زمینه و هدف: فاضلاب کارخانجات کانی غیرفلزی چون: کاشی و سرامیک، حاوی مقادیر زیادی از فلزات سنگین و مواد معدنی می‌باشند که می‌توانند مشکلاتی چون: آلودگی آب‌های زیرزمینی و محیط‌زیست را سبب شوند. فلزات سنگین روی، کرم، کادمیوم و سرب موجود در لجن دفع‌شده در محیط‌زیست به میزانی بیش از حدود مجاز، مشکلاتی را برای آن ایجاد می‌کند؛ لذا این پژوهش با هدف بررسی غلظت آلودگی فلزات سنگین در پساب و لجن یک کارخانه کاشی‌سازی بیرجند انجام شد. 

روش تحقیق: در این مطالعه توصیفی- تحلیلی، از حوضچه‌های حاوی پساب و لجن خروجی کارخانه، مجموعاً تعداد 36 نمونه (18 نمونه پساب و 18نمونه لجن)، در خرداد ماه 1389 برداشته شد. تجریه و تحلیل فلزات سنگین در نمونه‌ها، بر اساس روش‌های ذکرشده در استاندارد متد (3010) انجام گردید.

یافته‌ها: در نمونه‌های پساب گرفته‌شده از حوضچه‌های ته‌نشینی کارخانه، میانگین غلظت روی، کادمیوم، کروم و سرب به ترتیب: 235/0±135/0، 022/0±21/0، صفر و 017/0±064/0 میلی‌گرم بر لیتر به دست آمد که غلظت این عناصر در تمام نمونه‌های تهیه‌شده از پساب شش حوضچه ته‌نشینی کارخانه، کمتر از حدود مجاز استاندارد سازمان حفاظت محیط زیست ایران بود. در نمونه‌های گرفته‌شده از لجن حوضچه‌های ته‌نشینی، میانگین غلظت روی، کادمیوم، کروم و سرب به ترتیب: 15/278±00/3160، 95/352±52/1493، 55/17±18/22 و 5/737±11/1139 میلی‌گرم بر کیلوگرم به دست آمد که میانگین غلظت Cd و Zn کمتر و میانگین غلظت عناصر Pb و  Cr بیشتر از حدّ مجاز استاندارد سازمان محیط زیست آمریکا (EPA) برای کاربرد لجن در زمین بود.

 نتیجه‌گیری: مقدار فلزات سنگین در فاضلاب کارخانجات کاشی و سرامیک‌سازی، بالاتر از استانداردهای زیست‌محیطی است که نیازمند نظارت‌های لازم از طرف نهادهای نظارتی می‌باشند.