زمینه و هدف: گرچه مطالعات متعددی در زمینه تاثیر شاخص های تن سنجی چاقی عمومی و شکمی بر سطح لیپیدهای سرم صورت گرفته، اما در مورد ارتباط این شاخص ها با یکدیگر، اطلاعات اندکی در دسترس است. با توجه به این که تعیین بهترین شاخص تن سنجی برای پیشگویی سطح لیپیدهای سرم در هر جامعه ای ضروری است، مطالعه حاضر با همین هدف در زنان بالغ مبتلا به افزایش وزن و چاقی در شهر زاهدان انجام شد.
روش تحقیق: در این مطالعه کلینیکی- مقطعی، تعداد 728 زن مبتلا به افزایش وزن و چاقی در محدوده سنی 20-60 سال که در فاصله زمانی تیر 1384 تا اردیبهشت 1385 به دو درمانگاه تغذیه شهر زاهدان مراجعه کرده بودند، مورد بررسی قرار گرفتند. بر اساس معیارهای استاندارد، قد، وزن، دور کمر و دور باسن آنان، اندازه گیری و شاخص توده بدنی (BMI) (به عنوان شاخص چاقی عمومی) و نمایه نسبت دور کمر به باسن (WHR) و نمایه دور کمر (WC) (به عنوان شاخص های چاقی شکمی) محاسبه گردید. اطلاعات فردی با استفاده از پرسشنامه جمع آوری شد. مقادیر کلسترول، تری گلیسرید و HDL-C به روش آنزیماتیک اندازه گیری و مقدار LDL-C به روش فریدوالد محاسبه گردید. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS و ضریب همبستگی پیرسون و آزمون Z-test for Fisher’s Zeta Transformation در سطح معنی داری P<0.05 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
یافته ها: میانگین سن افراد مورد مطالعه 32±9 سال و میانگین WC, WHR, BMI و HC آنان به ترتیب 99.8±12, 0.89±0.13, 32±3.5 و 111±11 بود. ارتباط مثبت معنی داری بین BMI با سن (r=0.49, P<0.001)WC, (r=0.11, P<0.003) WHR, (r=0.17, P<0.001) و (r=0.45, P<0.001) HC به دست آمد. نتایج مثبت مشابهی برای شاخص WC با سن، WHR و HC نیز حاصل شد. بین WHR و HC با سن، ارتباط آماری معنی داری وجود نداشت. ضریب همبستگی پیرسون، جز برای HDL-C، ارتباط مثبت معنی داری را برای شاخص های BMI و WC با میزان کلسترول، تری گلیسرید و LDL-C نشان داد؛ این ارتباط برای نمایه های WHR و HC مشاهده نگردید. پس از کنترل نمودن سن و BMI این نتایج بخصوص برای میزان کلسترول (r=0.1, P<0.01) و تری گلیسرید (r=0.1, P<0.001) در مورد شاخص WC حفظ گردید. ارتباط آماری معنی داری بین شاخص های WHR و HC با تمامی متغیرهای مورد بررسی پس از کنترل نمودن سن و BMI مشاهده نگردید.
نتیجه گیری: بر طبق نتایج این تحقیق، نمایه WC نسبت به نمایه WHR شاخص بهتری جهت پیشگویی سطح لیپیدهای سرم در زنان مبتلا به افزایش وزن و چاقی می باشد. تحقیقات بیشتر در این زمینه توصیه می گردد.