 |
24/1±22/3 |
51/0 |
سطح معنیداری آزمون تی مستقل |
002/0 |
19/0 |
|
عوامل شخصی |
گروه سنی زیر30 سال |
97/0±35/3 |
14/1±81/2 |
001/0> |
گروه سنی30 سال و بالاتر |
03/1±83/2 |
09/1±83/2 |
97/0 |
سطح معنیداری آزمون تی مستقل |
001/0 |
89/0 |
|
عوامل خانوادگی |
گروه سنی زیر30 سال |
62/1±06/3 |
56/1±49/2 |
009/0 |
گروه سنی30 سال و بالاتر |
22/1±61/2 |
49/1±59/2 |
90/0 |
سطح معنیداری آزمون تی مستقل |
09/0 |
59/0 |
|
عوامل محیط کار |
گروه سنی زیر30 سال |
87/0±94/3 |
32/1±19/3 |
001/0> |
گروه سنی30 سال و بالاتر |
06/1±13/3 |
18/1±23/3 |
43/0 |
سطح معنیداری آزمون تی مستقل |
001/0 |
79/0 |
|
عوامل شخصی |
بیمارستان امام رضا |
06/1±78/2 |
14/1±64/2 |
38/0 |
بیمارستان ولی عصر |
09/1±07/3 |
07/1±05/3 |
87/0 |
سطح معنیداری آزمون تی مستقل |
06/0 |
004/0 |
|
عوامل خانوادگی |
بیمارستان امام رضا |
46/1±78/2 |
45/1±38/2 |
06/0 |
بیمارستان ولی عصر |
49/1±86/2 |
59/1±74/2 |
48/0 |
سطح معنیداری آزمون تی مستقل |
96/0 |
05/0 |
|
عوامل محیط کار |
بیمارستان امام رضا |
03/1±53/3 |
32/1±99/2 |
002/0 |
بیمارستان ولی عصر |
07/1±15/3 |
12/1±49/3 |
005/0 |
سطح معنیداری آزمون تی مستقل |
46/0 |
002/0 |
|
جدول3- سطح استرس و میانگین استرس در هر کدام از ابعاد آن در کادر پرستاری بیمارستانهای آموزشی شهر بیرجند در سال 1393 و 1383
سطح استرس
(شدت) |
عوامل شخصی |
عوامل خانوادگی |
عوامل محیط کار |
مجموع |
1393
(درصد)تعداد |
1383
(درصد)تعداد |
1393
(درصد)تعداد |
1383
(درصد)تعداد |
1393
(درصد)تعداد |
1383
(درصد)تعداد |
1393
(درصد)تعداد |
1383
(درصد)تعداد |
سطح استرس کم |
(6/25)78 |
(19)45 |
(5/39%)121 |
(9/31)75 |
(7/16%)51 |
(1/9)21 |
(4/21%)65 |
(2/14)34 |
سطح استرس متوسط |
(4/59)181 |
(9/62)149 |
(4/40%)123 |
(9/40)96 |
(8/53)165 |
(1/59)136 |
(6/56%)173 |
(9/64)151 |
سطح استرس زیاد |
(15)46 |
(1/18)43 |
(20%)61 |
(2/27)64 |
(6/29)90 |
(8/31)73 |
(22)67 |
(9/20)49 |
انحراف معیار±میانگین |
13/1±84/2 |
09/1±99/2 |
53/1±56/2 |
47/1±86/2 |
25/1±23/3 |
06/1±51/3 |
15/1±03/3 |
25/1±11/3 |
سطح معنیداری آزمون T-test |
12/0 |
02/0 |
005/0 |
44/0 |
بحث
این مطالعه با هدف بررسی انواع استرسهای روانی-اجتماعی کادر پرستاری بیمارستانهای آموزشی شهر بیرجند در سال 1393 و مقایسه نتایج آن با نتایج مطالعه انجام شده در سال 1383 انجام شد. نتایج این مطالعه نشان داد که در سال 1393 بـیش از 22درصد کادر پرستاری دارای استرس شدید بودند که در مقایسه با سال 1383 افزایش داشته است. در مطالعه رحمانی و همکاران در سال 1384، استرس شغلی در 49درصد پرستاران در حد بالا بوده است (12).
دامنه سطح استرس کم، در سال 1393 بیشتر از سال 1383 بود که میتواند به علت ایجاد زمینه مناسب از جمله افزایش نیروی انسانی استخدامشده در چند سال اخیر و برگزاری دورههای آموزشی و ... برای کادر پرستاری باشد.
با توجه به تقسیمبندی سطح استرس بهصورت خفیف، متوسط و شدید، اکثر شرکتکنندگان در سال 1383 و نیز در سال 1393 در سطح استرس متوسط قرار داشتند. مطالعه رحمانی و همکاران در سال ۱۳۸۴ نیز نشان داد که ۴۷/۷۳ درصد پرستاران مورد بررسی، از نظر شدت استرس شغلی، در سطح متوسط قرار داشتند (13). این یافته مطالعه حاضر با نتایج مطالعات ضیغمی محمدی، سـتوده اصـل، پروین و همکاران و مهدیه کـه نـشان دادند بیشتر پرستاران مورد مطالعه آنها استرس متوسط داشتند، همـسو میباشد (17-14).
نتایج پژوهش حاضر نشان داد که در سال 1383 میزان استرس از نظر جنسیت در زنان، از نظر سن در گروه سنّی کمتر از 30 سال و از نظر وضعیت استخدام در افراد دارای استخدام غیررسمی بهطور معنیداری بالاتر از مردان گروه سنّی بالای 30 سال و دارای استخدام رسمی بود؛ ولی در سال 1393 میزان استرس از نظر عوامل دموگرافیک بیانشده اختلاف معنیداری نداشت و تنها میزان استرس در دو بیمارستان، اختلاف معنیداری داشت که شاید افزایش نیروی انسانی در طی ده سال و برگزاری دورههای آموزشی باعث این همسانی شده است. در مطالعه انجامشده توسط Lee و همکاران (2015)، سطح استرس پرستاران مرد بیشتر از پرستاران زن بود (18)؛ ولی نتایج مطالعه Lian و همکاران (2014) نشان داد که به طور کلی زنان نسبت به مردان استرس کاری بیشتری را تجربه میکنند که همسو با نتایج مطالعه حاضر میباشد (19). مطالعه حاضر نشان داد که استرس ناشی از عوامل محیطی، بالاترین میزان استرس را در کادر پرستاری داشت که همسو با نتایج مطالعه حبرانی و همکاران در مشهد میباشد. حبرانی و همکاران نیز نشان دادند، عوامل سختی شرایط محیط کار بیشترین عوامل تنشزای جسمی- روانی در کارکنان پرستاری و مامایی است (20).
نتایج مطالعه حاضر نشان داد که میانگین استرس ناشی از عوامل شخصی، خانوادگی و محیط کار در سال 1383 بیشتر از میانگین استرس در سال 1393 بود و در هر دو مطالعه عوامل استرسزای محیط کار، بیشتر از عوامل استرسزای شخصی و خانوادگی بود. این امر میتواند به این دلیل باشد که با گذشت یک دهه از سال 1383 تا 1393، با جذب نیروی انسانی، تعداد کادر پرستاری افزایش یافته و همراستای آن وضعیت استخدامی هم بهصورت قراردادی و یا شرکتی افزایش داشته است (از 2/1 درصد در سال 1383 به میزان 9/26 درصد در سال 1393) که باعث کاهش استرس در طول این دوره دهساله شده است.
میانگین سطح استرس در سطح استرس کم و زیاد در سال 1393 نسبت به سال 1383 بیشتر بود؛ ولی میزان استرس در سطح متوسط در سال 1383 بیشتر از سال 1393 بود که میتواند نشاندهنده بهبود عوامل ایجادکننده زمینه استرس در محیط کار و جامعه باشد. از طرفی کاهش تعداد نیروی انسانی رسمی به نسبت جامعه پژوهش در طی یک دهه، بهعلت بازنشستگی نیروهای قدیمی که اغلب دارای استخدام رسمی بودهاند (در سالهای اخیر اغلب کارکنان بهصورت قراردادی و یا شرکتی استخدام شدهاند)، میتواند یکی از عواملی باشد که استرس در سطح زیاد، در طول این دهه افزایش یافته است.
با وجود یکسانبودن محیط کار، روش مطالعه و ... در دو مطالعه مورد مقایسه، یکی از محدودیت مطالعه حاضر همساننبودن کامل افراد شرکتکننده در این مطالعه با افراد مورد بررسی در مطالعه سال 1383، بهدلیل بازنشستگی برخی پرسنل و استخدام پرسنل جدید در سالهای اخیر بود. بنابراین میتوان تفاوت در میزان استرس شغلی کارکنان در دو سال را تا حدودی ناشی از تفاوت در مشخصات افراد شرکتکننده در دو مطالعه دانست.
نتیجهگیری
با توجه به نتایج بهدست آمده، باید به مشکلات کادر پرستاری و بهخصوص وضعیت سلامت و بهداشت روان آنان بهطور ویژه توجه گردد. در این زمینه شناخت منابع استرس و برنامهریزی در سطح فرد و سازمان از طریق برگزاری کارگاههای مدیریت استرس، راهاندازی مراکز مشاوره بهداشت روان، فراهمکردن امکانات رفاهی در بخشها، آموزش پیوسته، حمایت اجتماعی و ایجاد اعتماد به نفس، حمایتهای حرفهای، فعالیتهای تفریحی و رفاهی و مشخصنمودن نقش افراد در سازمان، میتواند باعث کاهش استرس و افزایش توانمندی کادر پرستاری شود.
تقدیر و تشکر
بدینوسیله از معاونت محترم تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی بیرجند و از کلیه کادر پرستاری و مدیران بیمارستان ولیعصر (عج) و امام رضا (ع) بیرجند که ما را در انجام پژوهش یاری نمودند، تشکر و قدردانی میگردد.
تضاد منافع:
نویسندگان مقاله اعلام میدارند که هیچگونه تضاد منافعی در پژوهش حاضر وجود ندارد.
منابع:
1- Rees CS, Breen LJ, Cusack L, Hegney D. Understanding individual resilience in the orkplace: the international collaboration of workforce resilience model. Front Psychol. 2015; 6: 73.
2- Azad-Marzabadi E, Hoshmndja M, Pourkhalili M. The relationship between organizational spirituality and spiritual intelligence and job stress a military university. Iran J Mil Med. 2013;15(1): 45-52.
3- Masoumy M, Tahmasebi R, Jalali M, Jafari S. The Study of the relationship between Job stress and spiritual health of nurses working in Intensive care ward at Bushehr Hospitals. Nursing Journal of the Vulnerable. 2016; 3(8): 37-47. [Persian]
4- Salehi Chaleshtari H. Evaluation of the effect of health education programs to reduce job stress in staff of Rahimi hospital of Freidoun-city [disseration]. Tehran: Tarbiat Modarres University; 2003. [Persian]
5- Yildiz Findik U. Operating Room Nurses’ Burnout and Safety Applications. International Journal of Caring Sciences. 2015; 8(3): 610-7.
6- Wu H, Chi TS, Chen L, Wang L, Jin YP. Occupational stress among hospital nurses: cross-sectional survey. J Adv Nurs. 2010; 66(3): 627-34.
7- Yaghoobnia F, Mazloom SR, Salehi Ghadrdy J, Esmaeili H. Study of Relationship Between Self-steem and burnout in Nurses of hospitals of Mashhad Univercity of Medical Sciences in 1379 (2000). J Sabzevar University of Medical Sciences. 2003; 10(3): 73-9. [Persian]
8- Tyson P, Pogruengphant R, Aggarwal B. Coping With organisationl stress among hospital nurses in Southern Ontario. Int J Nurs Stud. 2002; 39(4): 453-9.
9- Khghanizadeh M, Ebadi A, Cirati nair M, Rahmani M. The study of relationship between job stress and quality of work life of nurses in military hospitals. J Mil Med. 2008; 10(3): 175-84. [Persian]
10- Laudo J. Current Occupational & Environmental Medicine. 3
rd ed. New York: McGraw Hill; 2001.
11- Tofighi A, Babaei S, Dastah S. The relationship between physical activity and mental health among nurses of urmia hospitals. J Urmia Nurs Midwifery Fac. 2014; 12(1): 72-78. [Persian]
12- Akbari F, Amirabadizadeh H, Poor Reza A, Vagheie Y, Dastjerdi R. Survey of socio-psychological stresses among nurses working in Birjand teaching hospitals in 2004. J Birjand Univ Med Sci. 2005; 12 (3 and 4): 9-15
13- Rahmani F, Behshid M, Zamanzadeh V, Rahmani F. Relationship between general health, occupational stress and burnout in critical care nurses of Tabriz teaching hospitals. Iran J Nurs. 2010; 23(66): 54-63. [Persian]
14- Zeighami Mohammadi Sh, Asgharzadeh Haghighi S. Relation between Job Stress and Burnout among Nursing Staff. Sci J Hamadan Nurs Midwifery Fac. 2011; 19(2): 42-52. [Persian]
15- SotudehAsl N, Bakhtiari AH. Occupational exhaustion and its related factors in nurses and midwives of Semnanuniversity of medical sciences. Sci J Kurdistan Univ Med Sci. 2006; 11(1): 77-83. [Persian]
16- Parvin N, Kazemian A, Hassan Poor A, Alavi A. Evaluation nurses, job stressors in Shahrekord hospitals affiliated to medical university in 2002. J Fac Nurs Midwifery, Birjand Univ Med Sci. 2005; 2(3-4): 31-6
. [Persian]
17- Mahdieh O, Darvishi Ghazanchi S. The Study of the Relationship between Nurses’ Job Stress and Resiliency. Quarterly Nurses and Physicians in Razm. 2017; 5(14): 17-22. [Persian]
18- Lee J. Job Stress and Stress Coping Strategies among Male and Female Korean Nurses. Adv Sci Technol Lett. 2015; 120: 692-5.
19- Lian SY, Tam CL. Work Stress, Coping Strategies and Resilience: A Study among Working Females. Asian Soc Sci. 2014; 10(12): 41-52.
20- Habrani P, Behdani F, Mobtaker M. Study of Stressors in Nurses
. J Fundam Ment Health. 2008; 10(3): 231-7. [Persian]
[1] Cardiovascular Diseases Research Center, Department of community Medicine, Birjand University of Medical Sciences, Birjand, Iran.
[2] Social Determinant of Health Research Center, Birjand University of Medical Sciences, Birjand, Iran.
E-mail: hassanamirabadi@yahoo.com
[3] Health Management and Economic Sciences Research Center, Faculty Health Management and Economic Sciences, Iran University of Medical Sciences, Tehran, Iran.
[4] Department of English Language, Islamic Azad University of Torbat Heidarieh, Torbat Heidarieh, Iran
[5] مرکز تحقیقـات بیماریهای قلب و عروق، گروه پزشکی اجتماعی، دانشگاه علوم پزشکی بیرجند، بیرجند، ایران
[6] مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی مؤثّر بر سلامت، دانشگاه علوم پزشکی بیرجند، بیرجند، ایران
آدرس پستی: خراسان جنوبی- بیرجند- خیابان غفاری- دانشگاه علوم پزشکی بیرجند- معاونت آموزشی دانشگاه- امور هیأت علمی
تلفن: 05632395690 پست الکترونیکی:
hassanamirabadi@yahoo.com
[7] مرکز تحقیقات مدیریت و اطلاعرسانی، دانشکده مدیریت و اطلاعرسانی، دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران
[8] گروه آموزشی زبان انگلیسی، دانشگاه آزاد اسلامی تربت حیدریه، تربت حیدریه، ایران